Anayasalar hakkında

Bir anayasa yapalım ki, bizi 21. asrın epey uzak yıllarına taşıyabilsin. Gündelik endişeler anayasası, tepki anayasası, asker anayasası, Lordlar anayasası, evrensel anayasa olmasın! Bu konuda en rahat devlet İngiltere'dir. Zira anayasası yoktur. Anayasaya ihtiyaç duymamıştır. Birtakım temel kanunları ve bunlar derecesinde riâyet gören gelenekleri vardır. Tıkır tıkır işleyen iki partili şahane bir demokrasi... Darısı dostlar başına diyeceğim ama, maalesef öyle değil. Zira tek kusuru mevcuttur: Bu sistem, İngiltere'den başka hiçbir devlette uygulanabilir değildir. İngiltere demokrasisini pas geçmek durumunda bulunduğumuza göre, ikinci sırada ABD anayasasına gıpta etmemiz gerekir. Bizde çarpık diktatörler (bu devirde düzgünü de makbul değildir) üretecek başkanlık sistemi bakımından değil. Şu iki özelliği dolayısıyla: 17 Eylül 1787'den günümüze 220 yıldır 10 kısa değişiklikle aynen geçerli bulunması, hayran olunacak uzun ömürlülüğü ve yapanların ülke ihtiyaçlarını düzenlemekteki ustalığı bakımından. Ve çok kısa olması sebebiyle, Talimatname uzunluğundaki anayasalardan illallah!.. Beğendiklerimiz bunlar. Pekiyi en kaçınacağımız anayasa modeli hangisi? Şüphesiz Fransa'nınki... Zira -biliyorsunuz Fransızlar bol mütefekkir ve müellif yetiştiren bir millettir- 1789'dan bu yana eskisine hakaretler sıralıyarak iki düzine anayasa yapmış, 5 defa cumhuriyet, 3 defa krallık, 2 defa imparatorluk ilân etmiştir. Mösyö Sarkozy, 5. Cumhuriyet'in son başkanıdır. Dörtbuçuk yıl sonra 6. Cumhuriyet'in başlıyacağı kehanetinde bulunmaktan çekinmiyorum (Altesleri Paris kontu hazırdır, 4. Krallık da mümkün!) ABD anayasasının hayatiyetine hayranım. Biz 1960'ta bir cunta eliyle o çok düzgün, parlamenter demokrasiyi ustaca vurgulayan Atatürk anayasasını ilga etmese idik, aynı uzun ömürlülük bizde de, üç beş tadilâtla mümkündü. Milletvekili yeminindeki Türkçe'ye bakınız. Şu anda yürürlükteki anayasa için fikir sahibi olursunuz...