SSK ölüm aylığında yeni dönem

Bilindiği üzere, Sosyal Sigortalar Kurumundan hak sahiplerinin ölüm aylığı bağlanabilmesi için en az 1800 gün prim ödemesinin olması veya en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinin her yılı için ortalama olarak 180 gün prim ödemesinin olması gerekiyordu. Anayasa Mahkemesi, Kanunun "...veya en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinin her yılı için ortalama olarak 180 gün..." ibaresini Anayasa'ya aykırı bularak 18 Ekim 2005 tarihinde iptal etti. Yüksek mahkemenin iptal kararında yeni bir düzenleme yapılması için TBMM'sine bir yıl süre verildi. Bir yıllık süre 18 Ekim 2006 tarihinde tamamlandığı için bu tarihten sonra ölen ve 5 yıllık sigortalılık süresi içinde en az 900 gün ile 1800 gün arasında prim ödeyen sigortalıların hak sahiplerine ortalama 180 gün üzerinden ölüm aylığı bağlama imkanı kalmamıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi konuyu gündemine aldı ve 5561 sayılı Kanun ile yeni bir düzenleme yapıldı. Söz konusu Kanun 16 Aralık 2006 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak 18 Ekim 2006 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi. 5561 sayılı "Sosyal Sigortalar Kanunu İle Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" ile 506 sayılı Kanunun ölüm aylığı hükümlerini düzenleyen 66'ncı maddesinde değişiklik yaptı. Söz konusu değişiklikle ölüm aylığı bağlanmasında 5 yıllık sigortalılık süresi ve en az 900 gün prim ödemiş olma şartı getirilmiştir. Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunun ölüm aylığı ile ilgili 26'ıncı maddesinde yapılan düzenlemeyle ölüm aylığı bağlanmasında 5 yıllık sigortalılık süresi ve en az 900 gün prim ödemiş olma şartı getirilmiştir. Böylece her iki Kanunda da ölüm aylığı bağlama hükümleri Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda yeniden düzenlenmiştir. Ölüm aylığında eski-yeni uygulama Kanuna göre 18 Ekim 2006 tarihinden sonra ölen sigortalıların hak sahiplerine 506 sayılı Kanuna göre ölüm sigortasından aylık bağlanmasında, 5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinde en az 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeme şartının yerine getirilmiş olması şartı aranacaktır. Eski durumla bu düzenlemenin farkı nedir diye sorulabilir. Farkı bir örnek ile açıklayalım; Toplam 15 yıl sigortalılık süresi ve askerlik borçlanmasıyla birlikte 1790 gün prim ödemesi olan bay (x) vefat etmiştir. Eski uygulamaya göre yıllık ortalama 180 gün şartı yerine gelmemektedir. Toplam prim gün sayısını 1790 günü 15 yıla bölersek ortalama yıllık prim gün sayısı 119 gün olduğu için bu sigortalının hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaz. Kanunun aradığı diğer bir şart olan 1800 gün için de 10 gün eksiği vardır. Diğer taraftan beş yıl sigortalılık süresi ve tam 900 gün prim ödemesi olan bir sigortalı vefat ettiğinde ise bu sigortalının hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanıyordu. Bir sigortalının 1790 gün prim ödemesi olduğu halde hak sahipleri ölüm aylığı alamazken diğer bir sigortalının 900 gün prim ödemesi ile hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanıyordu. Neredeyse yarı yarıya eksik gün sayısı olan sigortalının hak sahiplerine kanun ayrıcalık vermekteydi. Anayasa Mahkemesi bu haksızlığın giderilmesini istedi. Sonuç olarak yukarıda ki örnekte verdiğimiz iki sigortalının hak sahiplerine de ölüm aylığı bağlanacak. Yeni düzenleme ortalama 180 gün şartını kaldırıp, en az beş yıl sigortalılık süresi ve en az 900 gün prim ödeme şartını yeterli görmektedir. Kanunda sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartının aynı anda yerine getirilmesi öngörüldüğünden, 5 yıllık sigortalılık süresi olmadığı halde, 900 gün veya daha fazla gün sayısı olan sigortalıların hak sahiplerine aylık bağlanmayacaktır. Ölüm tarihinden itibaren beş yıl sonra hak sahiplerinin aylık talebinde bulunmaları halinde, 506 sayılı Kanunun 99'uncu maddesine göre söz konusu süre zaman aşımına uğrayacağından, ölüm aylığı, aylık bağlanmasına ilişkin yazılı istek tarihini izleyen aybaşından geçerli olmak üzere bağlanacaktır. Geriye dönük başvuru hakkı Kanuna eklenen geçici bir maddeyle 18 Ekim 2006 tarihinden önce ölen sigortalıların hak sahiplerine beş yıl içinde ortalama 180 gün veya 1800 gün prim ödeme şartını tamamlayamadıkları için aylık bağlanamamış olanların müracaatları halinde, söz konusu şartlarla aylık bağlanmasına imkan sağlanmıştır. Bunun için yeni Kanunun öngördüğü şartların yerine getirilmesi kaydıyla aylık bağlanması öngörülmüştür. Bu durumda olan sigortalıların hak sahiplerinin talepleri halinde, 17 Kasım 2006 tarihlerinden itibaren başlatılmak üzere ölüm aylıkları bağlanacaktır. Geçici maddeye göre ölüm aylığının bağlanmasında 506 sayılı Kanunun 99'uncu maddesine göre zaman aşımı süresinin tespiti 18 Ekim 2006 tarihi itibariyle yapılacak, sigortalının ölüm tarihi dikkate alınmayacaktır. Sigortalının sağlığında kendisine, ölümünde ise hak sahiplerine toptan ödeme yapılarak tasfiye edilmiş hizmetler, diğer sosyal güvenlik kuruluşlarında geçen hizmetler ve borçlanılacak hizmetler toplanarak 5561 sayılı Kanunla getirilen şartlara göre aylık bağlanmasına yeterli olması halinde, ölüm aylığı borçlanma veya ihya tutarının ödendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılacaktır. Son bir not, bu uygulama sadece Sosyal Sigortalar ve Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanuna göre sigortalı olanlar için geçerlidir. Bağ-Kur ve Emekli Sandığına tabi çalışanlar için söz konusu değildir. Şayet, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uygulaması ertelenmemiş olsaydı yeni yıl da her grup için beş yıl şartı gelecekti.