Sahurun hafifi, iftarın yavaşı MAKBULDÜR

RAMAZANDA SAĞLIKLI BESLENMEYİ, ENİNE BOYUNA MASAYA YATIRDIK Sebze ve meyveyi söylemeye ne hacet... Sahurda peynir, yumurta, süt ve yoğurt gibi kahvaltılıkların tercih edilmesi; iftara ise çorbayla başlanıp yemekler de yavaş yenmeli... Kıymetli okuyucularımız, geçen hafta başlattığımız Ramazan Dosyası'na Sahur ve İftarla devam ediyoruz. Orucun en önemli anları olan bu iki öğünde beslenmesine dikkat eden Ramazan boyunca rahat, 1 ayın sonunda ise zinde olarak hayatına devam eder... Ramazan ayı boyunca her zamanki normal yeme düzenini değiştirmeden, mümkün olduğu kadar hızlı sindirilen yiyeceklere göre lif ihtiva eden ve yavaş sindirilen gıdaları tüketmek oruç tutmayı kolaylaştırır. Çünkü yavaş sindirilen besinler 8 saatte sindirilirken, hızla sindirilen gıdaların sindirimi 3-4 saate düşer. Lifli gıdalar olan hububat, yulaf, irmik, fasulye, mercimek ve kabuklu pirinç gibi besinlerin sindirimi yavaştır. Böylece karnımız iftara doğru daha az acıkır. Hızlı sindirilenler ise beyaz un ve şeker ihtiva eden besinlerdir. İftardan sahura kadar sağlıklı ve dengeli beslenmeyi sizler için derledik... SAHUR >> Sahur, orucun en önemli öğünüdür ve mutlaka kalkılmalı. >> Sahursuz oruç tutmak yorgunluk, baş ağrısı, dikkat azalması, stres, metabolizma hızında azalma, hipoglisemi (kan şekeri düşmesi) şikayetlerini arttırır. >> Mutlaka su içilmeli ve sıvı alımına dikkat edilmeli. >> Yiyecek olarak çorba tarzı, az zeytinyağlı sebze yemekleri veya hafif kahvaltılardan biri seçilebilir. Pilav, hoşaf ve çok şekerli gıdaları tüketmek doğru tercih değildir. >> Süt, peynir, az tuzlu zeytin, kepekli ekmek, çorba, domates, salatalık, biber, maydanoz gibi kahvaltılık besinler veya süt, yulaf gevreği, meyve gibi besinlerden oluşan hafif bir öğün en doğrusudur. >> Zeytin, turşu, salamura gibi tuz içeriği yüksek besinlerin tüketimi susatacağından tercih edilmemelidir. İFTAR >> İftar yemeği en az yarım saat sürmeli, saldırır gibi yenmemelidir. Mideyle beyin arasında tokluk hissi ancak 20 dakikada gerçekleşir. >> Su ve hurma gibi tadımlıkla oruç açıldıktan sonra, çorba ve salata yenip, kahvaltılıklar veya hafif sebze yemeğiyle sindirime zaman tanımalı. >> Aradan sonra yağsız ızgara, kuru baklagil, sebze, salata, ayran, cacık gibi ana yemeklerden yenilmesi, metabolizmanın yükünü azaltılmış olur. >> Daha hafif ve sağlıklı olması için yiyecekler kızartma ve kavurma yerine; haşlama, ızgara, buğulama veya fırında pişirme ile hazırlanmalıdır. >> Çorba, az etli zeytinyağlı sebze yemekleri, yoğurt ve salata iftar sofralarından asla eksik edilmemelidir. >> İçecek olarak asitli ve gazlı içecekler yerine su ve ayran tercih edilmelidir. GECE >> Tatlının yemekten 1 saat sonra az miktarda ve yatmadan en az 1 saat önce de meyve yenilmesi uygun olanıdır. >> Gece öğünü olarak da süt, yoğurt, meyveli yoğurt ve meyve gibi hafif besinler rahatlıkla yenilebilr. >> İftar ve sahur arasında bol su içilmeli. Mümkünse çay ve kahve, yemeklerden en az yarım saat sonra içilmeli; açık ve şekersiz olmasına dikkat edilmeli. >> Kuruyemiş yenilmek istenirse 4-5 fındık, 3-5 ceviz, 5-6 badem yeterlidir. >> Fazla yediklerinizi yakmak için tok karnına yürüyüş yapmak, koşmak, halı sahada top oynamak, spor salonlarında aşırı efor harcamak son derece mahzurludur. >> Ayrıca iftardan sonra da hareketsiz oturmak yerine kısa mesafeli yürüyüş yapmak ise son derece faydalıdır. DOĞRU VE YANLIŞLAR SAKIN PİDECİLER DUYMASIN! >> Bu ayın vazgeçilmezlerinden Ramazan pidesi, hazmı en zor gıdaların başında gelir. Bu yüzden iradeli olarak, pide yerine kepek ekmeği tercih edilmesi, sağlık yönünden en uygun olanıdır. Kepekli ekmek aynı zamanda kan şekerinin düşmesini de önler. İçebildiğin kadar su iç >> Yaz mevsiminde olduğumuz için iftardan sahura kadar en az 2 litre su içmemiz uygun olur. Su dışında ayran, sıkılmış meyve suyu veya limonata ve bitki çayları da su ihtiyacını karşılayacaktır. Aşırı çay ve kahve tüketimi uygun değildir. Çünkü çay, kahve, kola gibi kafeinli ve asitli, gazlı içecekler vücudumuzdaki suyu kullanırlar. Aslında kola ve asitli, gazlı içeceklerden sürekli kaçınılmalıdır. Üst üste sigara çok riskli >> İftardan ve sahurdan sonra fazla ve sık aralıklarla içilen sigara, kandaki oksijen oranını düşürür. Dolu olan midenin hızlandırdığı sindirim işlemi sırasında da oksijen harcandığı için, sigaranın zararını en az 3 kat daha arttırır. Kalp krizi ve felç açısından ciddi risk oluşturur. PASTIRMA kilo aldırıyor >> İftariye adı altında yenen şarküteri ağırlıklı ürünler, hamur işi yiyecekler, pide ve tatlılar yüksek kalorili olmaları sebebiyle oruçlularda kilo artışına yol açar. Baklava yerine güllaç >> Ağır hamur işleri ve tatlıları tüketmek her ne kadar gelenekten olsa da, hamur işleri yerine tam tahıl ürünleri, tatlı olarak da güllaç, sütlaç, keşkül gibi sütlü tatlılar veya meyve tatlıları tercih edilmeli... Niçin HURMA? >> Oruç su ve hurma ile açılabilir... Hurma; şeker, fibrin, karbonhidrat, demir ve magnezyum kaynağıdır. Şeker içeriği kuru hurma da yüzde 75-80 oranındadır. Bağırsak hareketlerini arttırıcı özelliği vardır, kabızlığa faydalıdır. Demir içeriği yüksek olduğundan anemi (kansızlık) hastalarında diyete eklenebilir. Ancak fazla miktarlarda yendiğinde ise kan şekerini hızla yükseltir. İlk oruç açıldığında 1-2 adet hurma tüketiminde mahsur yoktur, ardından diğer yemeklere devam edilir. OKUYUCUYA CEVAPLAR Aşırı yemeyin bol bol su için! > Osman Efdal 3 yıl önce aort kapakçığım değişti, doktorlar, "oruç tutarsan, su almadığından pıhtılaşma artar" dediler ve tutmamam tavsiye edildi. CEVAP: Osman Bey, aort kapağının değişmesi sebebiyle her 3 haftada bir İNR ve protrombin zamanı adlı tahlillerin kontrolü altında Coumadin denen ilacı kullandığınızda, ayrıca iftar sonrası ve sahurda da bol su içtikten sonra pıhtılaşma yönünde bir sıkıntı olmaz. Endişe etme! Günümüzde 24 saat etkili ilaçlar olduğundan, hastalarımız eskisi gibi oruç tutamama gibi sıkıntılara maruz kalmazlar. 15 günde bir yukarıda söylediğim tahlillerin yapılsın. Kullandığın ilacın günlük dozu Ramazan boyu ona göre ayarlanır. Hiç bir sıkıntın olmaz. Maddi ve manevi olarak rahat edersin. Yalnız, aman iftar ve sahurda yemeklerde aşırıya kaçma, bol bol su iç! Başıma gelmeyen hastalık kalmadı > L.E. 55 yaşında ev hanımıyım, 2 defa varis, mide ve omuz, 1 defa apandisit ameliyatları geçirdim. 37 yaşında menopoza girdim, depresyon da geçirdim.. CEVAP: Saygıdeğer ablamız, öncelikle çok geçmiş olsun. Eğer LDL-kolesterol, HDL-kolesterol, kan şekeri, ürik asit de dahil tüm tahlillerin normal çıkıyor ve kilolu da değilsen, şikayetlerin tamamen stres kaynaklı nevralji dediğimiz bir duruma benziyor. Yürüyüş ve egzersizden çok fayda görürsün. Kapalı mekanlarda uzun süre kalma, pencereleri açık tut. Bir de her şeyi olur olmaz kafana takıp anlamsız üzüntülerle bünyeni yıpratma. Geniş ve rahat ol. Üzerine düşeni yaptıktan sonra her şeyini Allah'a havale et. Ayrıca her gün akşamları tok karna 100 mg aspirin, günaşırı da B1, B6, B12 vitamini almanda da çok faydalar vardır. 17 yaşındayım ellerim titriyor > A.İ 17 yaşında genç kızım. Hipotiroid teşhisi kondu ve 2 yıl önce ameliyat oldum. Ellerim titriyor, ne zamana kadar sürer? CEVAP: Sevgili kardeşim, hipotiroidi teşhisi olan bir hastada çok bariz guatr yoksa ameliyat edilmez. Belki yanlış ifade ettin, sende guatr tespit edildi. Buna istinaden ameliyat edildin ve ardından alınan fazla tiroid dokusunun yokluğu Hipotiroidi tablosu ortaya çıktı. Söylediğin ilaçlar hayat boyu kullanılır. Ellerinin titremesi, heyecanlanma, ilaçlarının dozunun biraz fazla olduğu anlamına gelmekte. Hekimine acilen danış, TSH sonucuna göre, ilacını gerekirse 1-2 hafta kes, ardından tekrar başlayarak 10 gün sonra tekrar TSH ile ihtiyacın olan ideal doz tespit edilerek ilacı, 2-3 ayda bir uzman hekim kontrolü ile hayat boyu kullanman gerekir. Gençsin, korkma, ilaçla da yaşanır, ne olacak ki, tıpkı yemek yemek gibi. Onun için rahat ol, keyfine bak! Oruçluyken çok sinirleniyorum > Maci Kılıç Ben çok sinirliyim ama bir şey yedi mi veya sigara içtim mi bu sinirim olmuyor! Oruç tutarken çok sinirli oluyorum. CEVAP: Sayın Kılıç, öncelikle kilolu musun? Eğer kilolu isen gelişmiş olan hiperinsülinemi ve insülin direncine bağlı sık sık kan şekerin düşmekte. Bu da seni hem sinirli yapmakta hem de yeme arzunu arttırmakta. Fazla kiloların varsa, dahiliye veya endokrinoloji uzmanı kontrolü altında düzenli ve dengeli beslenerek, devamlı ve periyodik egzersiz yaparak zayıfla. Oruç, hem maddi hem de manevi perhiz demektir. Bu sebeple öfkemizi de kontrol altına alarak sabırlı olmaya çalışmalı, bizi sinirlendiren her konuda oruçlu olduğumuzun idraki içinde tüm azalarımıza ve duygularımıza da hakim olmalı, onlara da oruç tutturmalıyız, alacağın mükafatı düşün! Oruç tutmanız faydalı olabilir > Gülsüm Akiş Kanımda Hepatit C virüsü tespit edildi. Bunun üzerine HCV RNA testi istendi. Ramazan'dan 1 hafta sonra sonuçlar çıkacak, acaba oruç tutabilir miyim? CEVAP: Gülsüm Hanım, sizde tespit edilen virüs, uygun olmayan kan ve kan ürünlerinin alınması, hijyenik olmayan şartlarda yapılan ameliyat ve sünnet gibi operasyonlar, diyaliz makineleri, uyuşturucu kullananların iğnelerini birbirine uygulamaları, ortak kullanılan tıraş bıçağı, diş fırçası gibi gereçler, diş tedavisiyle veya cinsel ilişki ile bulaşabilir. Taşıyıcı olarak da kalabilirsin veya daha az ihtimalle kronikleşebilir de. Klinik muayene bulguları ve testler negatif çıkarsa sağlık açısından endişe edilecek bir durum yoktur. Ama şunu söyleyeyim, sizin durumunuz dekompanse karaciğer yetersizliği tablosuna hiç benzemiyor. Bu durumda oruç tutmak, bırakın zararlı olmayı, size faydalıdır bile. İlacım var oruç tutabilir miyim? > Süreyya Köseoğlu Hipofiz bezinde tespit edilen tümör nedeniyle gördüğüm ilaç tedavim Ramazan'a denk geldi. Bu ilacı sabah 9.00, akşam 21.00 olmak üzere kullanıyorum. Oruç tutmamda bir mahzur var mı? CEVAP: Kıymetli Süreyya Hanım, yapılan tetkiklere göre sende, hipofiz bezinde prolaktin hormonunun normalin üzerinde sentezine bağlı, doğumla ilişkisiz memelerden süt salgılanmasına yol açan ve ilaç tedavisine cevap verip tedavi imkanı olabilen prolaktinoma denen tümör mevcut. Verilen tedavide önemli olan dozdur. Bu ilacın yan etkileri baş ağrısı ve bulantıdır. Yoksa bu ilaç, illa da 2 ayrı dozda alınacak diye bir kural yoktur. Bu ilacını iftar ve sahur olarak alıp çok rahatlıkla orucunu tutabilirsin, hiçbir mahzuru yoktur. İçin rahat olsun! 12 yaşındaki kızım çok hasta > Büşra Aksu Kızım 12 yaşında, guatrında iltihap olduğu söylenerek Haşimoto Tiroiditi veya Otoimmun Tiroidit teşhisi kondu. Neler yapmam gerekir? CEVAP: Sayın Aksu, bahse konu hastalık, genellikle geçirilen grip benzeri viral enfeksiyonlar sonrası, boyunda soluk borusunun etrafında bulunan, hormonlar salgılayan tiroid bezinin mikrobik olmayan otoimmün iltihabıdır. Ayrıca Hipertiroidi dediğimiz Zehirli Guatr tablosu, boyunda hafif ağrı durumu ortaya çıkar. Bu tablo, tiroid hormonlarının kandan uzaklaşmaya başlaması ile kaybolur. 2-3 ay sonra ise harap olan tiroid dokusunun yeterli hormon sentez edememesi, hatta tamamen yok olması sonucu Hipotiroidi dediğimiz hormon eksikliği tablosu birçok şikayet ortaya çıkar. Böyle durumlarda hayat boyu tiroid hormonu takviyesine devam edilir. Siz de kızınızı en geç 3 ayda bir hekime götürerek takiplerini yaptırın. Bu şekilde hiçbir sıkıntısı olmadan büyümesi tamamlanır, hayatını rahat olarak idame ettirir. HER DERDİNİZİ BANA YAZIN Bana sağlıkla ilgili her konuda soru iletebilirsiniz. Uzmanlık alanımın dışındaki konuları ise ilgili hekim arkadaşlarımızı da misafir ederek sizlere elimden geldiği kadar yardımcı olmaya çalışacağım... e-mail: aile.doktoru@tg.com.tr Faks: 0 (212) 454 31 00 Adres: 29 Ekim Cad. No: 23 34197 Yenibosna-İSTANBUL