Yabancıların çalışma izni

Yaklaşık 10 yıldan beri Türk vatandaşı ile evli olan ve ülkemizde ikamet eden Afgan uyruklu bir kişi gerekli olan tüm belgeleri tamamlayarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına çalışma müsaadesi almak için başvurduğunu, ancak bir işyeri ile iş sözleşmesi olmadığı gerekçesi ile başvurusunun kabul edilmediğini, bu uygulamanın yasal olup olmadığını sormaktadır. Bilindi gibi 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzni Hakkındaki Kanun 27 Şubat 2003 tarihinde TBMM'de kabul edilmiş, 6 Mart 2003 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmış ve 6 Eylül 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu kanun ile yabancılara çalışma izni verme yetkisi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına verilmiştir. Süreli ve süresiz izin Yabancıların Çalışma İzni Kanununun 5'inci maddesine göre, süreli çalışma izni, iş piyasasındaki durum, çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür değişiklikleri dikkate alınarak, yabancının ikamet izninin süresi ile hizmet akdinin veya işin süresine göre, belirli bir işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok bir yıl geçerli olmak üzere verilir. Bir yıllık kanuni çalışma süresinden sonra, aynı işyeri veya işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere çalışma izninin süresi üç yıla kadar uzatılabilir. Üç yıllık kanuni çalışma süresinin sonunda, aynı meslekte ve dilediği işverenin yanında çalışmak üzere, çalışma izninin süresi altı yıla kadar uzatılabilir. Türkiye'nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe Türkiye'de en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam altı yıllık kanuni çalışması olan yabancılara, iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler dikkate alınmaksızın ve belirli bir işletme, meslek, mülkî veya coğrafi alanla sınırlandırılmaksızın süresiz çalışma izni verilebilecek. Ayrıca bağımsız çalışacak yabancılara, Türkiye'de en az beş yıl kanuni ve kesintisiz olarak ikamet etmiş olmaları koşuluyla Bakanlıkça bağımsız çalışma izni verilebilecek. Çalışma izini başvurusu Türkiye'den çalışma izni almak isteyen yabancılar yurtdışından veya yurtiçinden müracaat edebilirler. Yurt dışından çalışma izni için başvurularının, yabancının uyruğunda bulundukları veya daimi ikamet ettikleri ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine yapmaları gerekir. Yurt içinden, sadece en az altı ay süreli ikamet tezkeresi almış ve bu süresi sona ermemiş olan yabancılar veya bunların işverenleri, başvurularını doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapabilirler. Türkiye'de öğrenim amacıyla verilen ikamet izinleri hariç, herhangi bir sebebe istinaden en az altı ay süreli ikamet izni almış olup da bu izin süresi içerisinde çalışma izni verilmiş yabancılardan, Türkiye'nin dış temsilcilikleri kanalı ile çalışma vizesi alması koşulu aranmaz. Ancak, insan ticaretine konu olan veya olabilecek alanlarda çalışacak yabancılar için altı ay süreyle ikamet etmiş olması konusu dikkate alınmayarak, her defasında dış temsilciliklerimizden çalışma vizesi almaları koşulu aranır. İkamet tezkeresi şart Ülkemizden çalışma izni almak isteyen yabancı uyrukluların başvurularını yurtiçinde yapabilmeleri için ikamet tezkerelerinin bulunması gerekmektedir. Turistik vize ya da çalışma amacı dışındaki vizelerle veya iki ülke arasındaki vize muafiyeti programı ve diğer vize kolaylıklarından yararlanarak Türkiye'ye gelmiş olan ve ikamet tezkeresi olmayan yabancıların, çalışma izni için yurt içinden başvuruları alınmaz. Yabancılara verilecek çalışma izni ile ilgili olarak bir uygulama yönetmeliği çıkarılmıştır. 4817 sayılı Kanun kapsamında yapılacak tüm başvuruların yazılı olarak bu Yönetmelikte belirlenen mercilere (Yurtiçinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, Yurtdışında T.C. Temsilciliklerine) dilekçe ile yapılması gerekmektedir. Söz konusu Yönetmeliğin ekinde başvuru form ve belgeleri bulunmaktadır. Bu formların açıklama bölümünde belirtilen şekilde doldurulması ve yine form ekinde belirlenen tüm belgelerin başvuru dilekçesine eklenmesi gerekmektedir. Çalışma izinleri, Bakanlıkça yazılı olarak verilir. Çalışma izni verilen veya izni uzatılan yabancı mesleki hizmet sunucusuna verilecek ikamet izninde, ilgili meslek odasına geçici üyelik koşulu aranır. Buraya kadar yaptığımız açıklamalardan anlaşılacağı üzere, ülkemizde en az sekiz yıl ikamet etmiş olan yabancı uyruklu bir kişi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından süresiz çalışma izni talep edebilir. Yabancıların Çalışma İzni Hakkında Kanun ile bu Kanunun uygulanmasına yönelik olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikte, süresiz çalışma izni verilmesi için iş sözleşmesi şartı bulunmamaktadır. Ancak Kanun ve yönetmelik piyasa şartları ve konjoktüre göre Çalışma Bakanlığına ek bilgi ve belge talep etme hakkı vermektedir. Bağ-Kur isteğe bağlı sigortalılara duyuru Bilindiği gibi Bağ-Kur'a isteğe bağlı sigorta primi ödeyenlerin sağlık yardımından yararlanma şartları 619 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile sınırlandırıldı. Söz konusu KHK'nin Anaysa Mahkemesince iptal edilmesinden sonra ortaya karmaşık bir durum çıkmıştı. Öteden beri Bağ-Kur isteğe bağlı sigortalısı olup sağlık sigortası primi ödeyenler, prim ödedikleri sürece sağlık yardımından yararlandırılırken, sağlık primi ödemeyenler ile sonradan ödemek isteyenlere bu hak verilmedi. Ancak 4956 sayılı Kanun sağlık sigortası primi ödemek isteyenlere yeni bir hak tanımıştır. Bu Kanun doğrultusunda Bağ-Kur tarafından isteğe bağlı sigortalılara yönelik yapılan duyuruyu aşağıya alıyorum. "4.10.2000 tarihinden önce isteğe bağlı sigortalı olup da hangi nedenle olursa olsun sağlık yardımı alma hakkını kaybeden sigortalılarımızın 2.8.2004 tarihine kadar talepte bulunmaları ve talep tarihinden itibaren 6 ay içinde sağlık prim borçlarını ödemeleri halinde sağlık yardımı alabileceklerdir. Bu haktan yararlanmak isteyenlerin bağlı bulundukları il müdürlüklerine müracaatları gerekmektedir."