Yurt dı­şı borç­lan­ma­sıy­la e­mek­li o­lan­lar ça­lı­şa­maz

Sayın Şe­rif Ak­can, biz­ler Bul­ga­ris­tan'da zo­run­lu gö­çe ta­bi tu­tul­du­ğu­muz için Tür­ki­ye'ye gel­dik. Bul­ga­ris­tan'dan gö­çer­ken sa­de­ce ye­ri­mi­zi yur­du­mu­zu, va­ta­nı­mı­zı ve mal­la­rı­mı­zı bı­rak­ma­dık. Ay­nı za­man­da bü­tün ça­lış­ma­la­rı­mı­zı da bı­rak­mak zo­run­da kal­dık. O gün­ler­de ma­ruz kal­dı­ğı­mız kö­tü olay­la­rı ha­tır­la­mak bi­le is­te­mi­yo­ruz. Yurt dı­şın­da ça­lı­şan ki­şi­le­re ve­ri­len hiz­met borç­lan­ma­sı hak­kı için uzun se­ne­ler biz­ler de mü­ca­de­le et­tik. Da­va aç­tık, ka­zan­dık ama ku­rum, önü­mü­zü kes­ti. Uzun bir mü­ca­de­le­nin so­nun­da Ça­lış­ma ve Sos­yal Gü­ven­lik Ba­ka­nı Fa­ruk Çe­lik'in gay­ret­le­ri ile borç­lan­ma hak­kı­nı el­de et­tik. Bu ara­da baş­ka bir so­run­la kar­şı kar­şı­ya kal­dık. Doğ­ru­su tam ola­rak da ce­vap bu­la­mı­yo­ruz. Şöy­le ki; yurt dı­şı borç­lan­ma­sı ya­pa­rak emek­li­lik hak­kı ka­za­nan­la­ra emek­li ol­duk­tan son­ra ça­lış­ma hak­kı ve­ril­mi­yor­muş. Biz­ler de bu sı­nı­fa gi­rip gir­me­di­ği­mi­zi bir tür­lü öğ­re­ne­me­dik. Ki­me sor­duy­sak net bir ce­vap ve­re­me­di. Ba­zı ki­şi­ler ça­lı­şa­bi­le­ce­ği­mi­zi ba­zı­la­rı ise ça­lı­şır­sak ay­lı­ğı­mı­zın ke­si­le­ce­ği­ni söy­lü­yor­lar. Biz­le­ri ay­dın­la­tır­sa­nız mem­nun olu­rum." Ön­ce­lik­le be­lirt­me­li­yiz ki, yurt dı­şı borç­lan­ma­sı sa­de­ce yurt dı­şın­da bu­lu­nan Türk va­tan­daş­la­rı­nın ça­lış­ma­la­rı­nı Tür­ki­ye'de de­ğer­len­dir­me­le­ri­ne yö­ne­lik­tir. Bul­ga­ris­tan'dan zo­run­lu göç eden ve ül­ke­mi­ze gel­dik­ten son­ra Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti va­tan­daş­lı­ğı­na ge­çen­le­re ay­rı­ca yurt dı­şı hiz­met borç­lan­ma­sı hak­kı ve­ril­di. 1989 yı­lın­da baş­la­yan zo­run­lu göç so­nu­cu ül­ke­mi­ze yüz bin­ler­ce ki­şi Bul­ga­ris­tan'dan göç et­mek zo­run­da kal­dı­lar. Bu ki­şi­le­rin sos­yal gü­ven­lik hiz­met­le­ri gel­dik­le­ri ül­ke­de kal­dı. Emek­li olan­lar emek­li ay­lık­la­rı­nı al­ma­ya de­vam edi­yor­lar. Zo­run­lu göç ne­ti­ce­sin­de ül­ke­mi­ze ge­len ve bu­ra­da ça­lış­ma­la­rı­na de­vam eden ki­şi­ler, Bul­ga­ris­tan'da­ki ça­lış­ma­la­rı san­ki Türk va­tan­daş­lı­ğın­da geç­miş gi­bi de­ğer­len­di­ri­le­rek borç­la­na­bi­li­yor­lar. Oku­yu­cu­la­rı­mı­zın me­rak­la bek­le­di­ği so­ru­nun ce­va­bı ga­yet açık: "Yurt dı­şı hiz­met borç­lan­ma­sı ya­pa­rak emek­li olan ki­şi­le­rin tek­rar ça­lış­ma­ya baş­la­ma­la­rı ha­lin­de emek­li ay­lık­la­rı ke­si­le­cek­tir. Emek­li ol­duk­tan son­ra emek­li ay­lı­ğı­nı ala­rak sos­yal gü­ven­lik des­tek pri­mi öde­ye­rek ça­lış­ma­la­rı müm­kün de­ğil­dir." 3201 sa­yı­lı Yurt Dı­şın­da Bu­lu­nan Türk Va­tan­daş­la­rı­nın Ça­lış­ma­la­rı­nın De­ğer­len­di­ril­me­si­ne Da­ir Ka­nun'un 6'ncı mad­de­si­ne gö­re, "... 31 Ma­yıs 2006 ta­rih ve 5510 sa­yı­lı Sos­yal Si­gor­ta­lar ve Ge­nel Sağ­lık Si­gor­ta­sı Ka­nu­nu'nun sos­yal gü­ven­lik des­tek pri­mi hak­kın­da­ki hü­küm­le­ri, bu Ka­nun hü­küm­le­rin­den ya­rar­lan­mak su­re­tiy­le ay­lık bağ­la­nan­lar için uy­gu­lan­maz..." den­mek­te­dir. Ka­nu­nun bu hük­mün­den açık ola­rak şu­nu an­lı­yo­ruz. "Yurt dı­şı borç­lan­ma­sı ya­pa­rak emek­li olan ki­şi­ler Sos­yal Gü­ven­lik Des­tek Pri­mi­ne ta­bi ola­rak ça­lı­şa­maz­lar. Ça­lış­ma­la­rı ha­lin­de emek­li­lik ay­lık­la­rı ke­si­lir." Oku­yu­cu­la­rı­mı­za bu ko­nu­da on­la­rın bek­len­ti­le­ri­ne ce­vap ve­re­me­di­ği­miz için üz­gü­nüz. An­cak, ça­lış­ma­ya baş­la­yıp emek­li ay­lık­la­rı ke­sil­di­ğin­de da­ha bir zor du­rum­da kal­ma­la­rı söz ko­nu­su ola­ca­ğı için, mev­zu­at ne ise ona gö­re bil­gi­len­dir­me ya­pı­yo­ruz. Ye­tim­ler çe­yiz pa­ra­sı ala­bi­lir N. Te­pe-Ba­bam Bağ-Kur'lu ve ben Bağ-Kur'dan sağ­lık yar­dı­mın­dan ya­rar­la­nı­yo­rum. Şu an ni­şan­lı­yım ve bir­kaç ay için­de ev­le­ne­ce­ğim. Ev­le­nir­ken çe­yiz pa­ra­sı ala­bi­lir mi­yim? Ce­vap-Bi­lin­di­ği üze­re 5510 sa­yı­lı Sos­yal Si­gor­ta­lar ve Ge­nel Sağ­lık Si­gor­ta­sı Ka­nu­nu ile Bağ-Kur, SSK ve Emek­li San­dı­ğın­dan ye­tim ay­lı­ğı alan kız ço­cuk­la­rı­na çe­yiz pa­ra­sı ve­ril­me­si hük­me bağ­lan­dı. So­ru­nuz­dan an­la­dı­ğım ka­da­rı ile ba­ba­nız sağ ve onun üze­rin­den sağ­lık yar­dı­mı alı­yor­su­nuz. Hal böy­le iken ev­li­lik ne­de­ni ile çe­yiz pa­ra­sı ala­bil­me­niz müm­kün de­ğil­dir. Şa­yet ba­ba­nız ve­fat et­miş ve ye­tim ay­lı­ğı alı­yor­sa­nız ev­le­nir­ken çe­yiz pa­ra­sı ala­bi­lir­si­niz. Çe­yiz pa­ra­sı­nın mik­ta­rı 24 ay­lık tu­ta­rın pe­şin öden­me­si­dir. Baş­ka­sı­nın pri­mi­ni ala­maz­sı­nız So­ru-G. Gö­ka­ğaç-Bir sü­re Bağ-Kur'lu ça­lış­tım. Son­ra SSK'ya geç­tim. Şu an için hiz­met bir­leş­ti­re­bi­lir mi­yim? Yok­sa emek­li olur­ken mi hiz­met bir­leş­tir­mem ge­re­kir? SSK hiz­met­le­ri­min için­de baş­ka­la­rı­nın is­mi ge­çi­yor. Bun­la­rı ken­di adı­ma çe­vir­mem müm­kün mü­dür? Son so­rum ise, ça­lış­tı­ğım iş ye­rin­de be­yaz ya­ka­lıy­dım. Son­ra çı­kış ya­pıp baş­ka bir nu­ma­ra üze­rin­den gi­riş yap­tı­lar. Bu du­rum be­nim emek­li­li­ği­mi olum­suz et­ki­ler mi? Ce­vap- Bi­rin­ci so­ru­nuz­dan baş­la­ya­lım. Hiz­met bir­leş­tir­me iş­lem­le­ri­ni şim­di ya­pa­bi­le­ce­ği­niz gi­bi, emek­li­lik aşa­ma­sın­da da ya­pa­bi­lir­si­niz. İki hal­de de her­han­gi bir hak kay­bı­nız ve­ya eks­tra bir ka­za­nı­mı­nız söz ko­nu­su de­ğil­dir. İkin­ci so­ru­nu­za ge­lin­ce, SSK hiz­met­le­ri­ni­zin için­de si­ze ait ol­ma­yan hiz­met­le­ri ala­bil­me­niz müm­kün de­ğil­dir. Yan­lış­lık­la si­zin nu­ma­ra­nız üze­ri­ne ya­tan ve baş­ka bir ki­şi­ye ait olan bu hiz­met­ler da­ha son­ra ger­çek sa­hi­bi­ne dev­re­di­le­cek­tir. Son ola­rak, bir iş ye­rin­den baş­ka bir ye­re çı­kış gi­riş ya­pıl­ma­sı emek­li­lik hak­kı­nı­za bir ha­lel ge­tir­mez. Önem­li olan si­gor­ta bil­di­rim­le­ri­ni­zin ya­pıl­ma­sı­dır. ..... Bü­tün oku­yu­cu­la­rı­mın Kur­ban Bay­ra­mı­nı teb­rik ede­rim.