ABD

Amerika Birleşik Devletleri, Amerika kıt'asının ilk devleti ve İsviçre'den sonra dünyanın ikinci cumhuriyeti olarak 1776'da kuruldu. 1823 Monroe Doktrini ile Amerika kıt'asını düzenlemeye tâlib büyük devlet kimliği başladı. 1890'larda büyükelçi teâtî eden resmen büyük devlet (Osm. devlet-i muazzama, Fr. grande puissance, İng. great power) statüsüne girdi. Bu statüdeki büyük devletler İngiltere, Fransa, Rusya, Türkiye, Prusya (Almanya) Avusturya-Macaristan'dan ibaret iken 1880'lerde İtalya, 1890'larda ABD, 1900'lerde Japonya büyükelçi teatisine başladı. İran daha 1828'de ve İspanya 1899'da büyük devletler arasından çıktı. ABD, 1890'da Okyanusya ve 1898-99'da İspanya'yı yenerek Antiller (Küba, Porto Riko) ve Asya'da (Filipinler) sömürgeler elde etti. 1914-18 Cihan Savaşı'na 1917'de katıldı. Almanya ve Avusturya-Macaristan imparatorluklarının yenilgisini çabuklaştırıp kesinleştirdi. Türkiye'ye asla savaş ilân etmedi, sadece büyükelçisini çekerek siyasî ilişkilerini kesti. Bu sebeple Mütâreke'de Amerika mandacılarımız türemiştir. 1943'te Amerika, artık İngiltere ve Almanya'yı geçerek, dünyanın 1. ve en kudretli büyük devleti, gerçek cihan devleti hâline geldi. 1990'da ise, Sovyetler'i âciz bırakıp savaşsız dağıtarak, rakipsiz cihan devleti durumuna yükseldi. Ne Britanya (İngiltere), ne Osmanlı (Türkiye) cihan devletleri, böylesine rakipsiz kalamamışlardır. Avrupa Birliği, NATO içinde Amerika'nın resmen müttefikidir. İngiltere, Thatcher'dan bu yana Amerika'nın ivazsız tavizsiz müttefiki oldu. Rusya, Çin gibi büyük devletlerin dünya siyasetinde Amerika'yı engelleyebilmeleri mümkün görünmüyor. Şu mukayese bu gerçeği açıklamaya kâfidir: Dünyada yılda 1.2 trilyon dolar savunma masraflarına, silâhlı kuvvetlere harcanıyor. Bunun yüzde 51'i Birleşik Amerika'ya (600 milyar dolar), yüzde 49'u ise diğer 200 devletin toplam harcamalarına aittir. Onun için Şanghay İttifakı İran'ı içine alsa ne çıkar? Hindistan'ı Batı'dan koparması ihtimali ise yoktur. Amerika'nın bu durumu muhtemelen 21. yüzyılın ortalarına kadar sürüp gider. Sonra tavsar. Yeni güçler oluşur. Türkiye'nin ABD karşıtlığında dünya 1.'si olmakla kazanacağı bir şey yoktur. Kaybedecekleri çoktur. ABD ile öylesine girift ilişkilerle birbirimize bağlıyız ki, bunları halkımıza açıklamakta fayda vardır. Bizim İskendurun'da Amerikan askerlerini yere yatırmamız, onların bizimkilere çuval geçirmesi gibi münasebetsizliğin daniskası çirkin davranışlar, Washington-Ankara münasebetlerini bozamaz. Tehlikeli, muzır, yaramaz bir edebiyat oluştu. Dikkatli olalım!