Yurt dışı borçlanmasında mutlu son...

Bilindiği gibi, yurt dışında yaşayan vatandaşlarımız, yurt dışında çalıştıkları veya ev hanımı olarak geçen sürelerini borçlanarak ülkemizde sosyal güvenlik haklarına kavuşmaları mümkün kılınmıştır. Kanun koyucu, yurt dışından bulunan vatandaşlarımızın bu haktan yararlanabilmesi için yurda kesin dönüş yapmış olmayı ve kesin dönüş tarihinden itibaren iki yıl içinde borçlanma talebinde bulunmuş olmayı şart koşmuştu. Ancak, Anayasa Mahkemesi 3201 sayılı "Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkındaki Kanun"un 3'üncü maddesinin 1'inci fıkrasında yer alan; "...Yurda kesin dönüş yapanlar, kesin dönüş..." sözcüklerinin Anayasa'ya aykırı olduğuna karar vermiş ve iptal etmiştir. Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararı 25 Nisan 2003 tarihli 25089 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Borçlanma için kesin dönüş yok Anayasa Mahkemesi'nin söz konusu kararı doğrultusunda 3201 sayılı Kanunun 3'üncü maddesi yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile, Anayasa Mahkemesi kararına uygun olarak "yurt dışı hizmet borçlanması" için yurda kesin dönüş şartı kaldırıldı. Yine, Anayasa Mahkemesi Kararı paralelinde yurda döndükten sonra iki yıl içinde borçlanma yapma zorunluluğu da kanun metninden çıkarıldı. Böylece, yurt dışında çalışan veya bulunan vatandaşlarımız 2003 yılından bu yana yurda kesin dönüş yapmadan "yurt dışı hizmet borçlanması" yapmaktadırlar. Yurda kesin dönüş yapan vatandaşlarımız ise iki yıl şartına bağlı kalmaksızın istedikleri bir tarihte borçlanabiliyorlar. SSK yirmi bin dava kaybetti Anayasa Mahkemesi'nin bu kararı ortada dururken Sosyal Sigortalar Kurumu çok büyük bir yanlış uygulama başlattı. SSK, Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararında yurda kesin dönüş yaptıkları halde iki yıl içerisinde yurt dışı hizmet borçlanması ile ilgili yazılı istekte bulunmayanların da yurt dışı hizmetlerini borçlanabileceklerine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmediği gerekçesi ile, daha önce iki yıllık süreyi geçiren vatandaşlarımızın borçlanma yapamayacaklarına karar verdi. Yaklaşık üç yıldan beri devam eden bu yanlış uygulama neticesinde, yaklaşık 20 bin dava açıldığı ve tamamına yakının SSK aleyhine sonuçlandığını öğreniyoruz. Bu köşeyi takip edenler hatırlayacaklardır, defalarca böyle bir uygulamanın yanlış olduğunu, vatandaşlarımızın boş yere mağdur edildiğini yazdık. Sosyal Sigortalar Kurumu basın yayın organlarında ve hukuk çevrelerinde çıkan bu eleştirilere kulak tıkadı. Ancak, devletimiz bir hukuk devleti ve iyi ki mahkemelerimiz var. İki yılı geçirenler de borçlanabilecek Vatandaşlarımız tarafından açılan davların Sosyal Sigortalar Kurumu aleyhine sonuçlanması, yargılama masrafları ve dava sayısı ile davaların takibinin gerektirdiği zaman ve emek kaybının Kurumu maddi yönde zarara uğrattığı hususları dikkate alınarak, SSK Yönetimi nihayet uygulama değişikliği yapmak zorunda kaldı. SSK Yönetim Kurulu karı doğrultusunda, 3-32 Ek sayılı Genelge ile Kurum hatasını kabul ederek, yurda döndükten sonra iki yıllık süreyi geçirdiği için borçlanma yapamayan vatandaşlarımıza borçlanma imkanı tanıdı. Söz konusu genelgeye göre; 22 Mayıs 1985 tarihinden önce yurda kesin dönüş yaptıkları halde 22 Mayıs 1987 tarihi mesai bitimine kadar müracaat etmediklerinden borçlanma talepleri kabul edilmeyenlerin, 22 Mayıs 1985 tarihinden sonra yurda kesin dönüş yaptıkları halde iki yıllık müracaat süresi içerisinde başvuruda bulunmadıklarından borçlanma talepleri reddedilenlerin, 22 Mayıs 1985 tarihinden sonra yurda kesin dönüş yapan ve iki yıllık müracaat süresi içerisinde borçlanma isteğinde bulunmayan sigortalıların hak sahiplerinin, Yurtdışı hizmet borçlanması yapıp borcunu ödemeden ölen sigortalıların ölüm tarihinden itibaren iki yıl içerisinde müracaat etmeyen hak sahiplerinin, Kurum aleyhine açılan davalardan Kurumumuz lehine sonuçlananlar ile yargı süreci halen devam edenlerin, Yeniden yazılı olarak borçlanma talebinde bulunmaları halinde, borçlanma taleplerinin kabul edilmesi" kararlaştırılmıştır. Başvurusu reddedilenlere yeni imkan Öte yandan, Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli Kararının yayımlandığı 25 Nisan 2003 tarihinden önce yurda kesin dönüş yaptıklarını beyan ettikleri halde yurda kesin dönüş yapmadıklarının tespit edilmesi sonucunda borçlanmaları iptal edilenlerin yeniden yazılı olarak başvurmaları halinde borçlanmalarının geçerli sayılacak. Bu şekilde olup yurda kesin dönüş yapmış olanlardan aylık bağlanması için başvuruda bulunacaklardan aylık bağlanmasına hak kazananların aylıkları bağlanacak. Toparlayacak olursak, yurt dışı hizmet borçlanması için bundan sonra; Yurda kesin dönüş şartı aranmayacak, kesin dönüş yapmış olanlardan ne zaman dönmüş olurlarsa olsunlar iki yıllık süre şartı aranmadan borçlanma talepleri kabul edilecektir. Daha önce gerek iki yıllık süreyi geçirdiği için ve gerekse kesin dönüş yapmadığı için borçlanma talepleri reddedilenler, yeniden müracaat ederek borçlanma yapabilecekler. Son olarak belirtelim ki, yurt dışı borçlanması yolu ile emekli olmak isteyen vatandaşlarımıza aylık bağlanabilmesi için yurda kesin dönüş yapma şartı aranacaktır. Borçlanma için yurda kesin dönüş istenmediği halde emekli olmak için kesin dönüş gereklidir.