Yurt dışında sigortalı çalışmak Türkiye'deki prim gününü artırmaz

Soru: "Türkiye'de 1.5.1984 tarihinde sigortalı oldum. 3800 prim günüm var. 2000 yılında Avusturya'da çalışmaya başladım. Orada ise 4100 gün prim ödemem oldu. Özel nedenlerle Türkiye'ye geri döndüm. Avusturya'daki primlerimi Türkiye'deki primlerimle birleştirip emekli olabilir miyim?" Haydar C/Üsküdar

YURT DIŞI BORÇLANMASI YAPANIN PRİM GÜN SAYISI ARTAR

Türkiye'de sigortalı çalışması olan kişilerin yurt dışında da prim ödemelerinin bulunması mümkündür. Türkiye'de prim ödemesi olan kişilerin yurt dışında da prim ödemelerinin bulunması durumunda, yurt dışında ödenen primlerin değerlendirilmesi, prim ödemesinin geçtiği ülke ile Türkiye arasında sosyal güvenlik sözleşmesinin olup olmadığına göre değişkenlik göstermektedir.
Sigortalının, Türkiye ile sözleşme yapmamış bir ülkede sigortalı çalışmasının bulunması hâlinde bu çalışmanın/prim ödemesinin Türkiye'de SGK tarafından bir önemi bulunmamaktadır. Örneğin; Türk vatandaşı olan sigortalının sosyal güvenlik sözleşmemizin bulunmadığı Avustralya'da 10 sene prim ödemiş olmasının SGK açısından bir önemi bulunmamaktadır. Ancak sigortalı dilerse ve ihtiyaç duyarsa (kişiye göre değişir, bazen ihtiyaç duyulmayabilir) bu süreleri belgelemek sureti ile yurt dışı borçlanması yaparak prim gün sayısı kazanabilir.
Yurt dışı borçlanması yapılması halinde borçlanılan süreler sanki Türkiye'de sigortalı çalışılmış gibi anlam ifade eder. Örneğin; 1964 doğumlu olan ve ilk defa 1984 yılında sigortalı olan kişinin Türkiye'de 4000 gün prim ödemesi bulunmakta olup ayrıca ABD'de 2000 gün sigortalı çalışması vardır. Türkiye'de 4000 gün prim ödemek SGK'dan emekli olmaya yetmediği için ilgili kişi 1225 gün borçlanma yaparak prim gün sayısını 5225 güne çıkartmak suretiyle emekli olabilir. Dikkat edilirse yurt dışında prim ödenen 2000 günün tamamının değil 1225 günlük kısmının borçlanılması örneğimizdeki vatandaşımızın emekli olması için yeterlidir. Örneğimizdeki vatandaşımızın Türkiye'de ödenen primi 5225 gün ve üzerinde olsa idi borçlanmasına da ihtiyaç olmayacaktı.

SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ OLAN ÜLKEDE PRİM ÖDEMEK AVANTAJDIR

Sigortalının, Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi olan ülkede prim ödemesinin bulunması hâlinde ödenen primlerin SGK açısından reel değil sanal bir anlamı bulunmaktadır. Yani bu tür ülkelerdeki sigorta prim ödemeleri fiili değil farazi olarak dikkate alınmaktadır. Sonuç olarak; sigorta primi ödenen her ülke, kendisine ödenen primleri sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında değerlendirmektedir.
Okurumuzun, Türkiye'de 3800 gün prim ödemesi sonrası sosyal güvenlik sözleşmemizin bulunduğu Avusturya'da 4100 gün prim ödemiş olmasının SGK açısından sanal anlamda bir değeri vardır. Ancak sigortalı dilerse ve ihtiyaç duyarsa bu sürelerin tamamı veya ihtiyaç duyduğu kısmı için yurt dışı borçlanması yaparak sanal prim gününü reel prim gününe dönüştürebilir. Dolayısıyla yurt dışı borçlanması yapılması hâlinde borçlanılan süreler sanki Türkiye'de sigortalı çalışılmış gibi anlam ifade eder.

YURT DIŞI BORÇLANMASI YAPMAYAN KISMİ MAAŞ ALIR

Okurumuzun SGK'dan emekli olabilmesi için 5225 gün prim ödemesinin bulunması gerekiyor. Türkiye'de 3800 gün prim ödemesi bulunmakta olup ayrıca Avusturya'da 4100 gün sigortalı çalışması var. Her iki ülkede geçen prim ödemesi 7900 gün. Türkiye'de 3800 gün prim ödemek, tam emeklilik için yeterli olmaz ama Türkiye ile Avusturya arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunduğu için emeklilik şartları açısından her iki ülke prim ödemesi sanal olarak dikkate alınır ve maaş hesaplanır. SGK toplam prim günü üzerinden hesaplanan emekli maaşını Türkiye'de ödediği prime oranlar ve 3800 güne tekabül eden maaşı öder.
Yapılan hesaplamaya göre okurumuza, 7900 gün prim karşılığı olarak 1255 TL emekli maaşı hesaplanır. 7900 gün üzerinden hesaplanan emekli maaşı, Türkiye'deki prim ödemesine oranlanır ve sigortalıya  karşılık olarak 1255x3800/7900=604 TL kısmi emekli maaşı ödenir. Okurumuz Avusturya'da emekli olma yaşını tamamlayınca bu kez Avusturya sosyal güvenlik kurumu okurumuza aynı esaslara göre kısmi bir emekli maaşı bağlar. Sonuçta sigortalı her iki ülkeden de kısmi maaş alır. İki ülke tarafından bağlanan iki kısmi maaşın toplamı da bir tam maaş yapacaktır.
Okurumuz dilerse SGK'dan tam maaş alabilme adına ihtiyacı olan 5225-3800=1425 gün yurt dışı borçlanması yaparak Türkiye'den tam maaş alabilir. Bu durumda da 5225 gün karşılığı olarak kendisine yaklaşık olarak 1220 TL emekli maaşı ödenir.