SSK ölüm aylığında değişiklik

Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) tarafından hak sahibi kız çocukları ile ana ve babalara aylık bağlanması ve bağlanmış olanların kesilmesiyle ilgili 506 sayılı Kanunda yapılan değişikliklere istinaden, 6 Ağustos 2003 tarihinden sonra, kendi çalışmaları dışında diğer sosyal güvenlik kuruluşlarından aylık alanların aylıkları kesilmiş idi. Aynı şartlar altında Emekli Sandığı ve Bağ-Kur'dan yetim aylığı alan kız çocukları ile ana ve babaların aylıklarının kesilmemesinden dolayı vatandaşlar arasında anayasal eşitlik kuralı bozuldu. Söz konusu uygulama sonucu daha önce aylık bağlanan kız çocukları ile ana ve babaların aylıkları kesildiği gibi, geriye dönük olarak ödenen aylıklar yasal faizi ile birlikte geri istendi. SSK'dan ölüm aylığı alan ve düşük gelir grubundan olan bu kişilerin faizi ile birlikte geri ödeme yapmaları neredeyse imkansızdı. Kesilen aylıklar geri ödenecek Kanundan kaynaklanan bu haksız uygulamanın mağduru olanların sesi gün geçtikce yükselmeye başladı. Yaklaşık sekiz ay önce Başbakanımız yaptığı açıklama ile bu haksızlığı giderileceğini belirtti. Nihayet Türkiye Büyük Millet Meclisi olaya el attı ve 9 Temmuz 2005 tarih 5386 sayılı Kanun yürürlüğe girdi. Söz konusu kanunla sosyal güvenlik kurumlarından hak sahibi olarak gelir veya aylık almaları sebebiyle aylıkları kesilen kız çocukları ile ana ve babaların aylıklarının yeniden ödenmesine imkan tanındı. Buna göre; 6 Ağustos 2003 tarihinden önce ölen sigortalıların hak sahibi kız çocuklarından; diğer sosyal güvenlik kuruluşlarından kendi çalışmaları dışında aylık almaları sebebiyle kesilenlerin aylıkları, talep şartı aranmaksızın kesilme tarihi itibariyle yeniden bağlanacak ve bunlara ödenen miktarlar geri alınmayacaktır. Yine, aynı sebeple durdurulmuş olan aylıklar, durdurma tarihi itibariyle yeniden başlatılacaktır. Ölüm aylığının bu şekilde yeniden başlatılmasında; aylığın kesilmesi sebebiyle diğer hak sahiplerine önceki hisselerinden fazla ödenen tutarlar, aylığı başlatılacak hak sahibine yapılacak ödemelerden mahsup edilecektir. Başka bir ifadeyle, gelir ve aylığın kesilmesi sebebiyle diğer hak sahiplerinin artırılan gelir ve aylıkları, yapılan mahsup işleminde olduğu gibi kalacak ve bu miktarlar aylığı yeniden başlatılan hak sahibinin birikmiş tutarlarına yansıtılmayacaktır. Örneğin; Emekli Sandığı'ndan eşinden dolayı aylık alan bir kız çocuğu, 2002 yılından itibaren de annesiyle birlikte babasından dolayı SSK'dan ölüm aylığı almaktadır. Bu kız çocuğunun aylığı 6 Ağustos 2003 tarihinden geçerli olarak 2004 Nisan ayında kesilmiş olsun. Aylığı kesildiği için annenin aylığında yükselme meydan gelmiştir. 5386 sayılı Kanun bu kız çocuğunun aylığın geri bağlanması ve kesilen dönemin kendisine ödenmesini hüküm altına almıştır. Geri ödeme yapılırken anneye yapılan fazla ödemeler kız çocuğuna geri ödenmeyecektir. Ancak, bundan sonra annenin aylığından yapılan artış düşülecek ve kız çocuğuna aylık bağlanacaktır. Yanlış hesap Bağdat'tan döndü Öte yandan, kendi çalışmaları sebebiyle veya kendi çalışmalarından dolayı alınan aylıklardan dolayı ölüm aylığı kesilen kız çocuklarının aylıları bağlanmayacak. Ancak, bunlara yapılan yersiz ödemeler tahsil edilirken, aynı dosyadan gelir ve aylık alan diğer hak sahipleri de varsa, bunların alacak tutarları mahsup edildikten sonra kalan kısmın tahsilatı yapılacaktır. Örneğin; Annesiyle birlikte 2000 yılından itibaren babasından dolayı ölüm aylığı alan kız çocuğu, 2002 yılında Bağ-Kur sigortalısı olmuştur. SSK bu durumu 2005 yılında fark etmiş ve ölüm aylığını kesmiştir. Aynı zamanda yersiz olarak ödenen 2002-2005 yıllarına ait aylıklar yasal faizi ile birlikte geri istenmektedir. Kız çocuğunun aylığı kesildiği içinde annenin aylığı artacaktır. İşte, kız çocuğundan geri istenen miktardan önce 2002 yılından itibaren anneye bağlanacak aylık düşülecek, kalan tutara faiz yürütülecek. SSK'nın mevcut uygulaması tam tersi olduğu için, yapılan yeni düzenleme ile, kendi çalışması veya kendi çalışmalarından dolayı gelir ve aylığı kesilen kız çocuklarına faizli borç çıkarılıp tahsilat yapılmış ise, bunlara doğrudan geri ödemede bulunulmayacak, 9 Temmuz 2006'ya kadar yazılı talepte bulunmaları halinde, borçları yeniden hesaplanacak ve fazla tahsil edilen tutarlar aynen iade edilecektir. Ayrıca sigortalılar arasında eşitliğin sağlanması amacıyla 6 Ağustos 2003-9 Temmuz 2005 tarihleri arasında ölen sigortalılardan dolayı tahsis talebinde bulunup talebi reddedilenler ile bu Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra talepte bulunanlara, diğer sosyal güvenlik kuruluşlarından kendi çalışmaları dışında gelir ve aylık almaları halinde de gelir/aylık bağlanacaktır. Ana ve babadan geri alım yok 6 Ağustos 2003 tarihinden önce ölen sigortalılardan dolayı hak sahibi ana ve babalara, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışmaları ve kendi çalışmalarından dolayı buralardan gelir ve aylık almaları nedeniyle bağlanan ve daha sonra kesilen gelir ve aylıklarıyla ilgili olarak, kesilme tarihine kadar ödenen gelir ve aylıklar geri alınmayacak. Ancak, bu durumda olan ana ve babaların gelir ve aylıkları yeniden başlatılmayacaktır. Bu durumda olan ana ve babalardan, daha önce tahsil edilmiş miktarlar varsa 9 temmuz 2006 tarihine kadar (bir yıl içinde) yazılı talepte bulunmaları halinde aynen iade edilecektir. Dolayısıyla, sadece herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışmayan ve kendi çalışmalarından dolayı buralardan gelir ve aylık almayan ana ve babaların aylıklarının ödenmesine devam edilecek ve bunlardan gelir/aylığı kesilen veya durdurulanların, gelir ve aylıkları kesilme veya durdurma tarihi itibariyle yeniden başlatılacaktır.