Cumhuriyet 85 yaşında

Cum­hu­ri­ye­ti­miz 85 ya­şın­da, kut­lu ol­sun... Mus­ta­fa Ke­mal 18 Ka­sım 1922'de (giz­li otu­rum­da) mil­li ege­men­lik il­ke­si­ni bir kez da­ha üs­tü­ne ba­sa ba­sa yü­ce Mec­lis üye­le­ri­ne an­lat­mış ve de­miş­tir ki: "Bu Mec­lis Tür­ki­ye hal­kı­nın Mec­li­si­dir. Bu Mec­li­sin, sı­fat ve sa­la­hi­ye­ti yal­nız ve an­cak Tür­ki­ye hal­kı­nın ve Türk va­ta­nı­nın ha­ya­tı­na ve mu­kad­de­ra­tı­na şâ­mil ve nâ­fi­ye ola­bi­lir efen­di­ler." Mus­ta­fa Ke­mal Pa­şa, Bi­rin­ci Bü­yük Mil­let Mec­li­si se­çi­min ye­ni­len­me­si­ne ka­rar ve­re­rek ken­di­si­ni fes­het­tik­ten son­ra bir­ta­kım uz­man ar­ka­daş­la­rı­na ye­ni bir ana­ya­sa ta­sa­rı­sı üze­rin­de ça­lış­ma va­zi­fe­si ver­miş­ti. Ata­türk'ün de­yi­miy­le "Dev­let si­ya­set ma­ka­mıy­la Tür­ki­ye Bü­yük Mil­let Mec­li­si si­ya­set ma­ka­mı­nı ka­rış­mış bu­lun­dur­mak, ha­ki­mi­ye­ti mil­li­ye­nin ma­hi­ye­ti hü­kü­me­ti Cum­hu­ri­ye ol­du­ğu hal­de onu kat'i ola­rak ifa­de ve ilân et­me­mek bir za­af teş­kil et­mek­te ol­du­ğun­dan ilk fır­sat­ta Cum­hu­ri­yet ilan et­mek ve dev­let ri­ya­se­ti­ni Cum­hu­ri­yet ma­ka­mın­da tem­sil ede­rek kuv­vet­li bir va­zi­yet vü­cu­da ge­tir­mek" ge­rek­liy­di. 28 Ekim ak­şa­mı Ga­zi Mus­ta­fa Ke­mal Pa­şa, Ke­ma­let­tin Sa­mi, Eyüp­lü Ha­lit, İs­met Pa­şa, Ka­zım Ga­lip Pa­şa­la­rı ve Fet­hi Be­yi ye­me­ğe ça­ğır­dı ve on­la­ra "Ya­rın Cum­hu­ri­ye­ti ilân ede­ce­ğiz" de­di. Ye­mek­te­ki bü­tün ki­şi­ler bu fik­ri ka­bul et­ti­ler. Hep­si­ni uğur­la­yan Mus­ta­fa Ke­mal sa­de­ce Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı İs­met Pa­şay­la kal­dı. Be­ra­ber bir ka­nun ta­sa­rı­sı ha­zır­la­dı­lar. 20 Ocak 1921 ta­rih­li Teş­ki­la­tı Esa­si­ye ka­nu­nu­nun 1. mad­de­si­ne "Tür­ki­ye Dev­le­ti­nin şek­li Cum­hu­ri­yet­tir" cüm­le­si ilâ­ve edi­li­yor­du. Di­ğer bir de­ği­şik­lik de şöy­le idi: Cum­hur­baş­ka­nı baş­ba­ka­nı ta­yin ede­cek, baş­ba­kan da ba­kan­lar ku­ru­lu­nu ta­yin ede­rek Cum­hur­baş­ka­nı­nın tas­di­ki­ne ve gü­ve­no­yu­na arz edi­le­cek­ti. 29 Ekim gü­nü Halk Fır­ka­sı Mec­lis Gru­bu der­hal top­la­na­rak hü­kü­met ku­rul­ma­sı için mü­za­ke­re­le­re ye­ni­den gi­riş­ti­ler. Os­man­lı na­zır­la­rın­dan ta­rih­çi Prof. Ab­dur­rah­man Şe­ref: "Ha­ki­mi­ye­ti mil­li­ye ka­yıt­sız şart­sız mil­le­tin­dir. Ki­me so­rar­sa­nız so­ru­nuz bu Cum­hu­ri­yet­tir. Do­ğan ço­cu­ğun adı­dır, am­ma bu ad ba­zı­la­rı­na hoş gel­me­miş, var­sın gel­me­sin" di­ye­rek ger­çe­ği or­ta­ya koy­muş­tur. Sa­at 18'de Mec­lis top­lan­dı, ta­sa­rı­yı in­ce­le­ye­rek 20:30'da "Ya­şa­sın Cum­hu­ri­yet" ses­le­ri ara­sın­da Cum­hu­ri­ye­ti ka­bul et­ti. Ana­ya­sa­ya gö­re der­hal Cum­hur­baş­ka­nı se­çi­mi­ne ge­çil­di. 20:45'te An­ka­ra Mil­let­ve­ki­li Ga­zi Mus­ta­fa Ke­mal Pa­şa oy bir­li­ği ile Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti­nin ilk Cum­hur­baş­ka­nı se­çil­di.