Kıdem ve ihbar tazminatı, işsizlik yardımı ve işe iade
Soru: H Kaya- İki yıldan beri çalıştığım işyerinden işveren çıkışımı yaptı. Çalıştığım işyerinde yaklaşık 250 kişi çalışmaktadır. Kıdem ve ihbar tazminatımı alamadığım gibi işsizlik sigortasından da yararlanamayacağım söyleniyor. Herhangi bir sebep gösterilmeden işten çıkarılmam doğrumudur? Mahkeme yolu ile işime geri dönebilir miyim? Cevap: İş Kanununa göre kıdem tazminatına hak kazanabilmek için öncelikle aynı işyerinde veya aynı işverenin değişik işyerlerinde en az bir yıl hizmetinizin olması gerekiyor. Bir yıldan fazla hizmeti olan işçilerin kıdem tazminatı alabilmesi için ikinci önemli kural, işçinin iradesi dışında işverenin iş sözleşmesini feshetmesi lazım. Ayrıca, İş Kanunu belirli şartların oluşması halinde, işçinin de iş sözleşmesini kıdem tazminatı alarak bozabileceğini hükme bağlamıştır. Bu genel bilgiler doğrultusunda, birinci sorunuza vereceğimiz cevap şekillenmiş oluyor. Eğer işveren iş sözleşmenizi Kanunda sayılan haklı nedenler dışında feshetmiş ise kıdem tazminatı almanız gerekir. İş Kanunu'nda sayılan haklı nedenlerden bir kısmı için kıdem tazminatı ödenmez. Örneğin; işçi işyerine alkollü gelmiş ise veya hırsızlık yapmış ise iş akdi sona erdirilir. Ancak işçiye kıdem tazminatı ödenmez. İhbar tazminatınız var Verdiğiniz bilgilere göre işyerinde çalışma süreniz 2 yıl olduğu için, 6 haftalık ücretiniz tutarında ihbar tazminatı alabilirsiniz. İş Kanunu, iş sözleşmesini bozacak olan işverene, işçinin hizmet yılına göre belirli bir bildirim öneline uyması zorunluluğu getirmiştir. Sizin hizmet süreniz, kanunun koyduğu 18 ay-3 yıl aralığında olduğundan altı haftalık ihbar tazminatı hakkınız bulunuyor. Kıdem tazminatında olduğu gibi, ihbar tazminatında ki kıstas da, iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmiş olmasıdır. İşsizlik yardımı alırsınız İş sözleşmesinin sonlandırılma şeklinin bir diğer uzantısı işsizlik sigortasında kendini göstermektedir. İş sözleşmesi işveren tarafından 4857 sayılı İş Kanunun 25'inci maddesinin ikinci fıkrasında sayılan "Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri" başlıklı bölümde sayılan durumlar dışında bir gerekçe ile bozulmuşsa, işçi işsizlik sigortasından yardım alabilir. İşsizlik sigortasından yararlanmanın bir diğer önemli şartı, işçinin üç yıl içinde en az 600 gün sigorta primi ödemiş olması ve son 120 gün içinde aralıksız primlerinin yatmış olmasıdır. İşveren, iş sözleşmesini yukarıda belirttiğimiz (4857/25-II) dışında bir sebeple feshetmiş ise, işçi çıkışını en geç 15 gün içinde Türkiye İş Kurumu ilgili şubesine bildirmesi gerekir. İşveren, İşsizlik Sigortası Kanunu'nun öngördüğü bu bildirimi yapmaz ise iki asgari ücret tutarında idari para cezası ödemek durumunda kalacaktır. Kanun, işçinin işsizlik yardımı alabilmesi için işverenin yükümlülüğünü tamamlamaması halinde müeyyide öngörmüştür. Peki, işveren 15 gün içinde bildirim yapmadı. Türkiye İş Kurumu idari para cezası kesti ve tahsil etti. İşçi işsizlik yarımı alamayacak mı? İş sözleşmesi işveren tarafından feshedilmiş ve bu durum Türkiye İş Kurumu'na bildirilmemişse, işçi bir ay için bizzat kendisi müracaat ederek işsizlik yardımı talep edebilir. Hatta, işveren yasal yükümlülüklerini tamamlamış olsa bile, işçi işsizlik yarımı almak için mutlaka bir ay içinde İŞKUR'a başvurmalıdır. Zira, işsizlik ödeneği talebe bağlıdır. Okuyucumuzun üçüncü sorusu da bu şekilde cevaplanmış oluyor. İşsizlik sigortası için Türkiye İş Kurumu ilgili şubesine müracaat ediniz. Kanunun aradığı üç yıl içinde 600 gün ve son 120 gün tam prim ödeme şartlarını taşıyorsanız işsizlik yardımı alabileceksiniz. İşe iade davası İş Hukuku literatürüne yaklaşık üç yıl önce "iş güvencesi" kavramı girdi. İş akdi işveren tarafından gerekçesiz olarak feshedilen işçinin, bu fesih işleminin haksız ve gereksiz olduğunu ileri sürerek işe iade davası açması mümkündür. İşe iade konusu İş Kanunun 18 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddeye göre; "Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır" Görüldüğü gibi, işçinin işe iade edilebilmesi için öncelikle en az altı aylık hizmeti bulunmalıdır. İkinci olarak çalıştığı işyerinde işçi sayısı 30 ve üzerinde olmalıdır. Üçüncü önemli şart ise, işçinin işten çıkarılışının geçerli bir sebebe dayanmamış olduğunun mahkemece tespit edilmiş olması lazımdır. İşe iade edilebilmeniz için yukarıdaki şartları taşıyor olmanız lazım. Ancak, işe iadenin bir mahkeme kararına bağlanması gerekiyor. İş sözleşmesinin feshinden itibaren bir ay içinde "işe iade davası" açılması gerekiyor. Dava süresine dikkat etmenizi öneriyorum. > Okuyuculara cevaplar A. Kani- Değerli okuyucumuz, tarım sigortasından emekli olabilmeniz için en az 3600 gün prim ödemeniz gerekiyor. Ayrıca, normal sigortadan tarım sigortasına geçerseniz, en az 1260 gün tarım sigortası primi ödemelisiniz. Prim ödeme gün sayınızı 3600 güne çıkardığınızda tarım sigortasından emekli olabilirsiniz. O tarihe kadar yaş şartını da yerine getirmiş oluyorsunuz. Tarım sigortası ile isteğe bağlı sigorta arasında bir bağlantı yoktur. İkisi de ayrı kanunlarda düzenlenmiştir. Z. Karanfil- Annenize aylık bağlandığı tarihte Sosyal Sigortalar kurumun taban aylığı ne ise o kadar aylık bağlanacaktır. Bugünden bir rakam vermek mümkün değildir. Primler asgari ücret üzerinden ödenmektedir. Gün sayısı da 5000 gün üzerinde olmayacağına göre asgari aylık düzeyinden emekli olacaktır.