Norveç'in barışçı gayretleri

(Atle Grahl-Madson'ın anısına...) Atle Grahl-Madson Mülteciler konusunda büyük bir otorite olan Norveçli profesör dostumdu. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinde bir yıl beraber çalışmıştık, birkaç yıl önce öldü. Atle'nin mensup olduğu Norveç 4,5 milyon nüfuslu dünyanın en zengin ve sakin ülkelerinden biridir. Norveç aynı zamanda pek çok büyük devletin başaramadığı bir işte de başarılıdır, bu milletlerarası arabuluculuktur. Şimdi maalesef paramparça olmuş 1993 tarihli İsrail-Filistin Oslo barış anlaşması bunların en meşhurudur. Norveçli diplomatlar şimdi 19 yıllık bir milletlerarası savaşa son vermek ümidindedirler. Şubat 2002'de Sri Lanka'da hükümet ve asiler Norveç'in arabuluculuğu ile bir silahları bırakma anlaşması imzaladılar. Bu ihtilafta 60.000 kişi ölmüştü. Birkaç hafta sonra başlayacak barış görüşmeleri için Norveçli bir heyet Sri Lanka'ya gelmiştir bu heyet silahları bırakma anlaşmasının uygulanıp uygulanmadığını kontrol etmektedir, birkaç ihlâle rağmen anlaşmanın yürürlükte olduğunu açıklamıştır. Martta Birleşmiş Milletler kalkınma konferansında Norveç Başbakanı Kiell Magne Bondevik "Zengin devletler fakirlere daha çok vermeli" demiştir. 1905'te İsveç'ten ayrılan Norveç iki kez Avrupa Birliğine girmeyi seçmenlerin oyları ile reddetmiştir. Kamuoyu yoklamaları hâlâ halkın üyeliği istemediğini göstermektedir. NATO'nun kurucularından olan Norveç Sovyetler Birliği ile sınır komşusu idi. "Avrupa Birliğine üye olmamaları Norveçlilerin hareket alanını daha rahatlatmaktadır." Bu sözleri Norveç'in Sri Lanka gayretlerini yöneten Helgesen söylemektedir. Ve ilâve etmektedir: "Sri Lanka'daki rolümüz Hindistan'ı, Avustralya'yı, Japonya'yı ve Kanada'yı ilgilendirmektedir, zira her birinde geniş Tamil (Sri Lankalı) azınlıklar mevcuttur." Yaser Arafat 1979'da Norveç'in İsrail'le arabuluculuk yapmasını kendi istemiştir. İran İhtilâlinden sonra İrane petrolünden mahrum kalan İsrail'e Norveç petrolü verilmesini ABD istedi. Buna razı olmadan önce o sırada Lübnan'da da askeri bulunan Norveç varılacak anlaşmaya Filistinlilerin uymasını istedi. Arafat bunu kabul etti ve Norveç'in İsrail ve ABD arasında arabuluculuk yapmasını istedi. Norveç birçok barış anlaşmasında aracılık etti. 1995'te Birleşmiş Milletler Özel Temsilcisi eski Norveç Dışişleri Bakanı Thorvald Stoltenberg Hırvatistan'la Yugoslavya arasında bir barış anlaşmasını müzakere etti, Davin Owen ile de Bosna ve Yugoslavya arasında bir barış anlaşması müzakere ve kabul edildi. 1996'da Oslo'da altı devlet Guatemala'da asilerle hükümet arasında bir ateşkes anlaşması imzalanmasında aracılık etti.. Norveç 1997'den beri Kıbrıs'ta barış için çalışmaktadır. 1998'den beri Dominik Cumhuriyeti ile Haiti arasında arabuluculuk yapmaktadır. Sudan'da 19 yıllık iç savaşı durdurmuştur. Colombia'da asilerle hükümet kuvvetleri arasındaki müzakereleri kolaylaştırmıştır. Etiyopya ile Eritre arasında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin gayretlerini desteklemiştir. Filipinler'de 2001'de hükümet ile asiler arasındaki müzakerelerde arabuluculuk yapmıştır. Burundi'de barış çabaları için para bulmaktadır. Somali'de de BM Güvenlik Konseyinin barış gayretlerini yürütmektedir. Görüldüğü gibi Norveç barışçı gayretleriyle çok insancıl bir milletlerarası rol oynamaktadır.