SSK para cezaları mahkeme kararlarına sıkıştı

Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre uygulanan idari para cezalarına karşı açılacak olan davaların hangi mahkeme de görüleceği yaklaşık üç yıldan beri tartışma konusu olmuştur. Öteden beri gelen uygulamada Sosyal Sigortalar Kurumu'nun uyguladığı idari para cezalarına önce Kurumun ilgili Sigorta Müdürlüğüne itiraz edilmesi, itirazın kabul edilmemesi halinde ise 15 gün içinde yetkili sulh ceza mahkemesinde dava açılması gerekiyordu. Anayasa Mahkemesi 2003 yılında verdiği bir karar ile, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre SSK tarafından uygulanan idari para cezalarının bir idari işlem olduğu ve bu cezalara ait davaların sulh ceza mahkemelerinde görülmemesi, idare mahkemelerinde sonuçlandırılması gerektiğine karar verdi. Anayasa Mahkemesi'nin kararına uygun olarak 506 sayılı Kanunun "idari para cezalarını" düzenleyen 140'ıncı maddesinde Ağustos 2003 tarihinde yasal değişiklik yapıldı. Söz konusu değişiklik ile idari para cezalarına karşı öncelikle 15 gün içinde Sigorta Müdürlüğüne itiraz edilmesi, itirazın reddi halinde ise bir ay içinde yetkili İdare Mahkemesine dava açılmasına karar verildi. Uyuşmazlık mahkemesi de sulh ceza dedi Uygulama bu çerçevede devam ederken 5326 sayılı Kabahatler Kanunu yürürlüğe girdi. Kabahatler Kanunu'na göre idareler tarafından uygulanan idari para cezalarının sulh ceza mahkemesinde dava edilmesi hükme bağlandı. Bu hüküm çerçevesinde İdare Mahkemeleri SSK'nın idari para cezaları nedeniyle açılan davalarda "görevsizlik" kararı verdiler. Mevcut davlara sulh ceza mahkemelerinde görülmeye başlandı. 506 sayılı Kanunun 140'ıncı maddesinde idari para cezalarına ilişkin davaların İdare Mahkemelerinde sonuçlanacağına dair hüküm yürürlükte olduğu gerekçesi ile sulh ceza mahkemeleri de görevsizlik kararı vermeye başladılar. Ortaya çıkan boşluğu doldurmak üzere konu bir yüksek mahkeme olan Uyuşmazlık Mahkemesine götürüldü. Uyuşmazlık Mahkemesi idari para cezalarına ilişkin davaların sulh ceza mahkemelerinde görülmesi gerektiğine karar verdi. Kanun koyucu uyuşmazlık mahkemesinin kararı doğrultusunda 506 sayılı Kanunun 140'ıncı mahkemesinde tekrar değişiklik yaptı ve SSK'nın uyguladığı idari para cezalarının dava yerinin sulh ceza mahkemesi olduğunu hüküm altına aldı. Anayasa Mahkemesi'nin idari mahkeme ısrarı Bu kez Anayasa Mahkemesi'nin 6 Nisan 2007 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan kararı ile 506 sayılı Kanunun 140'ıncı maddesine göre SSK'nın uyguladığı idari para cezalarının sulh ceza mahkemelerinde dava edilmesine ilişkin hükmü iptal edildi. Anayasa Mahkemesi kararında, SSK'nın uyguladığı idari para cezalarının bir idari işlem olduğu, Anayasaya göre idari işlemlere karşı yargı yolunun idare mahkemeler aracılığı ile görülmesi gerektiğinden hareketle söz konusu davaların idare mahkemelerinde görülmesi gerektiğine karar vermiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasa Mahkemesi kararına uygun olarak 506 sayılı Kanunun 140'ıncı maddesinde yeni bir değişiklik yaptı. Söz konucu değişikliğe göre; İdarî para cezaları ilgiliye tebliğ edilmekle tahakkuk eder ve tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde kuruma ödenir veya aynı süre içinde kurumun ilgili ünitesine itiraz edilebilir. Kuruma yapılan itiraz takibi durdurur. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idarî para cezası kesinleşir. Mahkemeye başvurulması cezanın takip ve tahsilini durdurmaz. Tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde kuruma ödenmeyen idarî para cezaları, bu Kanunun 80 inci maddesi hükmü gereğince hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir. İdarî para cezalarının, kuruma itiraz ve yargı yoluna başvurulmaksızın tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme, idarî para cezalarına karşı kuruma itiraz etme veya yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez. Ancak, kurumca itirazın reddedilmesi veya mahkemece kurum lehine karar verilmesi halinde, daha önce tahsil edilmemiş olan dörtte birlik ceza tutarı, 80 inci madde hükmü de dikkate alınarak tahsil edilir. Fiilin işlendiği günden itibaren beş yıl içinde tebliğ edilemeyen idarî para cezaları zamanaşımına uğrar. İdarî para cezaları hakkında, bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde 30 Mart 2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanır. Peşin ödemeye yüzde 25 indirim Kanun hükmünü özetleyecek olursak, öncelikle işverenlerin idari para cezasına karşı 15 gün içinde kuruma itiraz etmeleri gerekmektedir. Kuruma yapılan itirazı reddedilen işverenler 30 gün içinde idare mahkemesine dava açmak durumundadır. İdari para cezası peşin ödenirse yüzde 25 indirim yapılmaktadır. Örneğin; 10 bin YTL idari para cezasına uğrayan bir işveren itiraz etmeden 15 gün içinde bu cezayı öderse yüzde 25 indirim yapılacak ve 7500 YTL ödeyecektir.