Yanlış ve yersiz alınan primlerin iadesi

Soru: Şirket ortaklarımızı kuruluş tarihi itibarı ile sigortalı yaptık ve SSK'ya prim ödemeye başladık. Yaklaşık 5 yıl sonunda şirketimizde bir iş kazası soruşturması sonucu inceleme yapan Sigorta Müfettişi A.Ş şirket kurucu ortaklarının Bağ-Kur sigortalısı olması gerektiğini, bu kişilerin sigorta hizmetlerinin iptal edileceğini söyledi. Yaptığımız araştırma sonucu gerçekten hatalı işlem yaptığımızı anladık ve geriye dönük 5 yıl Bağ-Kur primi ödedik. Ancak bugüne kadar SSK'ya yaptığımız ödemeleri geri almak istiyoruz. Bu konuda bizi aydınlatmanızı bekliyoruz. Cevap: Anonim Şirket kurucu ortak ve yönetim kurulu üyelerinin öteden beri başka bir işyerinden sigortalılıkları devam etmiyorsa, Bağ-Kur sigortalısı olmaları zorunludur. Siz sorunun bu kısmını hallettiğiniz için üzerinden durmuyorum. Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından alınan veya işveren tarafından ödenen yanlış ve yersiz sigorta primlerinin iadesi konusunda daha önce yazı yazmıştık. Şimdi sizin durumunuza düşenler için tekrar konuyu anlatalım. Yanlış ve yersiz alınan primlerin iadesi konusu sosyal sigortalar Kanununun 84. Maddesinde düzenlenmiştir. Anılan madde ile yanlış ve yersiz alınan primlerin iadesini ve bunun süresini, ayrıca primleri geri vermenin Kurumca yapılacak yardımlara etkisini düzenlemektedir. Yanlış ve yersiz olarak alınmış olduğu anlaşılan primler, alındıkları tarihlerden itibaren on yıl geçmemiş ise, hisseleri oranında işverenlere ve sigortalılara verilir. İşverenlere geri verilecek primler için Kurumca kanuni faiz de ödenir. Bu faiz, primin kuruma yatırıldığı tarihi takip eden aybaşından iadenin yapıldığı ayın başına kadar geçen süre için hesaplanır. Kurumun yanlış ve yersiz alınan primleri geri verme yükümü, nedensiz zenginleşmenin özel bir çeşididir. Prime esas kazançların fazla hesaplanması, 506 sayılı yasa yönünden sigortalılığı iptal edilen kişilerden alınan primler, işyerinin tabi olduğu tehlike sınıf ve derecesinin yanlış belirlenmesi (fazla hesaplanması) gibi benzer durumlar prim iadesi nedenini oluşturmaktadır. Kanun işverenlerden alınan ve iadesi gereken primlerin işveren hisselerini geri verirken faiz ödeme zorunluluğu da getirmiştir. Madde belirli bir faiz oranını değil, yasal faiz oranının uygulanmasını öngörmüştür. Bu nedenle faizin yürütüldüğü tarihte yasal gecikme faiz oranı ne ise onun uygulanması gerekecektir. Kanunun prim iadesini düzenleyen 84. Maddesi sigortalıya geri verilecek olan primler için faiz uygulamasını öngörmemiştir. Ama bizim görüşümüze göre sigortalıya kendi hissesi oranında yapılan prim iadesinde de, iade tarihinde geçerli olan yasal faizin uygulanması gerekmektedir. Kanunun işverenler için öngördüğü bir hakkı sigortalıdan esirgediğini düşünmek mümkün değildir. Aksi halde sigortalılar aleyhine haksız bir durum yaratılacaktır. Sosyal Sigortalar Kurumunun yapılan talebe rağmen iade yükümünü yerine getirmemesi halinde, sigortalı ve işverenin ayrı olarak kurum aleyhine dava açmaları gerekmektedir. İşveren kendi payının yanında, sigortalının payının da geri verilmesi için dava açama hakkına veya kendi açtığı davada sigortalı hissesini de isteme hakkına sahip değildir. Primleri geri verilenlere, primleri iptal edilen çalışmaları dolayısıyla, Kurumca iş kazalarıyla meslek hastalıkları sigortasından yapılmakta olan yardım ve ödemeler durdurulur. Hastalık, analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından yapılmakta olan yardımlar ile verilmekte olan ödenek ve aylıklar ise, ilgililere bu sebeple gerekli yardım, tahsis ve ödeme şartlarını yitirmiş olurlarsa durdurulur. Ancak, daha önce sağlanan yardımlara ait ilgililerden geri alınmaz. ÖrnekYargıtay Kararı Prim borcu, gecikme zammı-borçlu olmadığının tespiti, eski ve yeni işverenler, müteselsil sorumluluk, hile ve muvazaa. Esas No: 1992/11117 Karar No: 1993/693 Karar Tarihi: 13.04.1993 Karar özeti: 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasasının 82. Maddesine göre, bir işyerinin devir ve intikal etmesi durumunda; yeni işveren eski işverenin Kuruma olan prim borçlarıyla eklentilerinden müteselsilen sorumludur. Bu sorumluluğun alanının, daha önceki veya daha sonraki işverenlere yüklemek kısaca sorumluluk haklarını uzatmak mümkün değildir. Ne var ki, hile veya muvazaa halleri bu kuralın dışındadır. Salt prim borçlarından kurtulma veya üçüncü kişileri yanıltma amacına yönelik arada yeni şirketler kurulması veya işyerinin bunlara devir veya satış gösterilmesi yasanın amacına uygun düşmez ve kanuna karşı hile yapan yeni işverenleri sorumluluktan kurtarmaz. Biçimsel olarak şirketler arasındaki, mali ve hukuksal ilişkiyi belirlemek, şirketlerin sermayelerinin kimler tarafından oluşturulduğunu saptamak, delilleri toplayarak birlikte sonuca gitmek gerekir.