İran'ın 29 yılı

Geçen hafta, İran İslâm Cumhuriyeti'nin 29. yıldönümü, çok kanlı ve tehditkâr sloganlarla kutlandı. Amerika'ya ölüm, İsrail'e ölüm, İngiltere'ye ölüm diye ufuklar çınladı. Dünya tarihinin en büyük şairlerini yetiştiren Fars (İran) dilinin âhengi bu verimsiz yolda hebâ edildi. İran Cumhurbaşkanı'nın evvelsi günki İsrail söylemi, aynı üslûbda idi. Kutlama aynı zamanda bir nükleer şenliği gibi geçti. Nükleer yeteneği bulunmayan ülkelerin ikinci sınıf devletler olduğu söylendi. İran'ı 10 yıl içinde dünyanın 5. devleti yapacağını vaad eden Muhammed Şâh Pehlevî, 29 yıl önce devrilmiş, canını zor kurtarmış, hüsrân içinde ölmüştü. -Bu günkü bazı İran ricâli gibi- Türkçe bildiği halde konuşmazdı. Türkiye'yi dehşetli kıskanıyordu. Halbuki babası Rızâ Şâh, Atatürk hayrânı idi. Annesi ve eşi Türk'tü ve Atatürk'le Türkçe konuştu. Şâh ve Pâdişâh! Asırlar boyu biribirlerine yan baktılar. Türkiye'ninki Sünnî, İran'ınki Şîî Müslümanlar'ın lideri idiler. Fakat 1500-1925 arasında İran hükümdarları Safevî, Avşar ve Kaçar hanedanları ile Türk idiler. 16. asırda Safevî İran'a Türkmen Devleti deniyordu (Mısır Memlûk sultanlığının resmî adı ise Türk Devleti idi.) 1500 öncesinde İran, Sünnî Türk devletlerine aitti. Bugün İran'daki 30 milyon Türk'ün sesi sedâsı çıkmıyor. Bugünkü Türkiye-İran ve Irak-İran sınırları 1639 Kasr-ı Şîrîn anlaşması ile çizildiği için, Osmanlı tarihini bilmediğimizden dolayı, 1639'dan sonra aramızda savaş çıkmadığı yazılıp söyleniyor. Halbuki sonraki asırlarda, 19 ve 20. asırlara kadar, İran ile Türkiye arasında dünya çapında en kanlı ve yıllar süren savaşlar oldu. Ahmed Şâh Kaçar, İstanbul'a geldi. Sultan Vahîdeddîn'in -Atatürk'ün de istediği- küçük kızı Sabîha Sultân'a tâlib oldu. Son Türkiye hâkan-halîfesi, İran'ın son Türk imparatoruna, Şîî'dir diye kızını vermedi. Ancak savaştığımız yıllar dahil, Şîîler, İstanbul'da ve bütün imparatorluğumuzda mezheplerine mahsus bütün törenleri icra ettiler. Saygı ve merakla izlemişizdir.