Kişi başına (per capita) dolar üzerinden gelir, devletlerin gelişmişlik derecesi için hâlâ sıhhatli ölçülerin başında geliyor. Son yıllarda iştirâ (satınalma) gücü bakımından kişi başına tüketimin, tercih edilebilirliği öne çıktı. Ama bir kaç yıldır, başka bir unsur ortaya atıldı: HDI-Human Development Index=Beşerî Gelişmişlik Endeksi deniyor. Çok karmaşık hesaplara, ilâveten manevî ve insanî değerlere dayanıyor. Bu suretle Dünya devletlerine gelişmişlik sıra numarası veriliyor. Statesman's Year Book 2005'e göre şöyle: İlk 10 sırayı şu devletler alıyor: 1 Norveç, 2 İzlanda, 3 İsveç, 4 Avustralya, 5 Hollanda, 6 Belçika, 7 ABD, 8 Kanada, 9 Japonya, 10 İsviçre. 25 AB üyesinin gelişmişlik sırası şöyle: İsveç 3, Hollanda 5, Belçika 6, Danimarka 11, İrlanda, 12, İngiltere 13, Finlandiya 14, Lüksemburg 15 (p.c 55 bin dolar olmasına rağmen 15. sıradan yukarıya yükseltilmiyor), Avusturya 16, Fransa 17, Almanya 18, İspanya 19, İtalya 21, Portekiz 23, Yunanistan 24, Kıbrıs 25, Slovenya 29, Çek Cumh. 32, Malta 33, Polonya 35, Macaristan 38, Slovakya 39, Estonya 41, Litvanya 45, Letonya 50. AB'ye aday ülkeler: Bulgaristan 57, Romanya 72, Hırvatistan 47 ve sıkı durunuz: Türkiye 96. Puan verenler bana göre halt etmişler. Ama benim şahsî fikrimin önemi yok. 190 kadar devlet arasında Türkiye'ye 96. gelişmişlik sırası verilmesi bizim için utanç kaynağıdır. Millî şeref (onur), bu rakamın hiç olmazsa eski eyaletlerimiz altında kalmamasını sağlamaktır. Bu işi nasıl olup da bir türlü beceremediğimizin, gerçekleştiremediğimizin doğru dürüst bir tarihi yazılmadı. Ben sıramızı okurken alnımdan vurulmuşa döndüm (ki milliyetçilik budur). Siz de çok utandınız eminim. Diğer Avrupa devletlerinin sıraları: Beyaz Rusya 53, Makedonya 60, Rusya 63, Bosna 66, Ukrayna 75, Arnavutluk 95, Moldova 108. Doğrusu hırsızlar ve haydutlar yatağı Kıbrıs'a, çok problemli Arnavutluk'a ve daha pek çok ülkeye Türkiye'den öncelik verilmesi kesinlikle yanlıştır. Kafkasya şöyle: Gürcistan 88, Azerbaycan 89, Ermenistan 100, Türkistan'a bakalım: Kazakistan 76, Türkmenistan 87, Kırgızistan 102, Özbekistan 101, Tacikistan 113. Bazı Arap ülkeleri: Katar 44, Emîrlikler 48, Libya 61, S. Arabistan 73, Lübnan 83, Mısır 120, Singapur 28. ve Brunei bile 31. sırada. Komşularımız İsrail 22, İran 106, Suriye 110... Yüksek takdirlerinize sunulur...