İsteğe bağlı sigortada değişiklikler

İsteğe bağlı sigortaya giriş, primlerin ödenmesi ve prim oranlarında yapılan kanuni değişikliği daha önce açıklamıştık. Ancak uygulamanın nasıl olacağına yönelik sizlerden gelen sorulara cevap olması ve tereddütlerin giderilmesi için SSK tarafından 14 Mayıs 2003 tarihinde yayımlanan 12-123 Ek sayılı genelgedeki düzenlemelerin özetini veriyorum. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun isteğe bağlı sigortayı düzenleyen 85'inci maddesi, 24/04/2003 tarih, 25088 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4842 sayılı Kanun'la 01/05/2003 tarihinden geçerli olmak üzere değiştirilerek, isteğe bağlı sigortaya giriş için yeterli görülen tescil şartı yerine 1080 gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartı getirilmiş, prim oranı yükseltilmiş ve isteğe bağlı sigortanın hangi hallerde sona ereceği belirlenmiştir. Yine aynı Kanunla 506 sayılı Kanuna ilave edilen geçici 85'inci madde ile de, söz konusu düzenlemenin yürürlüğe girdiği 01/05/2003 tarihinden önce isteğe bağlı sigortaya devam edenler ile isteğe bağlı sigortaya başvuruda bulunup işlemi henüz tamamlanmamış olanların sigortalılıklarının devamıyla ilgili ayrıntılı düzenlemelere gidilmiştir. İsteğe bağlı sigortaya giriş şartları 01/05/2003 (dahil) tarihinden sonra malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına isteğe bağlı devam edebilmek için; en az 1080 gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemek, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna zorunlu ya da isteğe bağlı sigortalı olmamak ve buralardan kendi sigortalılığından dolayı aylık bağlanmamış olmak, ayrıca örneği Kurumca hazırlanacak isteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma müracaatta bulunmak şartları aranacaktır. Kanunun yürürlük tarihinden sonra malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına isteğe bağlı olarak devam edilebilmesi için, isteğe bağlı sigortanın başladığı tarih itibariyle gerekli olan 1080 günün tespitinde, sigortalıların 506 sayılı Kanuna tabi çalıştıkları süreler ile isteğe bağlı sigorta, topluluk sigortası, askerlik ve hizmet borçlanması veya hizmet ihyası ile edinilmiş malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödenmiş süreler ile ülkemizle ikili sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilen ülkelerdeki belgelendirilen çalışmaların tamamı dikkate alınacaktır. 506 sayılı Kanunun 3'üncü maddesinde çıraklık devresi sayılan süreler ile sosyal güvenlik kuruluşlarından malüllük veya emekli aylığı almakta iken 506 sayılı Kanuna tabi çalışanlardan malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi kesilmediğinden, 1080 günün hesabında bu çalışmalar dikkate alınmayacaktır. Ancak, haklarında sadece iş kazası ve meslek hastalığı, analık ve hastalık sigortası uygulanan el halıcılığı dokuma işlerinde çalışanların talepleri halinde malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına isteğe bağlı giriş imkanı sağlandığından, bunlar için 1080 gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödeme şartı aranmayacaktır. 1080 gün prim ödeme şartı 506 sayılı Kanuna tabi olarak malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemeyi ifade ettiğinden, T.C. Emekli Sandığı, Bağ-Kur, 2925 ve 2926 sayılı Kanunlar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20'nci madde sandıklarında geçen hizmetler 1080 günün hesabında dikkate alınmayacaktır. Sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olmamak ve aylık almamak İsteğe bağlı sigortaya müracaat edenlerin sigortalılıklarının başlayacağı tarihte; SSK, T.C.Emekli Sandığı, Bağ-Kur, 2925 ve 2926 sayılı Kanunlar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20'nci maddesi kapsamında bulunan sandıklara zorunlu ya da isteğe bağlı sigortalı olanlar isteğe bağlı sigortaya kabul edilmeyecektir. Ancak, işsizlik ödeneği almakta olanlar ile iş akdi sona ermemiş olmakla beraber grev, ücretsiz izin (657 sayılı Kanuna tabi Devlet Memurları dahil) ve işçinin mevsim ya da kampanya sonu bıraktığı işine yeni mevsim ya da kampanyada devam edecek olması nedeniyle iş akdinin askıda kaldığı sürelerde, diğer şartların da yerine getirilmesi kaydıyla isteğe bağlı sigortaya devam etmeleri mümkün bulunmaktadır. Kendi sigortalılıklarından dolayı sosyal güvenlik kuruluşlarından aylık bağlanmış olanların isteğe bağlı sigortaya kabul edilmelerine imkan bulunmamakla birlikte, bunlardan aylığı kesilenlerle, bu kuruluşlardan vazife malüllüğü aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri; dul veya yetim geliri/aylığı alanların, diğer şartları taşımaları halinde isteğe bağlı sigortaya kabul edilmelerinde herhangi bir engel bulunmamaktadır. İsteğe bağlı sigortadan yararlanmak isteyenler, örneği SSK tarafından hazırlanan ve önyüzünde başvuru sahibinin adı-soyadı, sigorta sicil numarası, T.C. kimlik numarası, adresi, SSK ve diğer kurumlarda geçen hizmetleri, çalışmış olduğu ikili sosyal güvenlik sözleşmesi yapılan ülke adı ve sigorta numarası, sigortalının beyanı ve imzası ile Kurumca alınan evrak kaydı, arka yüzünde ise açıklamaların yer aldığı "İsteğe Bağlı Sigorta Başvuru Belgesi" ile müracaat edeceklerdir. 1 Mayıs 2003 tarihinden önceki başvurular geçerli Sosyal Sigortalar Kurumu Tarafından yayınlanan 12-123 Ek sayılı genelgeye göre, 01/05/2003 (dahil) tarihi ile bu genelgenin sigorta il/sigorta müdürlüklerine ulaştığı tarihe kadar, isteğe bağlı sigortaya müracaata ilişkin sigortalılardan alınan dilekçeler geçerli sayılacaktır. Yani bu tarihe kadar başvuranlardan yeni kanunla getirilen 1080 gün prim ödeme şartı aranmayacaktır. İsteğe bağlı sigortaya devam etmek isteyenler İsteğe Bağlı Sigorta Başvuru Belgesi ile ikametgahlarının bulunduğu yerdeki sigorta il/sigorta müdürlüğüne başvuruda bulunacaklardır. İkametgahları ile son defa çalıştıkları işyeri aynı il sınırları içinde olmayan sigortalıların 1080 gün şartını yerine getirip getirmediklerinin tespitinde; bunların bilgisayardan alınan sigortalı hizmet cetveli, isteğe bağlı hizmet dökümündeki bilgiler ile sigortalı hesap fişi bilgilerine başvurulacak, herhangi bir tereddüt bulunmaması halinde bu hizmetler dikkate alınacaktır. Yeni prim oranı İsteğe bağlı sigorta prim oranı 01/05/2003 tarihinden geçerli olarak % 20'den % 30'a yükseltildiğinden, bu tarihten önce isteğe bağlı sigortaya devam edenler ile bu tarihten itibaren isteğe bağlı sigortaya devam edecek olanların ödeyecekleri primlerin tespitinde % 30 oranı esas alınacaktır. İsteğe bağlı sigortaya devam etmek isteyenler önceden olduğu gibi ödeyecekleri sigorta primlerini, 506 sayılı Kanunun 78'inci maddesine göre belirlenen prime esas kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartıyla yine kendileri belirleyeceklerdir. 01/05/2003 tarihinden geçerli olarak ödenecek isteğe bağlı sigorta priminin alt sınırı, (Günlük Kazanç Alt Sınırı x 30 x % 30), üst sınırı ise (Günlük Kazanç Üst Sınırı x 30 x % 30) formülüne göre hesaplanacaktır. İsteğe bağlı sigorta priminin, ait olduğu ayı izleyen ayın son gününe kadar ödenmesi zorunludur. Primin ödenmesi gereken son günün resmi tatil olması halinde ödeme tatili izleyen ilk gün mesai bitimine kadar yapılabilir. Ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödenmeyen primlere, bu tarihten başlanarak 80'inci madde hükmüne göre gecikme zammı uygulanacağından, cari aylar dışındaki primlerin bankalarca tahsiline imkan bulunmamaktadır. Bu nedenle, söz konusu tahsilat prim aslı ve gecikme zammıyla birlikte sigorta il/sigorta müdürlüklerince yapılacaktır. İsteğe bağlı sigorta priminin kesintisiz her ay otuz gün üzerinden ödenmesi zorunludur. Ancak, sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi çalışmaya başlama, tahsis talebinde bulunma ve ölüm durumlarında isteğe bağlı sigortalılık aynı gün sona erdiğinden, bu durumda olanlar sigorta il/sigorta müdürlüklerimiz veznelerine kısmi ödemede bulunulabilecektir. Bunların bankalar aracılığıyla yapmış oldukları fazla ödemeler, talepleri halinde ilgililere iade edilecektir. Primin art arda üç ay ödenmemesi İsteğe bağlı sigorta primlerini art arda üç ay ödemeyenlerin sigortalılığı, primi ödenmiş son ayın bitiminden itibaren sona erdirilecektir. Primlerin art arda üç ay ödenmemesi, herhangi bir aya ilişkin primin, o ayı izleyen üç ay içinde ödenmemesi anlamında olmayıp, üç aylık prim borcunun gecikmeye girmesi anlamını taşımaktadır. Prim borcu bulunanlar 4842 sayılı Kanunla 506 sayılı Kanuna eklenen geçici 85'inci maddenin yürürlüğe girdiği 01/05/2003 tarihinden önce isteğe bağlı sigortaya müracaatta bulunup, sigortalılığı 01/05/2003 tarihinde başlayacak olanlar için 1080 gün prim ödeme şartı aranmayacaktır. 01/05/2003 tarihinden önce isteğe bağlı sigortalı olanlardan Kuruma prim borcu bulunanların, bu tarihten itibaren altı ay içinde, yani 01/11/2003 (dahil) tarihine kadar prim borçlarını gecikme zammıyla birlikte ödemeleri halinde sigortalılıkları devam edecektir. 01/05/2003 tarihinden önceki sürelere ait prim borçlarının tamamını gecikme zammı ile birlikte 01/11/2003 (dahil) tarihine kadar ödemeyenlerin isteğe bağlı sigortalılıkları ise sona erdirilecek, ancak bu süre içinde borcun bir kısmının ödenmesi halinde, ödenen kısma ait süreler hizmetten sayılacaktır.