Demokrasinin coğrafyası

Demokrasi, hiçbir dönemde, günümüzdeki derecede yayılmadı, cihânşümûl (evrensel) olmadı. En azılı düşmanı terörü gerilettiği nisbette de ilerleyecektir. Yaygınlığın birinci sebebi, dünyanın, Rus tahakkümü tehlikesini atlatmasıdır. Sovyet komünist imparatorluğunun bir anda çökmesidir. Komünistler, Rusya ve Çin başta, yüz milyon insanı öldürdüler. Küba ve Kuzey Kore'de komünizm, sona ermek için, diktatörlerinin ölümünü bekliyor. Çin'e gelince, ekonomide zaten liberalleşti yönetimde liberallik için ihtiyarların çekilmesi, gençlerin iktidara gelmesi bekleniyor. Faşizm de çok geriledi. 1945'te Avrupa'dan silindi. Latin Amerika'da gittikçe liberalleşti. Demokraside eksiğini tamamlamaya, gediğini kapatmaya uğraşıyor. Faşizmin dayandığı ordu ve Katolik Kilisesi, artık kendi alanlarına çekildi. Avrupa kıt'asında artık demokrasi dışı rejim kalmadı. Rusların pençesinden kurtulanlar, hızla demokrasiye geçebildi. Rusya da aynı yolda. Türkiye ise, Allah'a bin şükür, Kopenhag kriterlerine kadar yükseldi. Asya'da demokrasi zorlandı. Japonya, Avrupa'daki faşist müttefikleri Almanya ve İtalya gibi, şaşırtıcı bir yıldırım hızı ile demokrasiye geçti. Şüphesiz ekonomik gelişmişliğin, büyük kültürel yapının iyi eğitilmiş şuurlu milletin, akıllı yönetimin eseridir. Bizi Türk cumhuriyetleri ilgilendiriyor. Türkiye'deki uzun, meşakkatli, patetik süreçler yaşanmadan gerçekleşmesini diliyoruz. Komünist dönemden kalan kuşağın yerine gençler gelince, demokrasi kolaylaşacaktır. Arap devletlerinde gayretler yetersizdir. Onlara demokrasi götürmek, hattâ sadece örnek olmak, Türkiye'nin kapasitesi dışındadır. Bu işe Amerika soyundu. Türkiye'yi örnek göstermeye bile heveslendi. Elde ettiği, daha doğrusu edemediği sonuç ortadadır. Amerika'nın herhangi bir Asya-Afrika ülkesine demokrasi getirebileceğine kesinlikle inanmam. Ama diktatörlükleri yıkabilir. Seçim ve meclisler, demokrasi değildir. Komünist, faşist, totaliter, otoriter, oligarşik rejimlerde de seçim ve meclis vardır.