Filistin'de yeni bir barış plânı

Cenevre'de gayriresmi yeni bir Filistin barış planı açıklanmıştır. Seçilmemiş delegelerden Filistin'i eski Enformasyon Bakanı Yaser Abed Rabbo, İsrail'i eski Adalet Bakanı Yossi Beilin temsil etmişlerdir. Filistin'in gayriresmi temsilcisi Rabbo bu planın Filistinlilerle İsraillilerin kabul ettikleri ilk ciddi çözüm olduğunu söylemiştir. İsrail'in gayriresmi temsilcisi Beilin ise önerinin İsrail'in esas konusunda müzakerelere canlılık getirerek Şaron hükümetinin engelleyici politikalarını yumuşatmaya yardım edeceğini açıklamıştır. Şaron bu yeni Cenevre planına "Tarihi hata" demiştir. Arafat sınırlı tasviple cevap ermiştir, zira bir barış adamı olarak gözükmek istemektedir. Bu tasvip Şaron'un canını sıkmaktadır. Gayriresmi müzakereciler Cenevre'de buluştukları zaman İsrail ile Filistinliler arasında son tam müzakerelerde nihai bir çözüm için önce kullanılan haritalar ve önerilerden işe başladılar. Camp David'de Temmuz 2000 yılında Başkan Bill Clinton tarafından hazırlanıp başarıya ulaşamayan bu teşebbüs Mısır'da Taba şehrinde Ocak 2001'de tekrar ele alındı. Burada da çözümlenmiyen ana bazı konular sebebiyle başarı olamadı. Hemen sonra Likud lideri Ariel Şaron İşçi Partisi'nden Ehud Barak'ı başbakan seçiminde mağlup etti. Şimdi yeni planı Taba planı ile karşılaştırarak anlatalım: Filistin Devleti Cenevre planı: "Kuvvetli bir güvenlik kuvveti olan bir gayriaskeri bir devlet" kurulacak. Silahlar Filistin ordusunun İsrail'i tehdit edememesi için sınırlı olacak. İki taraf da şiddeti ve terörizmi bastırmak için anlaşılır ve devamlı gayret sarfedecekler. Taba planı: İsrail Taba müzakelerinden önce bu gayriaskeri Filistin devletini kabul etmişti. Filistinliler silahlar bakımından bazı tahditleri kabule hazır görünüyorlardı. Sınırlar: Cenevre planı: Sınırlar Haziran 1967 savaşına kadar israil ile Ürdün arasındaki taksimi gösteren Yeşil Hat boyunca olacak. Karşılıklı arazi alışverişi 1'e 1 nisbetinde değiştirilecek. Taba planı: Yeşil hat sınır için esas kabul edilmişti. Her iki taraf da karşılıklı arazi alıp vereceklerdi. Fakat nisbet kararlaştırılmamıştı. İsrail yerleşim bölgeleri etrafında daha geniş bölgeler ilhak etmeyi bekliyordu. Gazze Şeridi herhalde Filistinlilere gidecekti. Yerleşim bölgeleri: Cenevre planı: İsrail, egemen Filistin topraklarında bulunan İsraillilerin evlerini boşaltacak. Fakat yerleşim birimlerine dokunulmayacak, yıkılmayacak ve Filistinlilere verilecek. Arazi değiş-tokuşunda İsrail bazı geniş yerleşim bölgelerini bilhassa Kudüs civarındakileri muhafaza edecek. Taba planı: Bazı İsrail memurları İsrail'in Ürdün vadisindeki yerleşim merkezlerinden vazgeçtiğini söylemektedirler. Fakat Başbakan Barak görüşmelerden hemen önce Batı yakası ve Gazze'deki yerleşenlerin yüzde 80'inin İsrail egemenliği altında kalacağını söylemiştir. Kudüs: Cenevre planı: Kudüs'le aynı egemenlikler altında iki devlet için iki başkent tanınacak. Filistinliler Harem-i Şerifi kontrol edecekler. Batı Duvarı İsraillilerin elinde olacak. Taba planı: İsrail Kudüs'te iki başkent fikrini kabul etti. Harem-i Şerif üzerinde egemenlik çözümlenmemişti. Barak buranın kontrolünü asla Filistinlilere transfer etmeyeceğini söylemişti. Halbuki Cenevre planında bu transfer yapılacak denmektedir. Cenevre planı, dünyada ve Birleşmiş Milletler'de sevinç uyandırmıştır.