İsteğe bağlı ve topluluk sigortası prim yapılandırması

Bilindiği gibi, 5458 sayılı Sosyal Güvenlik prim Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması Kanunu, Sosyal Sigortalar Kurumu'na isteğe bağlı ve topluluk sigortasına prim ödeyen sigortalıların borçlarına da kapsama almıştır. Bundan önce çıkarılan af kanunu veya borç yapılandırma yasalarında isteğe bağlı sigorta prim borçları zaman zaman kapsama alınırken, topluluk sigortasına prim ödeyen özellikle avukat ve noterlerin prim borçları kapsama alınmamıştı. Topluluk sigortası yönünden bu uygulamanın bir ilk olduğunu söyleyebiliriz. Hangi borçlar kapsamdadır? İsteğe bağlı sigortalıların 1 Mayıs 2003 ile 31 Mart 2005 dönemine ait prim borçları yapılandırma kapsamına alınmıştır. Bu süre içinde prim borcu olanların halen isteğe bağlı sigortaya devam edip etmediklerine bakılmaksızın borçları yapılandırılacaktır. Ancak, bilindiği gibi Mayıs 2003 tarihinden itibaren üst üstte üç ay pirm ödemeyenlerin isteğe bağlı sigortalılığı sona ermektedir. İsteğe bağlı sigortalılığın sona erdiği tarihten itibaren borçlanma yolu ile hizmet kazanılamaz. Örneğin, isteğe bağlı sigortalılığı Temmuz 2004 tarihinde herhangi bir nedenle sona eren sigortalının bu tarihten sonrası için borçlanarak prim ödemesi mümkün değildir. Öte yandan 4958 sayılı Kanuna göre 2003 yılında yapılandırma talebinde bulunup, yapılandırılan borçlarını ödemeye devam edenlerin kalan prim borçları da yeniden yapılandırılacaktır. Topluluk sigortasına tabi olanların 31 Mart 2005 tarihine kadar olan malullük, yaşlılık ve ölüm topluluk sigortası prim borçları ise bu kanun kapsamında yeniden yapılandırılabilecek. Borçların hesaplanması nasıl yapılacak? Söz konusu Kanunda 100.000 YTL'ye kadar olan borçlar ile 100.000 YTL'den fazla olan borçların yapılandırılması esası farklılık arz etmekle birlikte, gerek isteğe bağlı, gerekse topluluk sigortası prim borçlarının 100.000 YTL'nin üstünde olmasına imkan bulunmamaktadır. Zira, isteğe bağlı için 2003 yılı Mayıs ayından sonraki dönemler yapılandırmaya dahil edilmesi ve 4842 sayılı Kanun gereğince 3 ay ard arda ödeme yapmayanların sistemden çıkarılmaları nedeniyle en fazla 16 aylık borç birikmekte ve bu da en fazla 2.000 YTL'ye tekabül etmektedir. Topluluk sigortasından 10 yıllık bir süreçte en fazla 5.000 YTL ana borç ve bu yapılandırmaya göre yapılan hesaplamada da yine en fazla 5.000 YTL gecikme zammı oluşmaktadır. Buna göre, isteğe bağlı ve topluluk sigortası prim borçları hesaplanırken; Borcun başlangıç tarihinden 31 Aralık 1998 tarihine kadar uygulanan oranlara göre gecikme zammı, 1 Ocak 1999 tarihinden 31 Aralık 2004 tarihine kadar Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan toptan eşya fiyat endeksi (TEFE), 1 Ocak 2005 tarihinden yeniden yapılandırma başvurusunun yapıldığı tarihten önceki ayın sonuna kadar ise üretici fiyat endeksi (ÜFE), Aylık değişim oranları dikkate alınacaktır. Taksitlendirme ve ödeme nasıl yapılacak? Borçların yapılandırılmasında taksitlerin süresi, borcun ağırlıklı yaşı ve miktarı esas alınmak suretiyle tespit edilecektir. Ancak, küçük miktarlı borçlar için oldukça düşük miktarlarda taksit ödemesine yol açılmaması için 1.000 YTL ve altındaki borçlar için asgari 6 aylık taksit öngörülmüştür. Yapılandırmaya başvuran ve taksitle ödeme yolunu seçenler, ilk taksitlerini, müracaat ettikleri ayın sonuna kadar ödemek zorundadırlar. Örneğin, nisan ayı içerisinde başvuran nisan ayı sonuna, mayıs ayı içerisinde başvuranlar da mayıs ayı sonuna kadar ilk taksitlerini ödemeleri gerekmektedir. Avukat ve noterlerin yapacağı işlemler Bilindiği üzere, 5458 sayılı Sosyal Güvenlik Prim Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda değişiklik yapılması Hakkında Kanun kapsamında topluluk sigortasına devam eden avukat ve noterlerin 31 Mart 2005 tarihine kadar olan malullük, yaşlılık ve ölüm topluluk sigortası prim borçları da bulunmaktadır. Topluluk sigortası ile ilgili daha önce işlemler manuel olarak yürütülmekte iken bilgisayar programı tamamlanmış ve 15 Mart 2006 tarihi itibariyle tüm Türkiye genelinde işletime açılmıştır. Yapılandırmadan yararlanmak isteyen ve kuruma hiç bildirilmemiş olan avukat ve noterlerin sigortalı tescillerinin yapılabilmesi için baro başkanlıkları ve noter odalarından işe giriş bildirgelerinin kuruma verilmesi gerekiyor. Bunun sonucuna göre Sigorta Müdürlükleri tescil işlemlerini yapılarak sonucundan avukat ve noterlere bilgi verecekler. Özellikle yapılandırma işlemleri açısından herhangi bir gecikmeye sebebiyet verilmemesi açısından tekrar işe giriş bildirgeleri, dört aylık dönem bordrosu ile aylık prim ve hizmet belgelerini vermemiş olanlardan, ayrıca bu belgelerin verilmesi istenmeksizin sigorta müdürlüklerince giriş işlemleri yapılacaktır.