Reform, gene reform, daha reform

PKK ile savaşta ve bölücülükle mücadelede alınacak tedbirleri, yapılacak uygulamaları yadırgamayacağız. Zira bu iş fazla uzadı. Destânî Sakarya Meydan Muharebesinden fazla şehit ve yüz misli paraya patladı. Mahallî küçük dillerin özel öğrenimine, bu dillerde her türlü basın ve yayına kısıtlama getirmeyeceğiz. Yasalarımıza göre faaliyet göstereceklerdir. Bu hususta samimi davranacak, gösterişte kalmayacağız. Her vatandaşın Türkçe ilk öğrenim yükümlülüğü ilelebet sürecektir. Model, Fransa'daki uygulama olabilir. Kıbrıs'ı, hukukumuzu koruyarak çözümleyeceğiz. Tam olarak çözmek fırsatını, uzak ve yakın geçmişteki politikasızlığımız dolayısıyla nice defalar kaçırdığımız için, cezasına milletçe katlanacağız. İslâm'dan önce, İslâmî dönemde, imparatorluk ve millî cumhuriyet çağlarımızda uygulamadığımız, uygulamayı aklımızdan geçirmediğimiz, gayri müslimlere karşı kısıtlamalara iltifat etmeyeceğiz. Cihan şehri İstanbul'umuzun kültürünün vazgeçilmez renklerinden Patrik'in unvanlarını münakaşaya kalkışmak gibi yaramaz, beş para etmez, gülünç, absürd bağnazlıklara düşüp dış dünya ile çelişmeyeceğiz. Heybeli'deki okulu, eski statüsü ile açacağız. Ortodoks ruhbanını ülkemizde yetiştireceğiz. Batı Trakya'da Türkçe eğitim ve hürriyetler için aynı şeyleri isteyeceğiz. Gayri müslimlere vakıflarını iade edeceğiz. Yabancılara mal mülk satışından huylanmayacağız. Modern ülkelerde maziye karışan vehimlere kapılmayacağız. Sapına kadar Türk, dibine kadar çağdaş olacağız. Eskimiş, palavra edebiyatına ve tefelsüfe dönüşmüş, hattâ zarar verir hâle gelmiş milliyetçiliğimizi, asrımızın seviyesine çıkaracağız. Bütün bunlar dışa dönük, çoktan yapılması gereken reformlar. Dahilî reformlar, emin olunuz, bunlardan çok daha zor ve karmaşık, çok daha kapsamlı ve teferruatlıdır. Yeterli reform yapamadığımız, reformlarımızı öldürdüğümüz için imparatorluk batırdık. Yeterli reform yapamadığımız için cumhuriyeti batıracak değiliz. Ama Avrupa kıt'asının en yoksul, en az gelişmiş ülkesi olmaya tahammülümüz yoktur. Bizi bu seviyeye mahkûm kılacak hiç, ama hiçbir davranışın mazereti olamaz.