Cumhuriyetimiz 81 yaşında

İtilâf devletleri Dünya Kamuoyuna önem vermeden İstanbul'u işgal ettiler. Osmanlı İmparatorluğu fiilen tarihe göçmüştü. Mustafa Kemal 19 Mart 1920'de bir talimat yayarak Ankara'da bir Meclis toplanacağını yazdı. Burdan yeni milletvekillerinin nasıl seçileceklerini açıklıyordu. 23 Nisan 1920 Cuma günü Meclis Sinop Milletvekilli Şerif beyin (en yaşlı milletvekili) geçici başkanlığında toplandı. Vatan ve milletin kurtuluşu selameti ve bağımsızlığı için dua edildi. Mustafa Kemal 22 Nisan 1920'de bir tamim yollayarak "Bilumum mülki ve askeri makamların ve umum milletin yegâne mercinin meclis olduğunu" belirtmişti. Bu Cumhuriyet kurulması demekti. Cumhuriyet egemenliğin bir tek kişinin veya bir tek kligin elinde olmadığı ve oy hakkına sahip yurttaşlarca seçilen temsilciler eliyle yasalara uygun biçimde kullanıldığı yönetim biçimidir. Cumhuriyet kelimesi Arapçada toplu durumda bulunan kavim veya ulus anlamına gelen "cumhur"a dayanır. Latincedeki republica, (ses, şey, olay, olgu) ve publica (halk, kamu,) kelimesi de devletin kurumsallığını, bir kanuni organ olduğunu belirtir. Bu geniş anlamda "Cumhuri Devlet" ya da yalnızca "Cumhuriyet" egemenliğin yurttaşlar topluluğuna ait olduğu hükümet biçimi demektir. Günümüzde dar anlamda "Cumhuriyet" kavramı devlet başkanının belirli sivil için doğrudan ya da dolaylı olarak halk tarafından seçilmesine dayanan hükümet biçimini içerir. Bununla birlikte bu dar anlamda Cumhuriyet olarak nitelenmeyecek bir yönetim. Günümüzde dar anlamda "Cumhuriyet" kavramı devlet başkanının belirli bir süre için doğrudan ya da dolaylı olarak halk tarafından seçilmesine dayanan hükümet biçimini içerir. Bununla birlikte bu dar anlamda Cumhuriyet olarak nitelemeyecekleri yönetim biçimi geniş anlamdaki Cumhuriyet tanımına uyabilir. Eğer egemenlik yalnızca belli bir sınıfın elindeyse buna aristokratik cumhuriyet yani seçkinler cumhuriyeti denir, egemenlik bütün halka aitse demokratik cumhuriyet ya da halk cumhuriyeti adı verilir. Cumhuriyetin bir devlet biçimi mi yoksa hükümet biçimi mi olduğu öteden beri tartışılagelmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nin 1924, 1963 ve 1982 anayasalarının birinci maddelerinde "Türkiye devleti bir Cumhuriyettir" ifadeleriyle Cumhuriyet bir devlet biçimi olarak kabul edilmektedir. Oysa Türkiye'de Cumhuriyetin ilanına ilişkin 29 Ekim 1923 tarihli yasa "Türkiye devletinin şekli hükümeti Cumhuriyettir" ifadesiyle Cumhuriyeti bir hükümet biçimi olarak ön görüyordu. Türkiye'de 1924 anayasında Cumhuriyetin bir devlet biçimi olarak yer alması saltanatın ve hilafetin kaldırılmasından sonra geriye dönüş özlemleri olan çevrelere karşı bu önlem niteliğindedir. Bu nedenle 1924 anayasasında devlet biçimi olarak Cumhuriyetin hukuksal olmaktan çok siyasi bir anlamlı vardır. Amaç devlet başkanlığının bir hanedana ait olup soydan geçmesini yani saltanatı önlemektir 1924, 1963 ve 1982 anayasalarında yer alan "devletin şeklinin cumhuriyet olduğunun değişmezliği" de bunun bir kanıtı olarak kabul edilebilir. Cumhuriyetimiz, daha nice 81 yıllara ulaşacak Türk Ulusunun sevgi ve gayretiyle.