Özel emeklilik yasalaşıyor

Kamuoyunda özel emeklilik olarak adlandırılan "Bireysel Emeklilik Yasa Tasarısının" Meclis Genel Kurulu'nda bu hafta ele alınması bekleniyor. Uluslar arası Para Fonu (IMF) ile yürütülen çalışmaların neticesinde, iç tasarrufları artırmak sureti ile sermaye piyasasını güçlendireceği düşünülen özel emeklilik sisteminin, son ekonomik kriz ile birlikte mecliste bir an önce görüşülerek yasalaştırılması gündeme geldi. Ülkemizin mali piyasasının ne kadar zayıf ve sığ olduğu bu kriz ile birlikte bir kez daha ortaya çıktı. Bu gün dünyada özel emeklilik şirketleri 11 trilyon dolar varlık birikimine ulaşmıştır. Gelişmiş ülkelerin sermaye piyasalarındaki yatırımların yüzde 65'i özel emeklilik sisteminde toplanan paralardan oluşmaktadır. Ne amaçlanıyor? Sanılanın aksine bireysel emeklilik sistemi ile SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığına alternatif bir sistem getirilmiyor. Asıl olan bu üç kuruma üye olmak ve prim ödemektir. Bireysel emeklilik, bu kurumların üzerinde tasarruf yapmak isteyenlere imkanlar getirecektir. Bireysel emeklilik sistemiyle güdülen birincil amaç, kişilere ikinci bir emeklilik imkanı getirmektir. İkincil maçları ise şu şekilde sıralayabiliriz; özel emeklilik sistemiyle küçük tasarrufları artırmak, kurumsal yatırımcı olan özel emeklilik fonlarıyla mali piyasadaki kısa vadeli spekülatif hareketlerin önüne geçmek, mali piyasaların gelişimini sağlamak, kaynak tahsisinde etkinlik ve ekonomide istikrarı sağlamaktır. Sistemin birincil amacı ve asli fonksiyonu, çalışanlara ikinci bir emeklilik imkanı getirmesidir. Saydığımız ikincil amaçlar, bu fonksiyonun gereği gibi sağlanması halinde kendiliğinden oluşacaktır. Bilindiği gibi ülkemizde çalışanlar sosyal güvenlik kurumlarına prim ödeyerek emekliliğe hak kazanıyorlar. Bunun dışında yatırım yapmak isteyenler çoğunlukla kooparatiflere üye oluyorlar, gayrımenküle yatırım yapıyorlar. Yani tasarruflar sermeye piyasasına gitmiyor. Özel emeklilik sisteminin bir amacı da bu birikimleri sermaye piyasasına çekmektir. Sistem nasıl çalışacak? Tasarının yasalaşması durumunda özel emeklilik şirketleriyle bir sözleşme imzalayan sigortalı 10 yıl süreyle prim ödeyecek ve 56 yaşından itibaren emeklilik aylığı alamaya başlayacak. Özel emeklilik programları, şartları önceden belirlenmiş bir sözleşme ile çalışanların bu fonlarda yapmış oldukları birikimleri etkin bir fon yönetimiyle değerlendirme esasına dayanır. Çalışanlar açısından ise, emeklilik aşamasında, yapmış oldukları ödemelere karşılık tatminkâr bir aylık alma veya toptan ödemeye hak kazanmayı ifade eder. Bu programlar kapsamında oluşan ve özel emeklilik fonları olarak adlandırılan uzun vadeli birikimler uygulandıkları ülkelerde önemli büyüklüklere ulaşmışlardır. Bireysel emeklilik sisteminin iştirakcisi, emeklilik şartlarını taşıyorsa, hesabında biriken katkılar ve ilave gelirler ile vergi avantajlarını toplu para olarak çekebileceği gibi, ömür boyu maaş olarak da alabilecektir. Asıl amaç toplu ödemeden ziyade sürekli bir aylık bağlanmasıdır. İştirakçiye vergi muafiyeti Özel emeklilik sistemine giren sigortalının ödemiş olduğu vergiler brüt maaşından düşülecek. Tasarıda ayrıca asgari ücretin yarısına kadar vergi muafiyeti tanınıyor. Vergi muafiyetinin oranını artırma yetkisi Bakanlar Kuruluna bırakılıyor. Gönüllü olarak bireysel emeklilik sistemine giren çalışanlara getirilen vergi muafiyeti işveren için öngörülmüyor. Tasarının aynen kanunlaşması halinde işveren dilerse katkıda bulunacak. Ancak ödediği primleri vergiden düşemeyecek. Bu durumda işverenlerin sisteme girmeleri ve katkıda bulunmaları beklenemez. Dünyada ki uygulamalarda işverenin ödemiş olduğu primler vergiden indirilmektedir. Emeklilik şirketi kurmak kolaylaştırılıyor Emeklilik şirketleri için kuruluşta en az 10 trilyon ödenmiş sermayenin olması öngörülmektedir. Halbuki ilk tasarıda en az 20 trilyon sermeye ile kurulması öngörülmüştü. Ayrıca, Hazine, Çalışma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve SPK'dan oluşacak Bireysel Emeklilik Koordinasyon Kurulu, şirketleri sıkı bir denetime tabi tutacak ve bu alandaki politikaları belirleyecektir. Şirketler yasal çerçeve içinde fon yönetimini yürüteceklerdir. * FAX : 212 454 25 67 Sorular-Cevaplar Mahmura Madran-Nazilli: Sigorta girişinizden dolayı yaş haddine tabi değilsiniz. Mektubunuzdaki verilere göre yaklaşık 12 yıl prim ödeme hizmetiniz var. Gün sayınızı 5000'e tamamladığınız tarihte emekli olacaksınız. Bu nedenle günlerinizi tam olarak toplatınız. Zeynep Poyraz-Bulgurlu: Verilerinizi toparladığımızda Mart 2001 tarihine kadar 4680 gün prim ödemeniz var.(Ocak-Şubat 2001 aylarınızı ödediğiniz varsayılmıştır) Gün sayınızı 5000'e tamamlayarak emekli olabilirsiniz. Ödemelerinize aralıksız devam ediniz. Celalettin Aslan: Durumunuza uygun herhangi bir işyerinde çalışabilirsiniz. Yalnız işe girişlerde mutlaka sağlık raporu alınız. İsteğe bağlı sigortaya da prim ödeyebilirsiniz. 2022 sayılı yasaya göre aylık bağlanmış olsa bile durum değişmez. Sakatlık vergi indirim belgesi alırsanız 3600 gün ile SSK'dan emekli olabilirsiniz. Askerli borçlanması yapmanızda herhengi bir engel yoktur. Yüzde 50 sakatlık ile malulen emekli olamazsın. SSK mevzuatına göre çalışma gücünüzün 2/3'nü kaybetmiş olmanız gerekiyor.