Modern kapitalizmin gelişmesi -II-

"Modern kapitalizm"in gelişmesini 25 Ağustosta yazmıştık. Şimdi konuya devam ediyoruz... 1931'de iki Amerikan hukuk profesörü Adolf Berle ve Merrick Dodd Harward Law Review (Harward Hukuk Dergisinde) bir şirketin gayesinin ne olması gerektiğini senelerce sürecek bir tartışmada belirttiler. Berle, yöneticilerin her şeyden önce hissedarlarının menfaatine hareket etmelerini savunurken Dodd işçiler, müşteriler ve toplumlar gibi diğer grupların da hesaba katılmalarını ister. 1960'da bilgisayarın öncüsü Dave Packard bir konferansında şunları söylüyor: "Birçok kimse yanlış olarak bir şirketin sadece para yapmak için mevcut olduğunu farz eder. Vaka bu bir şirketin mevcudiyetinin önemli bir sonucu ise de daha derine inmek ve mevcudiyetinin gerçek sebeplerini bulmamız gerekmektedir. İnsanlar beraber olurlar ve bir şirket kurarlar bu suretle ayrı ayrı yapamayacakları bir şeyi kolektif olarak yapmak isterler bu suretle topluma bir katılımda bulunurlar." 1962'de Chase Manhattan Bank'ın Başkanı David Rockefeller, Amerikan Philasophical Society'de bir konuşmasında der ki: "Bir iş sahibi mallarını kâr yapmak için istediği gibi kullanır kavramı bu mülkiyetin bağlayıcı sosyal vecibeler taşıdığı inanıcına dönüşmüştür. Bugün menacer sadece mülk sahiplerinin değil fakat işçilerin ve bütün toplumun vekili gibi hizmet etmektedir." Ekonomist Theodise Levıı Harward Business Review: "Şirket için övünülecek şey para yapmak değildir. Şirket için övünülecek halka hizmet için mevcut olduğunu göstermektir." Birçok ülkede hayat süresi son 100 yılda uzamıştır. Daha fazla insan oy kullanmakta, görüşlerini belirtmekte ve önceden daha fazla ekonomik hürriyetlerden yararlanmaktadır. Dünya epeyce düzelmiştir. Problem, daha hızlı düzelememesi, iyileşememesidir. Bir milyar insan günde bir dolardan az bir parayla yaşamaktadır. Temiz içecek suları, doyacak gıdaları ve elektrikleri yoktur...