Vergi iadesi (1)

Bilindiği gibi, 4842 sayılı kanunla ücretliler için uygulanmakta olan "vergi iadesi" sistemine değişiklik yapılarak, özel gider indirimi uygulaması kaldırılmış, bunun yerine vergi indirimi uygulaması getirilmiştir. Sistemin özünde ücretliler açısından belge toplama anlamında bir değişiklik olmamıştır. 4842 sayılı kanunda yapılan düzenlemeyle "vergi iadesi" uygulaması sadece oranlar yönünden değişmiş, diğer kısımlarında büyük bir değişiklik olmamıştır. İade oranları 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 121'inci maddesinde "Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde, mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve ikamet edilen konuta ait kira harcamalarının yıllık toplam tutarının; - 3 milyar liraya kadar % 8'i , - 6 milyar liranın 3 milyar lirası için % 8'i, aşan kısmı için % 6 'sı, - 6 milyar liradan fazlasının, 6 milyar lirası % 7'si, aşan kısmı için % 4'ü, ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilir veya işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade edilir. Şu kadar ki; harcamaların Türkiye'de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınan belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin işverene verilmesi şarttır. Mahsup hakkı kazanılan tutarın hesaplanmasında dikkate alınan harcama tutarı, vergi matrahını geçemez." hükmü bulunmaktadır. Görüldüğü gibi, vergi iadesi uygulamasından kanuna göre ücretli sayılanlar ile bunların eşleri ve çocukları yararlanabilecektir. Ücretli tarafından bakılan çocuk adına yapılan harcamaların karşılığı alınan belgeler vergi iadesinde kullanılabilir. Çocuğun 18 yaşından büyük olmasının önemi yoktur. Ancak vergi iadesinden yararlanacak ücretli tarafından bakılıyor olması gerekir. Medeni Kanun'a göre evlilik akdi kurulmuş olan eşin harcamaları iade kapsamına girer. Gelir Vergisi Kanunu'nun 61'inci maddesinde, bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine, her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen para ve menfaatler, sporculara transfer adı veya başka ad altında ödenen ücretler, yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları sebebiyle ödenen ücretlerde, ücret sayılmaktadır ve vergi iadesi kapsamına girmektedir. ? Vergi İadesine Konu Harcamaları Vergi iadesinden faydalanacak olan ücretlinin kendisi, eşi ve çocuğu tarafından yapılan ve vergi indirimine konu olan harcamalar beş ana başlık altında toplanmıştır. 1) Eğitim Giderleri Eğitim ve öğretim kurumları ile anaokulu, kreş ve dershanelere eğitim amacıyla yapılan ödemeler ile sürücü kursu ücretleri, okul servis ücretleri, kitap ve kırtasiye alımları için yapılan her türlü harcamalar, vergi indirimi kapsamındadır. Kurumlar vergisinden muaf vakıf okullarına yapılan eğitim ödemeleri, devlet üniversitelerine ödenen kayıt harcı ve kitap bedelleri ve devlet okullarına yapılan bağışlar, bu okulların Gelir veya Kurumlar Vergisi mükellefi olmaması sebebiyle vergi iadesinde kullanılamaz. Ancak, üniversiteye hazırlık dershanelerinden alınan faturalar vergi iadesinde kullanılır. Çünkü, dershaneler kurumlar vergisi mükellefidirler. 2) Sağlık Giderleri: Gelir vergisi Kanunu'na göre, ücretlilerin yaptığı ilaç masrafı, sağlık malzemesi ve hastane giderleri ile muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve diş protez ücretleri, gözlük ve lens alımları gibi sağlık harcamaları vergi indirimine konu teşkil etmektedir. Ücretlinin yaptığı bu harcamaların bir kısmının işverenlerce karşılanması halinde, ücretlinin kendisinin karşıladığı harcama tutarı vergi indirimine konu olacak, işverenin yapmış olduğu harcalar vergi indiriminde kullanılmayacaktır. Eğitim harcamalarında olduğu gibi, kamuya ait hastane ve sağlık kuruluşları Gelir ve Kurumlar vergisinden muaf olduğu için, bu kuruluşlara yapılan sağlık harcamaları da vergi iadesinde kullanılamaz.. 3) Gıda Giderleri Gıda giderlerinden, her türlü yiyecek ve içecek için yapılan harcamaların anlaşılması gerekir. Ancak, içecek giderlerinden; sigara, alkollü içkiler ve bira bu kapsamda değerlendirilemeyecektir. Ayrıca, evlerde beslenen kuş, kedi, köpek gibi hayvanlar ile diğer hayvanların tüketimi için alınan yem, mama ve sair gıda maddelerine dahil harcamalar gıda giderleri kapsamına girmeyecek ve özel gider indirimine konu teşkil etmeyecektir. Ancak, evlerde beslenen kuş, kedi, köpek gibi hayvanlar ile diğer hayvanların tüketimi için alınan yem, mama ve sair gıda maddelerine dair harcamalar gıda giderleri kapsamına girmeyecek ve vergi indirimine konu teşkil etmeyecektir. 4) Giyim Giderleri Giyim giderlerinden kumaş, hazır elbise, ayakkabı, şapka, iç çamaşırı, çorap, kemer gibi giyime müteallik her türlü malların satın alınması için yapılan harcamalar ile bunlara ilişkin dikim, tamir, onarım gibi harcamaların anlaşılması gerekmektedir. Kuru temizleme harcamaları vergi indirimi kapsamında değildir. 5) Kira Giderleri İkamet edilen konut için yapılan kira ödemesinin tamamının anlaşılması gerekir. Bu uygulamada, kiranın defaten veya birkaç aylık veya aylık dönemler itibariyle ödenmesinin önemi bulunmamaktadır. Ancak, kira ödemesinin kapsadığı dönem belgede belirtilecektir. Kira ödemelerinin belgelendirilmesi, kira sözleşmenin eklenmesi şartıyla banka dekontlarının ibrazı, bankamatik makbuzlarının ibrazı veya evsahibinin kirayı tahsil ettiğine dair imzalı bir yazının ibrazı yoluyla da olabilir. (Devam edecek)