Sayın Bakan Enver Behnan Şapolyo Mezhepler Tarihi'nde yazıyor: Talat Paşa, Başbakan olduğunda (1917) kabine arkadaşlarına demiş ki: "Anadolu, bizim için, bir kapalı kutudan ibarettir. Bu kapalı kutuyu açmadan, yani Anadolu'da yaşayan soydaşlarımızı maddî ve manevî yapılarıyla bilmeden, biz bu devleti idare edemeyiz!" Bu çok doğru bir düşünce. Bu bakımdan Talat Paşa, Anadolu'muzun dört bir tarafına ehil kişiler göndermiş. Ancak o kişiler, incelemelerini bitirmeden Birinci Dünya Harbi sona ermiş. Talat Paşa ve arkadaşları, büyük vatansever olmalarına rağmen, vatanımızı paramparça ederek yurt dışına kaçmışlar. Yani İttihat ve Terakki iktidarı da Anadolu'yu yeteri kadar tanıyamamış. Arkasından gelen CHP de bu kutuyu açmamış, açamamış, CHP, mezhepler ve tarikatlar konusunda "dediğim dedik çaldığım düdük!" havasında olmuş. Sivas'ta kaç dededen dinlemişimdir. Bana demişlerdi ki: "CHP iktidarı zamanında, dışarıda bile rahat dolaşamıyorduk. Polisler bizi yakalayıp karakola götürüyorlardı. Orada berberler gelip sakallarımızı sıfır numarayla kesiyorlardı. Dışarı çıktığımızda utancımızdan yüzümüzü mendillerimizle gizliyorduk!" Velhasıl cehalet yüzünden, bugün Türkiye'de en zor, en karmaşık meselelerimizin başında Alevilik anlayışımız geliyor. Çünkü kaç Aleviyle konuşursanız, karşınıza o kadar Alevîlik anlayışı çıkıyor. Şimdi insafla düşünelim: Bir Alevî komünist olamaz mı? Elbette olur. Ama komünist olan bir Alevinin, Alevilikle ilgisi kalmaz. Alevi dedeleri şikayet ediyorlar: "Gençlerimizin %20'si ateist oldu" diyorlar. Bir Alevî, ateist de -Allahsız- olabilir. Ama kimse bir ateiste Alevî diye bakamaz. Bir kısım Alevilerimiz de: "Ali bizim Allahımızdır!" diyorlar. Diyebilirler. Şahsen ben onlara başsağlığı diliyorum. "Sizin Allahınız öldü. Ama Hz. Ali'nin Allahı ebediyyen diridir!" diyorum. Ali Allahîler de Alevilikten kopmuşlardır. Çok büyük bir ziyandadırlar. Biz, böylesi kimseleri dikkate alarak Alevilik hakkında hüküm veremeyiz. Benim çok samimi inancıma göre, Aleviler soyca Türk'türler. Din bakımından da Müslümandırlar. Alevilik İslâmın içinde bir harekettir. En az elli yıldan beri, böyle inandığım, böyle yazdığım için bana "Alevi düşmanı" diyen Aleviler (!) var. Bir milyon başım olsa biriyle "Alevi düşmanı" olmam. Müze açmakla bu cehaletten kurtulamayız. Namık Kemal ne kadar doğru söylemiş: "Çalış idraki kaldır muktedirsen âdemiyetten!"