Yıllık ücretli izin uygulamaları (II)
Gelecek izin süresinin hesaplanması İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru hesaplanır. Başka bir deyişle, her yıl izine hak kazandığı tarih, izine çıktığı son tarih olarak değil, izine hak kazandığı tarih esas alınarak hesap edilecektir. Bunu bir örnekle açıklayacak olursak; bir işçinin 1 Ocak 2005 tarihi itibarıyla işe başladığını ve hiç ara vermeden bir yıl süreyle çalıştığını varsayalım. Sözkonusu işçinin yıllık izin hakkı takip eden yıl yani, 1 Ocak 2006 itibarıyla doğmaktadır. Anılan işçi yıllık ücretli iznini bu tarihten itibaren bir yıl içinde kullanabilecektir. Bu işçinin izine 2006 Temmuz başında çıktığını varsayarak sonraki yıl için kullanacağı yıllık izin Ağustos 2007 ayından itibaren değil, izine hak kazandığı 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren hesap edilecektir. Yıllık ücretli izin süresi Bir yıllık çalışma sonucunda yıllık ücretli izine hak kazanan işçinin belirli bir süre dinlenme imkanı doğmuştur ve bunu işverenden talep edebilecektir. İşte bu süreler kıdeme ve yaşa göre kanunda düzenlenmiştir. Iş Kanunu'na göre hizmet süresi; a) Bir yıldan beş yıla kadar olanlara yılda 14 gün, b) Beş yıldan fazla olan ve onbeş yıldan az olanlara yılda 20 gün, c) Onbeş yıl ve daha fazla olanlara yılda 26 gün yıllık izin verilir. Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Bu süreler toplu iş sözleşmeleriyle ve hizmet akitleriyle artırılabilir. Bu süreler asgaridir, altına inilmesi mümkün değildir ve geçersizlik nedenidir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Yıllık ücretli izin uygulamasında işçinin izin süresine esas olacak kıdemi yani çalışma süresi hesap edilirken sorun çıkmaktadır. Bir görüşe göre kanunda belirtilen beş yıldan fazla ibaresi, çalışma süresi 5 yılı aşan işçinin 20 gün izin kullanmasını gerektirmektedir. Yani işçi altıncı yılında 20 gün izin kullanmalıdır. Aksi görüşe göre, yasada belirtilen yıllık izine hak kazanmak için bir yıl çalışmış olmak gereklidir ve beşinci yılın izni altıncı yıl içinde kullanılacağından izin süresi 14 gün olarak verilmelidir. Bu takdirde işçinin 20 gün izin kullanması için altıncı yılın dolması gerekecektir. Gerçekten işçinin beş defa 14 gün yıllık izin kullandıktan sonra, altıncı kez yıllık izin kullanırken 20 gün verilmelidir. Konuya bu şekilde bakacak olursak ikinci görüşün daha doğru olduğunu kabul ediyoruz. Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Bu günlerin kullanılan izin süresine ilave edilmesi gerekmektedir. Yıllık ücretli izin uygulamalarında tartışmalı konuların başında kısmi süreli çalışan işçilerin kaç gün izin kullanacağı sorusu gelmektedir. Kısmi süreli çalışan işçilerinde hizmet akdinin başlangıcından itibaren bir yıl sonra yıllık izin hakları doğmaktadır. Yukarıda açıkladığımız izin süreleri kısmi çalışan işçiler içinde geçerlidir. Yıllık ücretli izin kullanılması Bir yıllık çalışma sonucu hak edilen yıllık ücretli izin gelecek hizmet yılı içinde kullanacaktır. Bu hükümden anlaşılacağı üzere işçilere yıllık ücretli izin yerine izin ücreti ödenmesi ve izin kullandırılmaması, yasaya açıkça aykırılık teşkil etmektedir. İşçinin izin süresi içinde çalıştırılması yasaktır. Ayrıca izin sürelerinin birleştirilerek gelecek yıllarda kullandırılmasına yasa cevaz vermemektedir. Bu tür bir uygulama kanunen yasak olmakla birlikte bu durumda işçi izin hakkını kaybetmemektedir. Yıllık ücretli izin, işveren tarafından bölünemez. İzin süreleri yasada gösterildiği şekilde devamlı olarak verilmelidir. Yıllık izinin bölünerek kullanılması durumunda işçi dinlenemeyecek ve izinin amacı gerçekleşmemiş olacaktır. Ancak, kanunda öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir. İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır. İznini işyerinin bulunduğu yerin dışında geçirmeyecek olan işçinin yol izni alması sadakat borcuna aykırı olup işverene hizmet akdini haklı nedene dayalı fesih imkanı sağlayabilir. Yıllık ücretli izin uygulanmasını gösteren kurallar ayrıntılı olarak "Yıllık İzin Yönetmeliğinde" gösterilmiştir. Bu yönetmeliğe göre, işveren veya işveren vekilleri, izin kurularına da danışmak suretiyle, iş yerinde yürütülen işlerin nitelik ve özelliklerine göre, yıllık ücretli izinlerin senenin belli döneminde veya dönemlerinde kullanılacağını tayin ve ilan edebilirler. (İz. Yönet. m.5) İşçide hak ettiği yıllık ücretli iznini kullanmak istediği zaman en az bir ay önce işverene yazılı olarak bildirmek durumundadır. İşveren bu isteği izin kuruluna iletecektir. (m.6) İzin kurulu veya işveren, işçinin istediği izin kullanma tarihine uymak zorunda değildir. Ancak izin çizelgesinin hazırlanmasında mümkün olduğunca gözönünde bulundurulacaktır. Aynı tarihlere rastlayan izin taleplerinde işveren kıdeme öncelik verecektir. Yol izni alanlar bu süreyi kullanmadan işe dönerlerse iş verenler bunları işe başlatmayabilir. İşçinin izin dilekçesi bırakarak işi terk etmesi izine ayrıldığını göstermez ve bu devamsızlık sayılır. İşçinin izin tarihini dilediği gibi belirleyemez. Bu hak işverene aittir. > SSK Erkan Özkan'ını kaybetti SSK'nın bilgi işlem sisteminin projelerinde büyük katkıları olan, yazdığı kitap ve makaleler ile hepimize yol gösteren, tanımaktan ve dost olmaktan büyük şeref duyduğum, çok kıymetli Sigorta Başmüfettişi Erkan Özkan'ı kaybettik. Milletine ve devletine olan bağlılığı, çalışkanlığı ve hepsinden önemlisi insanlığı ile kalplerimiz de yerini alan bu kardeşimizden öğreneceğimiz daha çok şey varken, geçirdiği kalp krizi sonucu aramızdan ayrıldı. Bu köşeden size yazdığımız yazılarda da önemli katkıları olmuştur. SSK ile ilgili takıldığımız bir konu olduğunda veya yeni bir yenilik ortaya çıktığında görüşlerinden yararlandığımız bu kıymetli insana yüce Allah'tan rahmet diliyorum. Kederli ailesine Allah (CC)'den sabır ve başsağlığı diliyorum. Bütün SSK camiasına ve dostlarına taziyelerimi sunuyorum. Siz kıymetli okuyucularımızdan dualarınızı bekliyoruz. Nur içinde yat güzel kardeşim.