1908 Türkiyesi

2008 yılının ilk yazımda, nereden nereye geldiğimizi, devletlerin ne inanılmaz değişikliklere uğradığını hatırlamak için, tam 100 yıl öncesinden birkaç çizgi vermek istiyorum. 1908 senesinin eşiğinde Türkiye'deyiz, buyurunuz: 1876'dan beri tahtta bulunan İkinci Abdülhamîd'in şahsî idaresinin son ayları: Birkaç ay sonra meşrûtiyet dediğimiz taçlı demokrasi ilân edilecek. Hâkan-halîfe temsil edecek, devleti iktidar ve muhalefet partilerinin seçilmiş milletvekillerinden güvenoyu almış hükûmetlerin başındaki sadrâzam (imparatorluk başbakanı) yönetecek. Yönetimi millî devletlerinki ile mukayese edilmez derecede zor bir imparatorluk... Bakınız 1908 Türkiyesi'nin sınırları içinde bugün hangi devletler bulunuyor: Türkiye, Bulgaristan, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Makedonya, kısmen Yunanistan, Kosova, Libya, Mısır, Sudan, Yemen, S. Arabistan, İsrail-Filistin, Ürdün, Lübnan, Suriye, Irak, Kuveyt, Katar... 1.8 milyara yaklaşan nüfuslu bir dünyadayız. Sadece 60 kadar bağımsız devlet var ki bunlardan 9'u resmen büyük devlet statüsünde (yalnız bu 9 devlet büyükelçi teâtî edebiliyor, diğer 50 devlet orta elçi)... İngiltere, cihan devleti pozisyonunda... Ancak dünyada geçerli dil (lingua franca) Fransızca... 1908'e girerken en büyük şairlerimiz Abdülhak Hâmid, Tevfik Fikret, Cenâb Şehâbeddin... Büyük bestekârlarımız Tanbûrî Cemil Bey, Rahmi Bey, İsmail Hakkı Bey... Büyük bir ressam ve arkeoloğumuz da var: Osman Hamdi Bey... Velhâsıl 100 yıl önce, 1908'den sadece birkaç yıl sonra, Arz denen küçük gezegenin bütün hayatı boyunca gördüğü en büyük savaşın patlayacağına, on milyonların öleceğine, tarihin mimarları olan imparatorlukların batacağına, tek kişi ihtimal vermiyordu. Birinci Cihan Savaşı'nın (1914-18) gerçek prelüdü (öncüsü) olan Balkan Harbi (1912-13) Türkiye'yi Balkanlar'dan, Cihan Savaşı ise Arap ülkelerinden tasfiye etti. Her ikisine de, başımıza çöreklenen yetersiz adamlar sebebiyle girdik, mağlûb çıktık. Yeni Türkiye'yi inşa edecek Mustafa Kemal, 1908 yılı başında, Selânik şehrindeki 3. Ordu karargâhımızda 27 yaşında bir kurmay önyüzbaşı idi. 2008 yılı milletimize kutlu olsun!