İshalden kurtulmanın tek reçetesi HİJYEN
27 Temmuz 2009 01:00
AİLE DOKTORU Hazırlayan: Uzm. Dr. S. Hilmi ÖZKIRIŞ
İç Hastalıkları Uzmanı
Basit gördüğümüz bir el yıkama, birçok hastalıktan koruduğu gibi ishalin de baş ilacıdır. Ayrıca evde kolaylıkla hazırlayaca-ğınız su+tuz +şeker karışımını hastaya içirin!
eğerli okuyucularımız, geçen hafta detaylarıyla izah ettiğimiz ishale, tedavi ve korunma yollarıyla devam ediyoruz. İshal tedavisi hastalığın şiddetine göre değişir. Hafif ishalde, kusma yoksa, günde 2-3 defa tuvalete gidiliyorsa sadece takip yeterli olabilmektedir. Virüslerin yol açtığı basit yaz ishalleri 1-2 günde geçebilir.
HASTAYA BOL SU VERİN
Tedavide de ilk yapılması gereken, kişinin su ve elektrolit kaybı değerlendirilerek yeri-ne konmasıdır. Özellikle geçmişten kalan çok yanlış ve batıl inanışlarla ishalli kişilere su verilmeyerek ishalin azalacağı kanaatidir. Bu son derece ve tehlikeli yanlış uygulama terk edilerek aksine ishalli kişiye bol sıvı ve-rilmelidir. Kaybedilen sıvı ile birlikte vücutta çeşitli mineraller (elektrolitler) de kaybedilmekte bunların yerine konulması için de evde hazırlanan veya hazır paketler halinde sağlık ocakları veya eczanelerden temin edilebilecek ORS paketlerinden hazırlanacak solüsyon veya serum tedavisi uygulanmalıdır. Su, tuz ve şekerden oluşan ORS karışımını evde hazırlayabilirsiniz: 1 litre kaynatılmış soğutulmuş suya 1 çorba kaşığı şeker ve 1 tatlı kaşığı tuz konularak karıştırılır ve içilebildiği kadar içilir. Bu karışıma 1 çay kaşığı karbonat, 1 fincan portakal suyu veya muz da katabilirsiniz.
Geçmeyen, uzayan, şiddeti yüksek olan, günde 3'ten fazla tuvalete gitmeyi gerektiren ishallerde hastaneye başvurulmalıdır. İshali günde 5-10'u bulan, yeterli miktarda ağızdan beslenemeyenlerde kusma ve ishal ile kaybedilen su, tuz, karbonat, potasyum gibi maddelerin damardan serum şeklinde yerine konulması gerekir. Eğer kanlı ishal gibi mikrobik ishal söz konusuysa antibiyotik tedavisine başlamak gerekebilir.
İSHAL DİYETİ NASILDIR?
İshali olanın düzelene kadar posasız ve az yağlı gıdalar alması gerekir. Yani kuru yemiş, çikolata, kızartma gibi gıdalar alınmamalıdır. Az yağlı makarna, pirinç pilavı, haşlanmış patates, patates püresi, haşlanmış yağsız et ve tavuk, yağsız ızgara köfte yenilebilir. Ayrıca bol miktarda içecek (tuzlu ayran ve meyve suyu) tüketilmelidir. Hastalar süt ürünleri, alkol, kafein ve kolalı, asitli içeceklerden uzak tutulmalıdır.
AĞAÇ YAŞ İKEN EĞİLİR...
Anne ve babalar, çocuklarınızı daha küçükken temizlik konusunda eğiterek hem mikroplara karşı koruyun, hem de sağlıklı bir nesil yetiştirin.
DONDURMA VERMEYİN!
Hasta çocuğun bakımı nasıl yapılmalı?
>> Çocuğa rehidrasyon solüsyonları vererek su ve tuz ihtiyacı karşılanmalı.
>> Normal yemeğe kademeli dönülmeli. Çocuğa pilav, yoğurt, muz veya patates yedirilmeli.
>> Dondurma gibi gıdaları vermekten kaçınılmalı.
>> Değişik hastalıklara sebep olabileceğinden çocuk aspirini verilmemeli.
>> Bebeklerin kusma veya ishalinden 15-20 dakika sonra azar azar sıvı verilmeli, emzirilmeye devam edilmeli.
En çok çocukları vuruyor Hangimizin çocuğu bu hastalıktan muzdarip değil ki... Dünyada her yıl 5 milyon çocuk ishalden ölüyor. Onun için lütfen temizliğe dikkat edelim!
İshal, en sık 0-5 yaş grubundaki çocuklarda ölüm sebeplerinin başında gelir. Çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere dünyada her yıl ishalden 4-5 milyon çocuk hayatını kaybetmektedir. Yenidoğan ve süt çocuklarında ileri yaşlara kıyasla ishal daha kolaylıkla oluşur ve daha ağır seyreder. Özellikle küçük bebeklerde beslenme şekline göre dışkılama sayısı değişir. Örneğin yenidoğan döneminde günde 3-5 defa dışkılama normal olup geçiş kakası döneminde (3-15. günler arası) günde 8-10'u bulabilir. Bundan sonraki dönemde, 1. yaşın sonuna kadar, dışkı sayısı genellikle günde 2-3'tür. Ancak özellikle anne sütü ile beslenen normal bebeklerde günlük dışkı sayısı 7'ye varabilir.
MUTFAĞINIZI TEMİZ TUTUN!
Evlerde temiz su, yeterli tuvalet kanalizasyon sistemi gibi uygun hijyenik şartların olmaması, yemeklerin hazırlanmasında temizlik kurallarına dikkat edilmemesi, çocuğa bakan kişilerin şahsi hijyenden uzak oluşu, mikrobik ishallerin oluşmasını kolaylaştıran risk faktörleridir. Dengesiz ve sağlıksız beslenme de bir diğer sebep.
Aşağıdaki durumlar varsa doktora koşun! BEBEKLERDE
>> Bebek 6 saat geçmesine rağmen altını ıslatmamışsa.
>> Dışkısı kanlı veya şiddetli ishali varsa.
>> Bebeğin başının yumuşak kısmı içine çökmüşse.
>> Ağız kuruluğu var, gözleri yaşlanmadan ağlarsa.
>> Uykulu veya uzun süreli durgun ise...
ÇOCUKLARDA
>> Çocuğun ateşi 38 derece veya daha üzerindeyse.
>> Eğer çocuk etrafa ilgisiz bir durumda veya aşırı halsiz bir durumda ise.
>> Çok fazla ağrı veya sızısı varsa.
>> Kanlı ishali veya kusması varsa.
>> Aşırı su kaybı varsa...
KORUNMA YOLLARILokanta lüks ama, yemeği bir personel size sunuyor! İshalden korunmanın en etkili yolu hijyenik kurallara uymaktır. İşte o yöntemler...
>> Her türlü işlemden sonra ellerimizi yıkayalım (Yemekten önce ve sonra, otobüsten, tuvaletten, işi bıraktıktan sonra vb.)
>> Tırnaklarımızı zamanında kesip bakımlarını yapmalıyız.
>> Yediğinize içtiğinize dikkat edin.
>> Yiyeceklerimizi bol su ile yıkamalıyız.
>> Yemek yediğimiz yerin hij-yenik olmasına dikkat edin (lüks ortam aldatmasın, o yemeği kurum değil bir personel size sunuyor!)
>> Kullanılan ve içilen suların klorlanması pek çok mikrobun yaşamasını önler.
>> Şüpheli suların kaynatılarak kullanılması gereklidir.
>> Şahsi eşyalar başkaları ile kullanılmamalı. Ayrı tabak, bardak ve havlu kullanılmalı.
>> Hastalıklı insanlardan uzak durulmalı.
TATİLLERDE NE YAPALIM?
>> Seyahat süresince sadece ağzı kapalı şişe suyu veya maden suyu kullanılmalı.
>> Buzlar mikrop bulaşmış sulardan yapılmış olabileceğinden buz kullanmaktan kaçınılmalı.
>> İnsanlar tarafından ellenmiş olabileceğinden soyulmuş meyvelerden ve sebzelerden kaçınılmalı.
>> Az pişmiş et ve balıktan uzak durulmalı.
>> Aşılanma unutulmamalı.
OKUYUCULARIMIZA CEVAPLAR Ameliyat konusunda çok kararsızım hocam
> Sevdanur Avcı
>> 17 yaşındayım, 3 yıldır epilepsi hastasıyım. Yazın geçirdiğim 2 nöbete rağmen doktor ilaca başlamadı. Daha sonra sağ göğsümde fibroadenom tespit edilerek ilaca, ardından da bir nöbet daha geçirince epilepsi ilacına başlandı. Cerrah fibroadenomu aldırmamı söyledi. Bu konuda çok kararsızım, korkum var, ne yapayım?
CEVAP: Kıymetli kardeşim, epilepsin için nöroloji uzmanına kontrol muayenelerini ve takiplerini aksatma. Fibroadenom birçok hanımda görülebilen memenin selim seyirli urudur. Daha çok kilolu ve hormonal yönden dengesizliği bulunanlarda olur. Aldırsanız bile çoğunlukla yine çıkar, aldırmanızı pek tavsiye etmiyorum. Kilonuza dikkat edin, hamur işi ve tatlılardan, kola ve çikolatadan uzak durun. Kuruyemişleri tadımlık tarzda yiyin. İnşallah bir sıkıntın olmayacak. Senede bir de meme ultrasonografilerini yaptırarak genel cerrahi ve kadın-doğum uzmanlarına kontrol muayenelerini yaptırın.
Paraya dokununca bile elinizi sabunla yıkayın
> Mehmet Ödemiş / İSTANBUL
>> 10 gün önce arkadaşlarımla Gürcistan ve Azerbaycan'a seyahat gittik. 3'üncü gün şiddetli karın ağrısı, ishal ve ateşim oldu. Grubumuzdaki doktor arkadaşım, "turist ishali" olduğunu söyledi, neler tavsiye edersiniz?
CEVAP: Mehmet Bey, iki haftamızı bu konuya ayırdık. Yazdıklarımızı tatbik edip, kendi kendinizin doktoru olun. Sizin durumunuz doktor arkadaşımızın da teşhis ettiği gibi tipik "turist ishali". Bunun da sebebi yenilen salata ve meyvelerin gerek yeterli yıkanmayışı veya hazırlayan kişilerin ellerinin tam temiz olmamasıdır. Yanınızda hekim arkadaşınızın bulunması büyük tevafuk olmuş. Aksi takdirde çok sıkıntılı durumlarla karşılaşabilirdiniz. Böyle seyahatlerde temizliğinden emin olunmayan yerlerden yemek yenmemeli, yemek öncesi ve tuvalet, kişilerle tokalaşma ardından, paralar ve kapı kolları ile temas sonrası ellerimizi ağzımıza hiç götürülmeden bol sabunla köpürtülerek ve iyice ovuşturarak yıkamalıyız.
Yemekten sonra öyle bir ağırlık çöküyor ki!..
> Süleyman Arslan / İSTANBUL
>> 54 yaşında, biraz kiloluyum, akşam yemeklerinden sonra ağırlık çöküyor, uykum geliyor, niçin olabilir?
CEVAP: Saygıdeğer adaşım, acilen ideal kilona inmeni tavsiye ederim. Bunu da ancak sağlıklı ve dengeli beslenerek perhiz ile düzenli egzersizle sağlayabilirsin. Yemeklerden sonra ağırlık çökmesi ve uyku gelmesi, damar sertliği gelişmeye başladığını, muhtemelen kan yağları ve zararlı kolesterolün yüksekliğini akla getirmekte. Dahiliye uzmanına muayene olun. Sonuçlara göre perhiz, egzersiz ve ilaçlarla çok rahatlayacaksın. Böylece damar sertliğine bağlı gelişebilecek en tehlikeli durumlar olan kalp krizi ve felcin önüne geçmiş olur, rahat edeceksiniz. Ayrıca her akşam tok karnına 100 mg aspirin ve günaşırı da B1, B6, B12 vitamini al, çok faydasını göreceksin.
HER DERDİNİZİ BANA YAZIN
Bana sağlıkla ilgili her konuda soru iletebilirsiniz. Uzmanlık alanımın dışındaki konuları ise ilgili hekim arkadaşlarımızı da misafir ederek sizlere elimden geldiği kadar yardımcı olmaya çalışacağım...
e-mail: aile.doktoru@tg.com.tr
Adres: 29 Ekim Cad. No: 23 Yenibosna-İSTANBUL
HASTAYA BOL SU VERİN
Tedavide de ilk yapılması gereken, kişinin su ve elektrolit kaybı değerlendirilerek yeri-ne konmasıdır. Özellikle geçmişten kalan çok yanlış ve batıl inanışlarla ishalli kişilere su verilmeyerek ishalin azalacağı kanaatidir. Bu son derece ve tehlikeli yanlış uygulama terk edilerek aksine ishalli kişiye bol sıvı ve-rilmelidir. Kaybedilen sıvı ile birlikte vücutta çeşitli mineraller (elektrolitler) de kaybedilmekte bunların yerine konulması için de evde hazırlanan veya hazır paketler halinde sağlık ocakları veya eczanelerden temin edilebilecek ORS paketlerinden hazırlanacak solüsyon veya serum tedavisi uygulanmalıdır. Su, tuz ve şekerden oluşan ORS karışımını evde hazırlayabilirsiniz: 1 litre kaynatılmış soğutulmuş suya 1 çorba kaşığı şeker ve 1 tatlı kaşığı tuz konularak karıştırılır ve içilebildiği kadar içilir. Bu karışıma 1 çay kaşığı karbonat, 1 fincan portakal suyu veya muz da katabilirsiniz.
Geçmeyen, uzayan, şiddeti yüksek olan, günde 3'ten fazla tuvalete gitmeyi gerektiren ishallerde hastaneye başvurulmalıdır. İshali günde 5-10'u bulan, yeterli miktarda ağızdan beslenemeyenlerde kusma ve ishal ile kaybedilen su, tuz, karbonat, potasyum gibi maddelerin damardan serum şeklinde yerine konulması gerekir. Eğer kanlı ishal gibi mikrobik ishal söz konusuysa antibiyotik tedavisine başlamak gerekebilir.
İSHAL DİYETİ NASILDIR?
İshali olanın düzelene kadar posasız ve az yağlı gıdalar alması gerekir. Yani kuru yemiş, çikolata, kızartma gibi gıdalar alınmamalıdır. Az yağlı makarna, pirinç pilavı, haşlanmış patates, patates püresi, haşlanmış yağsız et ve tavuk, yağsız ızgara köfte yenilebilir. Ayrıca bol miktarda içecek (tuzlu ayran ve meyve suyu) tüketilmelidir. Hastalar süt ürünleri, alkol, kafein ve kolalı, asitli içeceklerden uzak tutulmalıdır.
AĞAÇ YAŞ İKEN EĞİLİR...
Anne ve babalar, çocuklarınızı daha küçükken temizlik konusunda eğiterek hem mikroplara karşı koruyun, hem de sağlıklı bir nesil yetiştirin.
DONDURMA VERMEYİN!
Hasta çocuğun bakımı nasıl yapılmalı?
>> Çocuğa rehidrasyon solüsyonları vererek su ve tuz ihtiyacı karşılanmalı.
>> Normal yemeğe kademeli dönülmeli. Çocuğa pilav, yoğurt, muz veya patates yedirilmeli.
>> Dondurma gibi gıdaları vermekten kaçınılmalı.
>> Değişik hastalıklara sebep olabileceğinden çocuk aspirini verilmemeli.
>> Bebeklerin kusma veya ishalinden 15-20 dakika sonra azar azar sıvı verilmeli, emzirilmeye devam edilmeli.
En çok çocukları vuruyor Hangimizin çocuğu bu hastalıktan muzdarip değil ki... Dünyada her yıl 5 milyon çocuk ishalden ölüyor. Onun için lütfen temizliğe dikkat edelim!
İshal, en sık 0-5 yaş grubundaki çocuklarda ölüm sebeplerinin başında gelir. Çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere dünyada her yıl ishalden 4-5 milyon çocuk hayatını kaybetmektedir. Yenidoğan ve süt çocuklarında ileri yaşlara kıyasla ishal daha kolaylıkla oluşur ve daha ağır seyreder. Özellikle küçük bebeklerde beslenme şekline göre dışkılama sayısı değişir. Örneğin yenidoğan döneminde günde 3-5 defa dışkılama normal olup geçiş kakası döneminde (3-15. günler arası) günde 8-10'u bulabilir. Bundan sonraki dönemde, 1. yaşın sonuna kadar, dışkı sayısı genellikle günde 2-3'tür. Ancak özellikle anne sütü ile beslenen normal bebeklerde günlük dışkı sayısı 7'ye varabilir.
MUTFAĞINIZI TEMİZ TUTUN!
Evlerde temiz su, yeterli tuvalet kanalizasyon sistemi gibi uygun hijyenik şartların olmaması, yemeklerin hazırlanmasında temizlik kurallarına dikkat edilmemesi, çocuğa bakan kişilerin şahsi hijyenden uzak oluşu, mikrobik ishallerin oluşmasını kolaylaştıran risk faktörleridir. Dengesiz ve sağlıksız beslenme de bir diğer sebep.
Aşağıdaki durumlar varsa doktora koşun! BEBEKLERDE
>> Bebek 6 saat geçmesine rağmen altını ıslatmamışsa.
>> Dışkısı kanlı veya şiddetli ishali varsa.
>> Bebeğin başının yumuşak kısmı içine çökmüşse.
>> Ağız kuruluğu var, gözleri yaşlanmadan ağlarsa.
>> Uykulu veya uzun süreli durgun ise...
ÇOCUKLARDA
>> Çocuğun ateşi 38 derece veya daha üzerindeyse.
>> Eğer çocuk etrafa ilgisiz bir durumda veya aşırı halsiz bir durumda ise.
>> Çok fazla ağrı veya sızısı varsa.
>> Kanlı ishali veya kusması varsa.
>> Aşırı su kaybı varsa...
KORUNMA YOLLARILokanta lüks ama, yemeği bir personel size sunuyor! İshalden korunmanın en etkili yolu hijyenik kurallara uymaktır. İşte o yöntemler...
>> Her türlü işlemden sonra ellerimizi yıkayalım (Yemekten önce ve sonra, otobüsten, tuvaletten, işi bıraktıktan sonra vb.)
>> Tırnaklarımızı zamanında kesip bakımlarını yapmalıyız.
>> Yediğinize içtiğinize dikkat edin.
>> Yiyeceklerimizi bol su ile yıkamalıyız.
>> Yemek yediğimiz yerin hij-yenik olmasına dikkat edin (lüks ortam aldatmasın, o yemeği kurum değil bir personel size sunuyor!)
>> Kullanılan ve içilen suların klorlanması pek çok mikrobun yaşamasını önler.
>> Şüpheli suların kaynatılarak kullanılması gereklidir.
>> Şahsi eşyalar başkaları ile kullanılmamalı. Ayrı tabak, bardak ve havlu kullanılmalı.
>> Hastalıklı insanlardan uzak durulmalı.
TATİLLERDE NE YAPALIM?
>> Seyahat süresince sadece ağzı kapalı şişe suyu veya maden suyu kullanılmalı.
>> Buzlar mikrop bulaşmış sulardan yapılmış olabileceğinden buz kullanmaktan kaçınılmalı.
>> İnsanlar tarafından ellenmiş olabileceğinden soyulmuş meyvelerden ve sebzelerden kaçınılmalı.
>> Az pişmiş et ve balıktan uzak durulmalı.
>> Aşılanma unutulmamalı.
OKUYUCULARIMIZA CEVAPLAR Ameliyat konusunda çok kararsızım hocam
> Sevdanur Avcı
>> 17 yaşındayım, 3 yıldır epilepsi hastasıyım. Yazın geçirdiğim 2 nöbete rağmen doktor ilaca başlamadı. Daha sonra sağ göğsümde fibroadenom tespit edilerek ilaca, ardından da bir nöbet daha geçirince epilepsi ilacına başlandı. Cerrah fibroadenomu aldırmamı söyledi. Bu konuda çok kararsızım, korkum var, ne yapayım?
CEVAP: Kıymetli kardeşim, epilepsin için nöroloji uzmanına kontrol muayenelerini ve takiplerini aksatma. Fibroadenom birçok hanımda görülebilen memenin selim seyirli urudur. Daha çok kilolu ve hormonal yönden dengesizliği bulunanlarda olur. Aldırsanız bile çoğunlukla yine çıkar, aldırmanızı pek tavsiye etmiyorum. Kilonuza dikkat edin, hamur işi ve tatlılardan, kola ve çikolatadan uzak durun. Kuruyemişleri tadımlık tarzda yiyin. İnşallah bir sıkıntın olmayacak. Senede bir de meme ultrasonografilerini yaptırarak genel cerrahi ve kadın-doğum uzmanlarına kontrol muayenelerini yaptırın.
Paraya dokununca bile elinizi sabunla yıkayın
> Mehmet Ödemiş / İSTANBUL
>> 10 gün önce arkadaşlarımla Gürcistan ve Azerbaycan'a seyahat gittik. 3'üncü gün şiddetli karın ağrısı, ishal ve ateşim oldu. Grubumuzdaki doktor arkadaşım, "turist ishali" olduğunu söyledi, neler tavsiye edersiniz?
CEVAP: Mehmet Bey, iki haftamızı bu konuya ayırdık. Yazdıklarımızı tatbik edip, kendi kendinizin doktoru olun. Sizin durumunuz doktor arkadaşımızın da teşhis ettiği gibi tipik "turist ishali". Bunun da sebebi yenilen salata ve meyvelerin gerek yeterli yıkanmayışı veya hazırlayan kişilerin ellerinin tam temiz olmamasıdır. Yanınızda hekim arkadaşınızın bulunması büyük tevafuk olmuş. Aksi takdirde çok sıkıntılı durumlarla karşılaşabilirdiniz. Böyle seyahatlerde temizliğinden emin olunmayan yerlerden yemek yenmemeli, yemek öncesi ve tuvalet, kişilerle tokalaşma ardından, paralar ve kapı kolları ile temas sonrası ellerimizi ağzımıza hiç götürülmeden bol sabunla köpürtülerek ve iyice ovuşturarak yıkamalıyız.
Yemekten sonra öyle bir ağırlık çöküyor ki!..
> Süleyman Arslan / İSTANBUL
>> 54 yaşında, biraz kiloluyum, akşam yemeklerinden sonra ağırlık çöküyor, uykum geliyor, niçin olabilir?
CEVAP: Saygıdeğer adaşım, acilen ideal kilona inmeni tavsiye ederim. Bunu da ancak sağlıklı ve dengeli beslenerek perhiz ile düzenli egzersizle sağlayabilirsin. Yemeklerden sonra ağırlık çökmesi ve uyku gelmesi, damar sertliği gelişmeye başladığını, muhtemelen kan yağları ve zararlı kolesterolün yüksekliğini akla getirmekte. Dahiliye uzmanına muayene olun. Sonuçlara göre perhiz, egzersiz ve ilaçlarla çok rahatlayacaksın. Böylece damar sertliğine bağlı gelişebilecek en tehlikeli durumlar olan kalp krizi ve felcin önüne geçmiş olur, rahat edeceksiniz. Ayrıca her akşam tok karnına 100 mg aspirin ve günaşırı da B1, B6, B12 vitamini al, çok faydasını göreceksin.
HER DERDİNİZİ BANA YAZIN
Bana sağlıkla ilgili her konuda soru iletebilirsiniz. Uzmanlık alanımın dışındaki konuları ise ilgili hekim arkadaşlarımızı da misafir ederek sizlere elimden geldiği kadar yardımcı olmaya çalışacağım...
e-mail: aile.doktoru@tg.com.tr
Adres: 29 Ekim Cad. No: 23 Yenibosna-İSTANBUL