Kamu görevlilerinin sendika üyeliği

Bilindiği gibi, kamu görevi yapmakta olan memurlara 25 Haziran 2001 tarih ve 4688 sayılı "Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu" ile sendika kurma ve bu sendikalara üye olma hakkı tanınmıştır. Söz konusu kanun yeterli düzeyde toplu sözleşme ve grev hakkı vermediği için, memurların sendikal taleplerini istedikleri manada karşılayamamıştır. Ancak kamu görevlilerine sendikal faaliyette bulunma imkanı tanıdığı için çalışma hayatına ilişkin önemli bir adım sayılmıştır. Bu kez, 6 Temmuz 2004 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5198 sayılı kanun ile kamu görevlilerinin sendikaya üye olma, üyelikten çıkma ve sendikal faaliyette bulunmasına yönelik önemli değişiklikler yapılmıştır. Sendikalara üye olmak serbest Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu'nun 14'üncü maddesinde yapılan değişiklik ile, memurlar çalıştıkları işyerinin girdiği hizmet kolunda kurulu bir sendikaya serbestçe üye olabileceklerdir. Sendikaya üyelik, kamu görevlisinin üç nüsha olarak doldurup imzaladığı üye formu ile sendikaya başvurması ve başvurunun sendika yetkili organınca kabulü ile kazanılır. Üyelik başvurusu, sendika tarafından en çok otuz gün içinde reddedilmediği takdirde üyelik istemi kabul edilmiş sayılır. Haklı bir sebep gösterilmeden üyeliği kabul edilmeyen kamu görevlisinin, bu kararın kendisine tebliğinden itibaren otuz gün içinde iş davalarına bakmakla görevli mahallî mahkemede dava açma hakkı vardır. Kamu görevlilerinin birden çok sendikaya üye olması yasaklanmıştır. Birden çok sendikaya üyelik halinde sonraki üyelikler geçersiz sayılmaktadır. Aynı tarihli birden fazla üyeliğe ilişkin bildirimler dikkate alınmaz ve bu husus kamu işvereni tarafından ilgiliye ve sendikalara yazılı olarak bildirilir. Üyelikten çıkış İşçilerde olduğu gibi kamu görevi yürüten memurların sendika üyeliğinden çıkışları da kendi isteklerine bırakılmıştır. Ancak, İş Kanununa tabi işçiler sendika üyeliğinden çıkmak için istifalarını noter aracılığı ile yapmak zorunda oldukları halde, memurlar, üç nüsha olarak doldurulup imzalayacakları üyelikten çekilme bildirim formunu, çalışmakta oldukları kuruma vererek sendika üyeliğinden çekilmiş sayılırlar. Ayrıca noter istifası aranmaz. Memurun çalıştığı kurum görevlisi, kayıt numarası ile tarih verilen çekilme bildiriminin bir suretini derhal üyeye vermek zorundadır. Ayrıca kamu işvereni, memurun sendikalıktan çekilme bildirimin bir örneğini onbeş gün içinde sendikaya göndermesi gerekir. Çekilme, memurun çalıştığı kurum olan kamu işverenine başvurma tarihinden başlayarak otuz gün sonra geçerli olur. Çekilenin bu süre içinde başka bir sendikaya üye olması halinde yeni sendikaya üyeliği, bu sürenin bitim tarihinde kazanılır. Bazı durumlarda sendika üyesi memurlar, üye oldukları sendika tarafından üyelikten çıkarılabilirler. Üyenin, sendikadan çıkarılma kararı sendika merkez genel kurulunca alınır. Çıkarma kararı, çıkarılana ve işverene yazı ile bildirilir. Çıkarma kararına karşı üye, bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içinde görevli iş mahkemesine itiraz edebilir. Mahkeme iki ay içinde kesin karar verir. Üyelik, çıkarılma kararı kesinleşinceye kadar sürer. Çekilme, göreve son verilmesi veya sair nedenlerle kamu görevinden ayrılanlar ile farklı bir hizmet koluna giren kuruma atananlardan sendika üyesi olanların üyelikleri, varsa sendika şubesi, sendika veya konfederasyon organlarındaki görevleri sona erer. Emekliye ayrılanların sendika şubesi, sendika veya konfederasyon organlarındaki görevleri seçildikleri dönemin sonuna kadar devam eder. Sendikal faaliyetler Kamu görevlileri, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde sendika veya konfederasyonların 4688 sayılı Kanunda belirtilen faaliyetlerine katılmalarından dolayı farklı bir işleme tâbi tutulamaz ve görevlerine son verilemez. Kamu işvereni, işyeri sendika temsilcisi ile sendika ve sendika şube yöneticilerinin işyerini haklı bir sebep olmadıkça ve sebebini açık ve kesin şekilde belirtmedikçe değiştiremez. Kamu işvereni kamu görevlileri arasında sendika üyesi olmaları veya olmamaları nedeniyle bir ayırım yapamaz. Sendika veya konfederasyonun yönetim kuruluna seçilen yöneticiler, seçildikleri tarihten itibaren otuz gün içerisinde sendika tüzüğünde belirtilen hükümlere göre, ayrıca yazılı talepte bulunmaları halinde bu görevleri süresince aylıksız izine ayrılırlar. Talepte bulunmayanlar ise kurumlarındaki görevlerine devam ederler. İzine ayrılmayan yönetim kurulu üyeleri haftada bir gün kurumlarından izinli sayılırlar. Sendika şubeleri ise en az 400 üye ile kurulur. Mahallî ve genel seçimlerde aday olanların, sendika ve konfederasyonun organlarındaki görevleri adaylık süresince askıda kalır. Seçilmeleri halinde görevleri son bulur. Aylıksız izne ayrılan yöneticilerin bu süreleri, emekli kesenekleri ve karşılıklarının yöneticisi oldukları sendikaları tarafından her ay Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığına ödenmesini kabul etmeleri şartıyla kazanılmış hak aylığı ile emeklilik hizmetine sayılır. Kurumlarından aylıksız izinli sayılan sendika, konfederasyon ve şube yönetim kurulu üyeleri ile bunların bakmakla yükümlü oldukları aile fertlerinin sağlık giderlerinin kurumlarınca karşılanmasına devam olunur. Göreve dönüş Sendika yöneticiliği nedeniyle aylıksız izinli sayılanlardan herhangi bir nedenle sendika veya konfederasyon organlarındaki görevlerinden ayrılanlar, görevlerinin son bulması tarihinden itibaren otuz gün içinde ayrıldıkları kurum ve kuruluşa yazılı müracaat etmeleri durumunda, kamu işvereni bu kimseleri otuz gün içinde eski görevlerine ya da uygun diğer bir göreve atamak zorundadır. Otuz gün içinde görevlerine başlamak için başvurmayanlar görevlerinden çekilmiş sayılırlar. Görevden uzaklaştırma, re'sen emeklilik, göreve son verilmesi, tayin veya sair hallerde görevlinin mahkemeye başvurması halinde, mahkeme kararı kesinleşinceye kadar sendikadaki görevi devam eder. Sendika aidatı Aylık üyelik ödenti tutarı; 15'inci derecenin birinci kademesinden aylık alan devlet memurunun aylık, taban aylığı, her türlü zam ve tazminatlar ile ödenekler toplamının net tutarının binde beşinden az, otuzda birinden fazla olmamak üzere sendika tüzüğünde belirtilir. Sendika tüzüğüne, üyelik ödentisi dışında her ne ad altında olursa olsun, üyelerden başka bir kesinti yapılmasını öngören hükümler konulamaz. Sendika merkez genel kurul kararıyla üyelikten çıkarılan üyelerin isimlerinin sendikaca onbeş gün içinde işverene bildirilmesi zorunludur. Konfederasyonlara üyelerince ödenecek ödenti miktarı, sendikaların ödenti tutarlarının yüzde beşinden aşağı olmamak üzere konfederasyonların genel kurullarınca belirlenir.