Vergi iadesi (I)

Gelir Vergisi Kanununda 4842 sayılı Kanunla yapılan değişikle vergi iadesinde uygulaması değiştirilmiştir. Ancak 2003 yılı içinde toplanan belgelere istinaden 2004 yılında yapılacak vergi iadeleri eski hükümler doğrultusunda yapılacaktır. Bu nedenle yapacağımız açıklamalar vergi iade sisteminde yapılan değişiklikleri içermemektedir. Hemen belirtelim ki ücretlilerin vergi iadesinden yararlanmak için topladıkları fatura ve fişleri en geç 20 Ocak 2004 salı gününe kadar çalıştıkları işyerlerine teslim etmeleri gerekmektedir. Vergi iadesinde belge verme süresi için son gün 20 Ocak 2004'dür. Vergi iadesinden yararlananlar Ücretlilere vergi iadesi Gelir Vergisi Kanunu'nun 63'üncü maddesi hükümlerine göre yapılmaktadır. Anılan maddeye göre "Mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarının yıllık toplam tutarının 1/3'ü," özel gider indirimin konusu yapılır. Fakat, indirim konusu harcamaların Türkiye'de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzelkişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi (belgelendirilmesi) ve bu belgelerin işverene verilmesi şarttır. Bu suretle hesaplanan indirim tutarı, harcamanın yapıldığı yıla ait ücretin yıllık vergi matrahının % 35'ini geçemez. Bu indirim de dikkate alınmak suretiyle hesaplanan vergi ile mükellefin o yıl içinde tevkif suretiyle ödediği vergi tutarı arasındaki fark, ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilir veya işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade edilir Görüldüğü gibi vergi iadesinden Gelir Vergisi Kanununa göre ücretli sayılanlar yararlanacaktır. Ücretliler ile bunların eş ve çocuklarının yaptıkları harcamalar vergi iadesinde dikkate alınacaktır. Ücretli tarafından bakılan çocuk adına yapılan harcamaların karşılığı alınan belgeler vergi iadesinde kullanılabilir. Çocuğun 18 yaşından büyük olmasının önemi yoktur. Ancak vergi iadesinden yararlanacak ücretli tarafından bakılıyor olması gerekir. Medeni Kanuna göre evlilik akdi kurulmuş olan eşin harcamaları iade kapsamına girer. Vergi iadesine konu belgeler Yukarıda açıkladığımız üzere ücretlinin (vergi mükellefinin) kendisi, eşi ve çocuklarının eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamaları vergi iadesi kapsamındadır. a) Eğitim Giderleri: Eğitim ve öğretim kurumları ile anaokulu, kreş ve dershanelere eğitim amacıyla yapılan ödemeler ile kurs ücretleri kitap ve kırtasiye alımları için yapılan harcamalar, özel gider indirimine esas alınacaktır. b) Sağlık Giderleri: Ücretlilerin yaptığı ilaç masrafı, sağlık malzemesi ve hastane giderleri ile muayene, tahlil, fizik tedavi ve diş protez ücretleri, gözlük ve lens alımları gibi sağlık harcamaları özel gider indirimine konu teşkil edecektir. Ücretlilerin yaptığı bu harcamaların bir kısmının işverence karşılanması halinde, ücretlinin kendisinin karşıladığı harcama tutarı özel gider indirimine konu olacaktır. İşveren tarafından yapılan sağlık harcamalarını ücretlinin vergi iadesinde gider olarak göstermesi mümkün değildir. Zira işveren çalışanları için yaptığı sağlık harcamaları kendisi gider olarak göstermektedir. Kamuya ait sağlık kuruluşlarına yapılan ödemelerde vergi iadesinde kullanılamaz. Sigortalıların SSK Hastanelerine ödedikleri %20 ilaç katkı payı için aldıkları para ödeme fişlerini bu amaçla kullanamazlar. Zira kamuya ait sağlık tesisleri gelir ve kurumlar vergisinden muaftırlar. c) Gıda Giderleri: Gıda giderlerinden, her türlü yiyecek ve içecek için yapılan harcamaların anlaşılması gerekir. Ancak, içecek giderlerinden; sigara, alkollü içkiler ve bira bu kapsamda değerlendirilemeyecektir. Ayrıca, evlerde beslenen kuş, kedi, köpek gibi hayvanlar ile diğer hayvanların tüketimi için alınan yem, mama ve sair gıda maddelerine dahil harcamalar gıda giderleri kapsamına girmeyecek ve özel gider indirimine konu teşkil etmeyecektir. d) Giyim Giderleri: Giyim giderlerinden kumaş, hazır elbise, ayakkabı, şapka, iç çamaşırı, çorap, kemer gibi giyime müteallik her türlü malların satın alınması için yapılan harcamalar ile bunlara ilişkin dikim, tamir, onarım gibi harcamaların anlaşılması gerekmektedir. e) Kira Giderleri: Kira giderinden ikamet edilen konut için yapılan kira ödemesinin tamamının anlaşılması gerekir. Bu uygulamada, kiranın defaten veya bir kaç aylık veya aylık dönemler itibariyle ödenmesinin önemi bulunmamaktadır. Ancak, kira ödemesinin kapsadığı dönem belgede belirtilecektir. Özel gider indirimine girmeyen harcamalar Vergi iadesinde; vekalet ücretleri, yolcu ve yük taşıma giderleri, otel, motel ve pansiyonlara ödenen konaklama ücretleri, tiyatro, sineme, konser salonu, plaj, yüzme havuzu gibi yerlere yapılan giriş ücreti ödemeleri, ziynet ve süs eşyası alımları, temizlik madde ve malzemesi alımları, her türlü kadın ve erkek tuvalet ve itriyat ve malzemesi alımları, kozmetik maddelerin alımları, çiçek alımları, kuaför ve berberlere ödenen ücretler, fotoğraf filmi ve tab ücreti, fotokopi ücreti, ampul, floresan ampul ve pil alımları, plak, teyp ve video kaset alımları ile bunların kiralanması karşılığında ödenen ücretler konutların boya ve badana giderleri ile duvar kağıdı giderleri, elektrik ve su tesisatı için yapılan ödemeler, billuriye, züccaciye alımları, çocuk oyuncakları, havlu, çarşaf nevresim alımları, plastik eşya alımları, çanta ve valiz alımları, noter giderleri, şehir şebekesi su giderleri, sigara, alkollü içkiler ve bira için yapılan giderler, sıhhi tesisat malzemeleri, askeri ve okul kantinlerine yapılan harcamalar, yurtdışı eğitim ve öğretim harcamaları, kol ve duvar saati, her türlü hırdavat malzemesi, tüp gaz giderleri, genel bütçeye giren dairelere ait lojman giderleri karşılığında alınan belgeler (fiş veya faturalar) kullanılamaz.