Normandiya Çıkarması'nın 60. yıl dönümü

6 Haziran 2004 günü Normandiya Çıkarması'nın başka deyişle ikinci cephenin açılmasının 60. yıl dönümü idi. O gün bilhassa Amerikan kuvvetleri Fransa'nın Normandiya kıyılarına çıkmışlardı ve Avrupa'nın faşizmden kurtarılması başlamış oldu. 60. yıl dönümünde ABD Başkanı, İngiltere Kraliçesi, Fransa Cumhurbaşkanı, Rusya Başkanı, hatta yenilen Almanya'nın Başbakanı bile o çıkarma yerinde buluşup bugünü kutladılar. O gün Müttefikler Normandiya'ya çıktılar ama büyük de zayiat verdiler: Amerikan zayiatı 6603 asker, İngiltere ve Kanada'nınki ise 3646 askerdi. Bu rakamlar Başkomutan Esenhower ve generallerinin korktuklarından da azdı. Takip eden aylarda Müttefiklerin 53714 asker ve havacısı ölmüştü. Bunlar 20. yüzyıl standartlarına göre pek ağır değildi. Ama Somme Savaşlarının ilk günlerinde 1 Temmuz 1916'da İngiliz ordusu 20.000'i ölü olmak üzere 58.000 zayiat vermişti. Bugün Normandiya'da iyi bakımlı 27 Amerikan ve İngiliz askeri mezarlığı vardır. İkinci Dünya Savaşı'nda Avrupalılar Amerikalılar'la birlikte savaş yaptılar. Sonra 40 yıl ABD Batı Avrupa'nın ekonomik kalkınmasına ve güvenliğine yardım etti. Marshall Planı ile ekonomik kalkınma tamam oldu. Avrupa devletleri, ABD ile ortak olmaktan Washington'ın işlerine karışmasından memnun oldular. NATO anlaşmasının İngiliz Dışişleri Bakanı Ernest Bevini ısrarla yapılmasını sağladı. NATO'nun ilk genel sekreteri diğer bir İngiliz Lord İsmay NATO'nun "Ruslar'ı dışarda Amerikalılar'ı içerde, Almanlar'ı ise aşağıda tutmaya yarayacağını" söylemişti. Son yirmi sene Avrupa genişledi, bugün Avrupa ABD'den daha zengin ve daha büyüktür. Vakıa bir savunma gücü yok ama tarihi düşmanları faşizm ve komünizm de artık yoklar. ABD gittikçe ayrı bir yol izliyor ve eski müttefiklerinden gittikçe uzaklaşıyor. Avrupa Balkan faciasına yaklaşmadı Amerikalı siyasetçiler politiklarına yeni bir düzen verdiler. ABD'nin Irak macerası ise Avrupalı dostlarıyla İngiltere haricinde yolları iyice ayırdı. Bu gelişmelere şaşmamalıyız. 2. Dünya Savaşı'ndan önce Amerika ve Avrupa tabii müttefikler değildiler. Amerikalılar için Batı sadece bir coğrafi terimdi. Avrupa Eylül 1939'da savaşa girdi, ABD ise 1941 Aralığında o da Japonya saldırdıktan ve Hitler 11 Aralık 1941'de ihtiyatsız bir şekilde ABD'ye savaş ilân ettikten sonra. İki kıta sadece bir okyanus ile ayrılmamışlardı. ABD daha önce birçok Avrupa devleti ile savaşa girmişti. Birçok devlete hatta o dostu İngiltere'ye bile ekonomik tehdit oluşturuyordu. NATO okyanusun iki tarafındaki devlet adamlarının ortak endişeleri ve ortak kültürel geçmişleri sebebiyle kuruldu. Bugünün devlet adamlarının ne ortak endişeleri ne de ortak kültürleri var. Laik ve yaşlı Avrupalılar eşitlik gelenekleri ve asırlar boyunca süren bölgesel müesseseler kurmalarından milletlerarası buhranları müzakere ve iş birliği yolları ile çözerler. Gayri eşit bir toplum olan ABD ise bilhassa dini miras sebebiyle meseleleri ahlaki yönden çözmeye çalışır. NATO canlandırılmalı, bu ABD ve Avrupasız olmaz her ikisi birbirine lâzım ve gereklidir. Amerika'yı Avrupa'ya bağlayan bağlar daha iyi bir dünyanın en iyi ümitleri idi, bunu yaşatmalıyız. 28 Haziran İstanbul zirvesi NATO'ya bir canlanma şırıngası olmalı.