Eyalet ne demek?

7.Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in Türkiye için 8 eyalet tavsiyesi ilgi çekti. Eyalet sistemi, federasyon ile eş anlamlı değildir. Kürtçüler'in bu anlamı kasdettikleri şüphesinden ibarettir. Ama eyalet bugünkü Türkçe'de, diğer bir dilde ve Osmanlı dönemi Türkçesi'nde olmayan federe devlet manasında da kullanılıyor. (İng. state, Fr. état, İsp. estado, Ar. (çoğul) düvel manası da yüklenmiştir. Eyalet, 1920'ye kadar sancak, sonra vilâyet bugün il, dediğimiz mülkî ünitenin bir kaçını içine alan geniş bir toprak parçasıdır. En geniş mülkî birimdir. Son Osmanlı döneminde eyaletlere vilâyet dendi. İl'lere sancak deniyordu. Türkiye Cumhuriyeti'nin bugünki sınırları içinde 15 Osmanlı vilayeti (eyaleti) bulunuyordu. Onun için vaktiyle Cumhuriyet karşıtları 15 vilâyetimiz şimdi 60 oldu diye, 1923'ten itibaren hepsini vilâyet adına çevirdiğimiz sancak ve sancak valisi demek olan mutasarrıf'a vali dememiz ile dalga geçmişlerdir (mutasarrıflıkların hepsine vilâyet dendi, mutasarrıflık=il ile ilçe arasında Osmanlı yönetim birimi tanımı, inkılâp yobazlarının manasız uydurmalarından ve öğretilerinden biridir.) Sayın Evren, 8 eyalet düşünmüş. Ben en az 20 eyalet düşünmüşümdür. Eyalet biriminin yeniden ihdası 1950'lerin başında da bahis konusu edilmişti. İ.H.Danişmend, N.Atsız, bendeniz, bu fikirde idik. Ancak günümüzün âcil konusu değildir. Üstelik kurulması için yüz milyonlarca dolar gerekir. Bugünki dar sınırlı il sistemimiz, Fransa örneğine göredir (Fransa eyaletlerini 1789'dan sonra bugünki küçük il'lere bölmüştü). Eyalet sistemi kurmak, hiçbir şekilde otonomi, değişik yönetim gibi unsurlar içermez. Ancak Osmanlı'daki gibi eyalet valileri tayinle gelmelidir. Seçimle gelirse federasyon olur. Eyalet parlamentosu da olmaz. Evren, ayrıca, Kuzey Irak'ta artık bir Kürt devleti bulunduğunu, Kerkük için müdahale etmememizi, Meclis'te Kürtçü bir partiye alışmamız gerektiğini de eklemiş. Kürtçüler gelir diye yüzde 10 barajla demokrasi ile oynanamayacağını ben de bu sütunda yazmıştım. Bu teklifler değil ulusalcılar'ın, ülkücü milliyetçiler'in de, hiç değilse bugün için, düşüncelerine tamamen zıttır. Benim gibi liberal ve demokrat çağdaş milliyetçiler için bile erkendir. Sayın Evren'e, subay arkadaşları, daha binbaşı iken, parlak zekâsını gösteren bir lakab takmışlardı. Ben yazmıyorum. Dilerse kendisi söyler. Ama 90 yaşında fikir üretebilmesi, o lakabı hak ettiğinin yeni bir kanıtıdır.