Yurt dışı borçlanmasında şok artış

Bilindiği gibi, yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkındaki 3201 sayılı kanuna göre borçlanma yaparak emekli olabilmektedirler. Bu kanunun amacı yurt dışında çalışan vatandaşlarımızın yurda dönüş yaptıklarında sosyal güvenliklerini sağlamaktır. Söz konusu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte borçlanma yapmak isteyen vatandaşlarımız günlük bir (1) dolar karşılığı TL ödemekteydiler. Ancak, 1997 yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile günlük borçlanma tutarı 2,5 dolara çıkarıldı. Yurt dışında bulunan vatandaşlarımızdan gelen itirazlar üzerine 1998 yılında yine Bakanlar Kurulu kararı ile günlük borçlanma tutarı 2 dolara indirildi. Kantarın topu kaçtı 10 Mayıs 2005 tarihine kadar günlük iki dolar olan yurt dışı borçlanması, ülkemizde bir sosyal güvenlik kurumundan sağlanan en düşük (ucuz) hizmet kazanma yöntemi durumundaydı. Gerçekten dolar kurunu 1.360 YTL olarak kabul edersek, (2 x 1.360 x 30= 81.600 YTL) aylık ödenmesi gereken prim tutarı olmaktadır. Halbuki, bugün itibarıyla isteğe bağlı sigortaya prim ödeyen sigortalıların en düşük ödemek zorunda oldukları miktar 122 YTL dir. Bu nedenle yurt dışı borçlanmasının bir miktar artırılması gerekiyordu. Ancak, 3201 sayılı Kanunun 4'üncü maddesine istinaden sosyal güvenlik kuruluşlarınca döviz ile değerlendirilecek sürelerin her bir günü için tahakkuk ettirilecek prim, kesenek ve karşılık borcu tutarı, Bakanlar Kurulu'nun 22 Nisan 2005 tarih, 2005 / 8776 sayılı kararı ile 5 dolar olarak tespit edilmiştir. Söz konusu Bakanlar Kurulu kararı 10 Mayıs 2005 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yapılan artış sonrası aylık borçlanma tutarı 204 YTL'ye çıktı (5 x 1.360 x 30= 204 YTL). Yurt dışında bulunan vatandaşlarımız için ucuz ve avantajlı bir hizmet kazanma yöntemi olan sistem, bir anda pahalı duruma geçti. ? SSK uygulaması tartışmaya açık Anılan kanun yurt dışı borçlanma tutarını belirleme yetkisini Bakanlar Kuruluna vermiştir. Bakanlar Kurulu bu yetkiye dayanarak günlük borçlanma miktarını artırabileceği gibi düşürebilir. Geçmişte bunun örnekleri olmuştur. Ancak, Sosyal Sigortalar Kurumu Bakanlar Kurulu kararından hemen sonra yayınladığı genelge ile 10 Mayıs 2005 tarihinden önce başvuran ve işlemleri devam eden vatandaşların da günlük 5 dolar üzerinden borçlanma yapmaları gerektiğini açıkladı. Söz konusu genelgeye göre; 10 Mayıs 2005 tarihinden yani Bakanlar Kurulu kararından önce başvurup ve tahakkuk ettirilen borçlarına karşılık hiçbir ödemede bulunmayanlar için, her bir gün karşılığında 5 ABD Doları üzerinden yeniden tahakkuk yapılarak ilgililere tebliğ edilecektir. Tahakkuk ettirilen borçlarının bir kısmını ödemiş olanların, 10 Mayıs 2005 tarihine kadar ödeme yapılmayan bakiye süreleri için de aynı esaslara göre yeniden tahakkuk yapılarak yeni borçları ilgililere tebliğ edilecektir. Ayrıca, 10 Mayıs 2005 tarihinden itibaren ilk defa borçlanma talebinde bulunacakların borç miktarı da borçlanılan her gün için 5 ABD Doları üzerinden hesaplanacaktır. Sosyal sigortalar Kurumu tarafından açıklanan uygulama genelgesinin özellikle tahakkuk ettirilen yani sigortalının başvurusu üzerine borcu kendisine tebliğ edilen ancak henüz ödeme yapmayanların yeni uygulamaya göre ödeme yapmak zorunluluğu getirmesi hukuksal anlamda tartışmaya açıktır. Hatta tahakkuk işlemi yapılmamış bile olsa Bakanlar Kurulu kararından önce borçlanma talebinde bulunan vatandaşların eski uygulamaya göre ödeme yapmaları gerektiği kanaatindeyiz. Almanya'dan arayan bir vatandaşımız tam olarak 2004 Ağustos ayı içinde yurt dışı borçlanması için SSK'ya müracaat ettiğini ve bu güne kadar kendisine borç tebliğ edilmediği için ödeme yapamadığını söylemektedir. Şimdi bu kişinin 7200 dolar olması gereken borçlanma tutarı 1800 dolara çıktı. Yaklaşık 9 ay sigortalıya borç tebliğ edilmediği için vatandaşımız 1200 dolar daha fazla ödeme yapmak zorunda kalacak. Bu durumda olan yüzlerce sigortalı haklı olarak dava yolunu seçecektir. Şimdiden bu davaların SSK aleyhine sonuçlanacağını söyleyebiliriz.