14 Temmuz

Amerika Birleşik Devletleri'nin de (4 Temmuz), Fransa'nın da -bizim Cumhuriyet Bayramımıza eşit- millî günleri Temmuz ayında, yazın ortasındadır. ABD, stratejik müttefikimiz ve 1943'ten bu yana -67 yıl oldu- cihan devletidir. Gene NATO'da birlikte bulunduğumuz Fransa ise, cihan devleti durumunu Napolyon döneminde ancak 10 yıl koruyabildi, gene İngiltere'ye kaptırdı. Ancak Fransa, Yenileşme (Osm.Teceddûd) tarihimizde örnek aldığımız devlettir. Osmanlı'dan 1940'lara kadar her derecede okulumuzda zorunlu yabancı dil Fransızca idi, hem de yüzde 90 oranında. Fransa 14 Temmuz 1789'da bir ihtilâl yaptı ki, bizim 476 ve 1453 yıllarında gerçekleştirdiğimiz gibi, çağ değiştirdi. Biz Orta Çağ'ı hem açmış, hem tam 1000 yılı dolduracakken kapamıştık. 1453-1789'a Yeniçağ, 1789'dan günümüze Yakın Çağ diyorsak da, bazı tarihçiler Yeni Çağ'ı günümüzde de sürdürmeyi savunuyorlar. Halbuki 1918'de Modern Çağ başladı. Nerede 1789, nerede 1918? (Modern Çağ'ı teklif eden benim). 14 Temmuz 1789'da Paris halkının yoksul, hattâ sefil kesimi, şehir içinde bulunan Bastille (Bastiy okunur, biz Bastil demişiz) kalesini ele geçirdi. Muhafız askerler ateş açmadı. Açsalar idi, Orta Çağ devam edecekti!.. Bu olayın 221. yılındayız. Fransa'yı kutluyoruz. 14-15 Temmuz gecesi sabaha kadar sokaklarda içilir, dans edilir. Halbuki Hristiyan Avrupa tarihinin en büyük hanedanına mensup öz krallarına karşı bir eylemdir. Bu baskın ve sonra gelişen, bütün Avrupa'yı, oradan dünyayı alt üst eden olağanüstü olaylar, 19. asırda bizim çok iyi Fransızca öğrenmeden kılıç kuşanamayan Harbiye öğrencilerince, heyecanlı ve imrenen bir merakla okundu. İhtilâlin bütün evreleri, Atatürk'ümüz dahil, subaylarımızı derinden etkiledi. Fransız İhtilâli üzerinde anıtsal kitaplar yazıldı. Büyük tarihçiler, monarşist, bonapartist, cumhuriyetçi, sosyalist, komünist, ümanist, liberal vs oldukları açıdan, derinlemesine incelediler, didik didik ettiler. Emin olunuz, hâlâ yazılmamış tarafları vardır...