1915 Mukaatelesi

1915'te Ermeniler'le mukaatele yaptık. Bu olay için mukaatele, çok yetkili bir ismin, o sırada iktidardaki İttihad ve Terakki Partisi'nin genel sekreteri ve fikir babası, Diyarbakır (Ergani) milletvekili Ziya Gökalp Bey'in kullandığı tabirdir. (Karşılıklı katletme, biribirini öldürme) demek. Ermeni vatandaşlarımız Doğu Anadolu'da, Rusya'dan sızan Taşnak çetelerinin katılması ile 1915'te, bölgeyi kana buladılar. Çanakkale'de Cihan Savaşı'nın kaderini çizdiğimiz aynı günlerdedir. Berlin'de büyük müttefikimiz Almanya imparatorluğu genel kurmayı bizden, Ermeniler'i savaş alanı olan bölgelerden uzaklaştırarak güneydeki Arap eyaletlerimize sürmemizi istedi. Harbiye nâzırı Enver Paşa'nın kabulü ve dahiliye nâzırı Tal'at Bey'in emri ile tehcir denen zorunlu göç uygulandı. Bölgede Kürtler, Ermeniler'in vahşi ve ahlâksız saldırılarına uğramışlardı. Kürt aşiretlerimiz, 1908'den önce Sultan Abdülhamid'in milis alayları şeklinde örgütlü idiler. 1915 baharında, az sayıda Osmanlı askerinin eşliğinde göçen Ermeni kafileleri, öç almayı şeref sayan kürt atlılarının taarruzuna maruz kaldı. Düzgün yol olmayışı, coğrafyanın sertliği, salgınlar, bu tabloyu tamamladı. Durup dururken devletlerine baş kaldıran Ermeniler, felâkete uğradılar. Bu gibi zorunlu göçler, pek çok devlet, ezcümle ABD'de savaş içinde kendi vatandaşlarına uygulanmıştır. Bu suretle Ermeniler'le Kürtler biribirlerine girip karşılıklı yüz binlerce insanın ölümü vuku buldu. Bu iki kavmin yeniden kapışmaması Türkiye'nin basiretine bağlıdır. Almanya ise bugün Avrupa'nın patronudur. Onun için toz kondurulmuyor. Suçlanan Türkiye'dir. Türk zayiatının az olduğu doğrudur ama imparatorluğumuzda Kürt ve diğer Müslüman azınlıklar ayrı sayılmamışlardır. Böyle bir ayırım akıldan geçmemiştir. Ne kadar Türk'ün, ne kadar Kürd'ün öldüğü ancak kabaca tahmin edilebilir. 92 yıl geçti. Bu zaman içinde Ruslar, Almanlar, Fransızlar, Sırplar ve başkaları, on milyonlarca insanı en ahlâksız metodlarla öldürdüler. Unutturulmaya çalışılıyor. Türkiye ise AB üyesi oluncaya kadar aynı ithamların muhâtabıdır. 1 milyon olduğu söylenen öldürülen Ermeniler'in toplu mezarları da ortada yoktur. 1915'te zaten Türk imparatorluğunda toplam 1.3 milyon Ermeni vardı. 1921'de İstanbul'da 625.000 Ermeni'nin yaşadığını İstanbul Ermeni Patriki, İngiltere'nin talebi üzerine Londra'ya dışişleri bakanlığına bildirmiştir. Gerisi Arap ülkelerine, Fransa'ya, Amerika ve her ülkeye dağıldı. Bugün zengin diasporalar hâlinde yaşıyorlar. Gerisi, söylediğimiz sebeplerle öldü. Gökalp'in mukaatele değerlendirmesi doğrudur.