SSK'ya eksik gün bildirimi ve sonuçları

İstanbul Ümraniye'den yazan E. Mercimek adlı okuyucumuz eksik gün bildirimi ile ilgili uygulama hakkında bilgi istemektedir. Bu hafta okuyucumuzun talebi doğrultusunda eksik gün bildirimi ile ilgili SSK uygulamasını açıklayacağız. Bilindiği gibi, işverenler tarafından çalıştırılan sigortalıların Sosyal Sigortalar Kurumu'na, her ay için 30 gün üzerinden bildirilmeleri yapılır. Kabul etmek gerekir ki, bir işçinin sürekli olarak her ay 30 gün çalışması mümkün değildir. Sigortalının hastalanması, ücretsiz izin kullanması ve kısmi istihdam sözleşmesi gibi bazı hallerde işyerinde çalışmadığı için eksik gün bildirimi yapılır. Sigortalının ayda 30 gün sürekli olarak çalışamayacağı kabul edilmekle birlikte, eksik gün bildiriminin kötüye kullanılmaması gerekir. Kanun koyucu, sigortalıların hak kaybına uğramalarının önüne geçmek için eksik gün bildirimi ile ilgili düzenlemeyi Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 79'uncu maddesinde yapmıştır. Buna göre; "Ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların 30 günden az çalıştıklarını açıklayan bilgi ve belgelerin işverence prim bildirgelerine eklenmesi şarttır. Sigortalıların 30 günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin Kuruma verilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin Kurumca geçerli sayılmaması halinde, 30 günden az bildirilen sürelere ait primler Kurumca re'sen tahakkuk ettirilerek 80'inci madde hükümlerine göre tahsil olunur." Eksik gün bildirim süresi Sigortalıların çalışmadıkları günlerin SSK'ya bildirilmesi ile ilgili Kanunda yapılan bu düzenlemenin uygulamaya yönelik boyutunu açıklayalım. Sosyal Sigortalar Kurumu'na verilen Aylık Prim ve Hizmet Belgesi'nde kayıtlı sigortalılardan ay içinde (30) günden az çalışan veya eksik ücret ödenen varsa, ek (8) belgesi ile birlikte eksik gün veya ücret ödemesinin nedenin de Kuruma verilmesi gerekir. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin ekinde ek (8) belge örneği bulunmaktadır. Bilindiği gibi daha önce bu belge ek (10) olarak adlandırılmaktaydı. Ek (8) ve eki belgelerin en geç Aylık Prim ve Hizmet Belgesi'ni verme süresi içinde SSK'nın ilgili müdürlüğüne verilir. Aylık prim ve hizmet belgeleri takip eden ay sonuna kadar Kuruma verilmektedir. Ek (8) ve eki belgelerinde bu süre içinde doğrudan verilmesi veya iadeli taahhütlü posta yolu ile kuruma gönderilmesi gerekir. Sosyal Sigortalar Kurumu'nun hayata geçirdiği "e-bildirge" projesi çerçevesinde işverenler çalıştırdıkları sigortalıların çalışma gün sayısı ve prime esas kazançlarını gösterir aylık prim ve hizmet belgesini internetten göndermektedirler. Aylık prim ve hizmet belgesi internetten gönderilmiş olsa bile eksik gün bildirimini içeren ek(8) ve eki belgeler yukarıda açıklandığı üzere elden veya posta yolu ile gönderilir. Bu belgelerin şimdilik internet ortamından Kuruma gönderilmesi mümkün değildir. Eksik gün bildirim sebepleri Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nde eksik gün bildirim nedeniyle ek (8) ekinde kuruma verilecek belgeler açıklanmıştır. Buna göre; -Sigortalının istirahatli olduğunu gösteren resmi kuruluşlara ait sağlık tesisleri veya iş yeri hekimlerince düzenlenmiş hekim raporu, -Sigortalının ücretsiz izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi, - Sigortalının disiplin cezası alması, göz altına alınması, tutukluluk haline ilişkin belgeler, -Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi, -En az işverenin imzasını havi puantaj kayıtları, -Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle iş yerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmi makamlardan alınan yazı örneği, olarak sayılmıştır. Bu belgeler dışında gerçekten sigortalının işyerinde çalışmadığını gösteren bir belge yasal süre içinde Kuruma verilirse şüphesiz kabul edilecektir. Ancak bu konuda SSK Yönetim Kurulu yetkili kılınmıştır. Yani, yukarıda sayılan belgeler dışındaki (30) günden az çalışan sürelere ait geçerli belgeleri belirlemeye SSK Yönetim Kurulu yetkilidir. Resmi belgeler sonradan verilebilir Yukarıda sayılan hallere ilişkin belgelerin geriye yönelik olarak her zaman düzenlenebilir nitelikte olanları, Aylık Prim ve Hizmet Belgesi'nin verilmesi gereken aydan sonra verilmesi halinde işleme konulmaz. Ancak, sonradan düzenleme imkanı olmayan veya resmi nitelikteki belgeler sonradan da verilirse kurum tarafından değerlendirilir. Örneğin; İşyerinde 40 işçi çalıştıran bir işverenin işçilerinden 2 tanesi Ekim 2005 ayı içinde 20'şer gün rapor almışlardır. İşveren Ekim/2005 ayına ait "Aylık Prim ve Hizmet Bildirgesini" Kasım ayı sonuna kadar Kuruma vermiş ve bu iki işçinin ay içinde 10'ar gün çalıştıklarını beyan etmiştir. İşverenin bu beyanı dorudur. Ancak, işveren Kasım ayı sonuna kadar eksik gün bildirimi nedeniyle ek (8) ve ekinde sağlık raporlarını Kuruma vermemiştir. Sağlık raporu resmi bir belge olduğu için sonradan da Kuruma verilebilir. Bu nedenden dolayı sigortalıların çalışması 30 güne ibra edilmez. Örneğimizdeki sigortalılar ücretsiz izinli oldukları için çalışmamış olsaydılar nasıl işlem yapılacaktı? Eğer ücretsiz izin sözleşmesi noter tasdikli ise geç verildiği halde işleme alınacaktır. Noter tasdikli olmayan bu tür belgeler sonradan düzenlenebileceği için kabul edilmez ve çalışması eksik gösterilen sigortalıların günleri tam güne çıkarılır. Ayrıca işverene eksik bildirim nedeniyle idari para cezası da uygulanır. Hemen belirtelim ki, toplu iş sözleşmesi yapılan iş yerlerinde kamu iş yerlerinde çalışan sigortalılara ilişkin eksik bildirimlerin nedenlerini işverenler tarafından bir yazı ile kuruma bildirilmesi halinde bu durumdaki sigortalılar için belge aranmaz. Raporlu işçi adına prim ödenir mi? İşverenler bir sağlık kuruluşundan aldığı sağlık raporuna istinaden işe gelmeyen işçileri adına prim ödemek zorunda değildirler. Zira, bu sigortalı için normal zamanlarda yüzde 6 sağlık sigortası primi ödemektedirler. Öte yandan sigortalının ücretinden de yüzde 5 sağlık sigortasına prim kesilmektedir. İşçinin ücretinden yapılan kesinti ve işveren tarafından yapılan ödeme ile işçi hastalanmaya karşı sigortalanmaktadır. Hastalandığı zaman bu sigorta kolundan tedavisi yapıldığı gibi, çalışamadığı günler içinde hastalık sigortasından geçici iş göremezlik adı altında ödeme almaktadır. Böylece çalışamama nedeniyle uğradığı ücret kaybı kısmen telafi edilmektedir. İşçinin sağlık raporu nedeniyle çalışmadığı zamanlarda işverenin bu sigortalı adına prim ödeme yükümlülüğü olmakla birlikte, eğer çalışamayan işçisine atıfet niteliğinde ücret ödemesi yapıyorsa bu ücretlerden sigorta primi kesintisi de yapmak zorundadır. Bazı durumlarda işveren işçisinin kaybını önlemek için işçiye ücretini tam olarak öder, işçinin Sosyal Sigortalar Kurumu'ndan aldığı geçici iş göremezlik ödeneğini ister. Bu gibi durumlarda işçinin sigorta primlerini de yatırır. Böylece işçi hem ücret kaybına uğramaz, hem de primleri ödendiği için hizmet kazanmış olur. Raporlu iken işçi adına sigorta primi ödenmez şeklinde genel bir kanaat vardır. Bu görüş ve düşünce tamamen yanlıştır. İsteyen işveren işçisi istirahatli iken onun adına sigorta primini yatırabilir.