Millet-i sadıka

19. yüzyılın başlarındaki Yunan başkaldırmasından sonra Osmanlı devletine bağlılıklarından ötürü Ermenilere "millet-i sadıka" deniliyordu ve Ermenilerin çoğu kendi dillerinden çok Türkçe konuşmaktaydı. En sadık millet, Rusya'nın 19. yüzyıl başında Kafkasya'ya doğru genişlemesi ve Avrupa'da aydınlanma düşüncesinin yayılması Ermeni kültürünün canlanmasına ve yabancıların Osmanlı yönetimindeki Ermenilere müdahalesine yol açtı. Osmanlı Rus Savaşı (1877-78) Ayastefanos antlaşmasından sonra konunun Ermeni sorununa dönüştürmelerinde farklı politik gruplar örgütlendi. Ermenilerin Anadolu'da kurdukları devletler bazen bir krallık bazen bir beylik olarak bazen kısa süren bağımsızlık bazen Haçlılara, Bizans'a, Moğollar'a, Memluklar'a tabi veya yarı müstakil bir devlet olarak yönettikten sonra bu durumları son bulmuştur. 16. yüzyılın başından itibaren Ermeniler bir kez daha birbirine düşman iki ülkenin Osmanlı devleti ile İran'ın çekişme alanında kaldılar. Bu durum 17. yüzyıla kadar devam etti. On yedinci yüzyılda İstanbul'daki Ermeniler arasında "yerliler" ve "taşralı" diye ayrılıklar çıktı. Yerli Ermeniler Doğu Anadolu bölgesinden gelen Taşralı Ermenilere cemaat işlerine karışmak hususunda da hak tanımak istemediler. Sonunda yerlilerle Taşralılar anlaşmaya vardılar. Bu sırada dengeyi korumak için üçüncü bir parti Katolik partisi meydana geldi. Bunlar tutucu Doğu Ermeni cemaatinin hücumuna uğradı. İstanbul'da Ermeni sayısı 90.000'e ulaştı. 1887'de Hınçak (Ermenicede Çan) ve Taşnak (Ermenicede İttifak) partileri kuruldu. Ermeniler ayaklanmaya ve Osmanlı devleti için bir tehlike arz etmeye başladılar... Rus ve İngiliz Elçilikleri, Doğu illerindeki konsolosları bu isyanları destekliyorlardı. Durumun böyle devam etmesi halinde savaş halindeki Hükümet Ermeni nüfusun Rus cephesinden Suriye ve Filistin'e gönderilmesini emretti... Kafkasyadaki Ermeniler Osmanlılara karşı gönüllü taburları kurdular. 1915 başlarında Osmanlı gerisindeki Ermenilerden de asker toplayarak yöredeki Müslüman halka karşı eylemlere giriştiler... Konuya, haftaya devam edeceğiz...