Yirmidört aylık çeyiz parası alırsınız

Soru: Emine Kayalar- Babamdan dolayı annem ve bir kız kardeşimle birlikte yetim aylığı almaktayım. Yakın bir zamanda evleneceğim. Evlenen kız çocuklarına SSK tarafından çeyiz parası verildiğini duydum. Ne kadar çeyiz parası alabilirim? Evlilik nedeniyle benden kesilen aylığım anneme ve kız kardeşime bağlanır mı? Cevap: Sosyal Sigortalar Kanunu'nun ek 12'nci maddesinde SSK'dan ölüm (yetim) aylığı alırken evlenen kız çocuklarına evlilik toptan ödemesi (ceyiz parası) verilmesi öngörülmüştür. Buna göre; "Sigortalının ölümünden dolayı aylık ve gelir almakta olan hak sahibi kız çocuklarına evlenmeleri halinde bir defaya mahsus olmak üzere aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı evlenme yardımı olarak verilir. İki yıl içerisinde meydana gelen boşanma veya dul kalma halinde bu süre için tekrar aylık veya gelir ödenmez." Ölen sigortalının eş ve iki çocuğu arasında ölüm aylığı şu şekilde paylaştırılır: Ölen sigortalının aylığının yüzde 50'si eşe, kalanı yüzde 25'er oranında çocuklara dağıtılır. Kız çocuklarından birisi evlenirse kendi hissesine düşen (%25) aylığının iki yıllık tutarını çeyiz parası olarak peşin alır. Uygulamada "evlilik toptan ödemesi" olarak isimlendirilen bu ödeme halk arasında çeyiz parası olarak bilinmektedir. İkinci yılın sonunda evlenen kız çocuğunun hissesi anne ve aylık almaya devam eden kardeş arasında hisseleri oranında dağıtılır. Evlilik toptan ödemesi alan kız çocuğu iki yıldan önce boşanırsa kendisine iki yıl tamamlanmadan aylık bağlanmaz. Toptan ödeme bir seferlik yapılır. İkinci evliliklerde topta ödeme yapılmaz. Doğuştan sakatlara malullük aylığı bağlanmaz Soru: E. Güngör- Ben doğuştan özürlü olan bir vatandaşım. Devlet hastanesinden aldığım rapora göre yüzde 60 sakat olduğuma karar verildi. Askerlik yapamadım. Yaklaşık 12 yıldan beri bir işyerinde santral görevlisi olarak sakat kadrosunda çalışmaktayım. SSK'dan malulen emekli olmak istedim. İşe girmeden önce özürlü olduğumu gerekçe göstererek müracaatımı onaylamadılar. İşe girmeden önce özürlü olmak benim suçum mudur? Bana neden malullük aylığı bağlanmaz. Dava açma hakkım var mıdır? Ayrıca erken emekli olmak için askerlik yapmadığım halde askerlik borçlanması yapabilir miyim? 38 yaşındayım. Ne zaman emekli olabilirim? Cevap: SSK tarafından malullük aylığı talebinizin kabul edilmemesi 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre doğru bir uygulamadır. Kanunun 53. maddesinde kimlerin malul sayılacağı belirtilmiştir. Buna göre, çalışma gücünün en az üçte ikisini kaybedenler malul sayılmaktadır. Verdiğiniz bilgilere göre, yüzde 60 sakatlık ile malulen emekli olamazsınız. İkinci olarak, çalışma gücünüzün üçte ikisini kaybettiğiniz tespit edilmiş bile olsa, aynı Kanunun 53. maddesinin (B) fıkrasına göre malullük aylığının yararlanabilmek için; "Sigortalıların ilk defa çalışmaya başladıkları tarihte mevcut hastalık veya arızası bulunanlar bu hastalık veya arızasının malul sayılmayı gerektirecek düzeyde olmadığını Kurum veya Kurum dışındaki hastanelerden işe girmeden önce alınmış, usulüne uygun sağlık raporu ve dayanağı tıbbi belgelerle kanıtlamakla yükümlüdürler. Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihte, malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık ve arızalarının bulunduğu önceden veya sonradan tespit edilen sigortalılar bu hastalık veya arızaları nedeni ile malullük sigortası yardımlarından yararlanamazlar." Kanunun bu düzenlemesine göre, ilk defa çalışmaya başladığınız tarihte malul olmayı gerektirecek derecede sakatlığınızın olduğu tespit edilirse malullük sigortasından yararlanamazsınız. Askerlik yapmayanlar borçlanma yapamaz Herhangi bir nedenle askerlik yapmayanların bir sosyal güvenlik kurumuna askerlik borçlanması yapması mümkün değildir. Askerlik borçlanması zorunlu askerlik görevini yapan vatandaşlara askerde geçen sürelerini sosyal güvenlikten saydırmak için tanınmış bir haktır. Kabul etmek lazım ki, askerlik yapamayan veya yapmayan bir kişinin borçlanma yapması mümkün değildir. Verdiğiniz bilgilere göre sakatlık kadrosundan çalışmaya başlamışsınız. Gelir Vergisi Kanununa göre sakatlık vergi indirim belgesi alma hakkınız var. Bu belgeyi alırsanız çalıştığınız süre içinde ücretinizden daha az vergi kesilecektir. Yüzde altmış sakatlık ikinci derece sakat sayılmanız demektir. Ancak, yeniden sakatlık oranınızın belirlenmesi ve sakatlık vergi indirim belgesi almanız gerekiyor. Sakatlık vergi indirim belgesi alırken kaçıncı dereceden sakat olacağını da tespit edilmiş olacaktır. Böylece, SSK yaşlılık sigortasından daha erken emekli olmaya hak kazanacaksınız. Yargıtay'ın görüşü Dava yolu ile işe girmeden önceki sakatlığınız nedeniyle malülen emekli olamazsınız. Sizden önce de bu husus dava konusu yapılmıştır. Yargıtay'ın konu ile ilgili bir çok kararı mevcuttur. Emsal olması bakımından aşağıya Yargıtay'ın genel görüşünü de yansıtan bir kararını veriyorum. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi E:2002/2805, K:2002/3304 ve 15.04.2002 tarihli kararında özetle; "Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihte malül sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya arızası bulunduğu, önceden veya sonradan, yeterli belgelerle tespit edilen sigortalı bu hastalık veya arızası sebebiyle malüllük sigortası yardımlarından yararlanamaz" hükmünü vermiştir.