Endülüs onun mezhebindeydi! Beyrut'taki İmam Evzaî türbesi bombaların gölgesinde
Bugün dünya adeta “Allah bir kavim için kötülük dilerse, onlara mücadele kapısını açar ve onları iş yapmaktan alıkoyar.” diyen İmam Evzai'nin haklı çıktığı günleri yaşıyor. Lübnan tarih boyunca Sünnilerin hakim olduğu bir bölgeydi ve en önemli kültürel hazinelerinden biri de Beyrut'ta bulunan İslam alimi İmam Evzaî'ydi. Türbesi dışında meydan ve caddelere adı verilen Evzai'nin mezhebi Endülüs'e kadar uzanan bir coğrafyaya ulaşıyordu. Bugün ise bombaların altında...
ÖZEL HABER —Lübnan son 2 yüzyıldır savaş ve kargaşanın içinde kültürel mirasını korumaya çalışan ülkelerden biri. 40 yıldır ülkede yaşayan Hıristiyan ve Sünni nüfus Şiilerin silahları altında yaşamaya çalışıyor.
Baş şehri Beyrut’ta vaktiyle İmam Evzaî Hazretleri yaşıyordu. 774 yılında vefat eden İmam Evzaî buraya defnedildi. Mezhebi Endülüs'e kadar uzanan bir alim olduğu için tarihi türbesi dışında ismi mahalle, cadde ve meydanlarda yaşıyor.
Bugün bu noktalar İsrail’in bombaları altında…
İmam Evzai (Ouzai) Meydanı - Beyrut
ASRININ İLİMDE ÖNDERİ
“Annesinin himâyesinde fakir bir yetim olarak büyüdü, terbiye gördü. O kadar edepliydi ki, sultanlar bile onda bulunan terbiye ile çocuklarını terbiye etmekten âcizdiler. Ondan boş bir söz işitmedim. O konuştuğunda, mutlaka dinleyenin ihtiyacı ve ona gerekli olan şeyleri söylerdi.”
Tam ismi Abdurrahman bin Amr bin Muhammed olan İmam Evzaî Lübnan’ın Beka Vadisindeki Baalbek’te doğdu.
Tebe-i tabiin denilen hicri ikinci neslin İslam alimlerinden olan Evzaî için tabakat kitaplarında ‘Asrının ilimde önderi ve Allah’ın rızası için her şeyini feda eden büyük fıkıh âlimi’ olarak tarif edildi.
“Evzaî” Şam’ın Feradız kapısı dışında bir köy, Yemen’de bir yer veya yine Yemen’de bir kabile adı olarak kaynaklarda geçer. Bir ara burayı ziyaret ettiği için bu isimle tanındı.
Hayatının sonlarına doğru Beyrut’a yerleşti. Burada kendisine kadılık vermek istedilerse de kabul etmedi. Ders vermekle meşgul oldu.
Doğduğu yer olan Baalbek, Lübnan'ın doğusundaki Beka Vadisi'nde 5000 yıllık geçmişe sahip, merkezi bir şehirdi.
ENDÜLÜS’TE FETVALARA KAYNAKLIK ETTİ
Şam’da uzun yıllar yaşayan Evzaî’nin burada itibarı o kadar yüksekti ki idarecilerden bile daha fazla hürmet görürdü.
Fıkha dair “Sünen” isimli kitabı ile “Meseleler” adında bir eser kaleme aldı. Kendisine 70.000 mesele sorulduğu ve hepsine de cevap verdiği rivayet edilir.
Edebî sanatlarda ve hitabette çok yetenekliydi. Endülüs’te fetvalar, Hakem bin Hişam zamanına kadar onun ictihadı üzerine verildi. Zira Evzaî mezhep kuracak derece ictihad ehliydi.
Devrin önemli alimlerinden Velid bin Müslim, “İbâdet konusunda ondan daha çok ictihâd eden birini görmedim” demiştir.
EVZAİ’NİN MEZHEBİ
Fas, Tunus ve Cezayir halkı, Maliki mezhebine mensup olmadan önce Evzâî mezhebine uyuyordu.
Mezhebi, Endülüs’e Emevilerle girmiş, sonradan mensubu kalmadığı için 9. yüzyılda yerini 4 mezhebe bırakmıştır.
Ebû İshâk Fezârî der ki, “O zamanki insanlar bir güçlükle karşılaştıkları zaman, hemen ona koşarlardı.”
Her ne kadar mezhebi devam etmemişse de hadis-i şerif ilmindeki mesaisi kitaplarda yerini korumuştur.
İmam Evzaî Atâ bin Ebî Kesir, Zührî, Muhammed bin İbrâhîm et-Teymî’den hadis-i şerif nakletti.
Şû’be, İbn-i Mübârek, Yahyâ bin Hamza, Yahyâ el-Kettan, Ebû Âsım ve başkaları da ondan hadis nakletmişlerdir.
HAKKINDA SÖYLENENLER
Zamanının en faziletli alimleri arasında sayılan İmam Evzaî, zühd ve takvasının çokluğu ile de meşhurdu.
İbadet konusunda çok gayretliydi. Gecelerini, namaz kılmak, Kur’ân-ı kerîm okumak ve ağlamakla geçirdiği bildirilir.
Halife Mansûr, Evzâî hazretlerine çok hürmet eder, onun nasîhatlerine kulak verirdi.
Hakkında devrin alimlerinin söyledikleri İmam Evzaî’nin Lübnan için ne kadar önemli bir değer olduğunu gösteriyor:
- Ümeyye bin Yezîd bin Ebî Osman; “Evzâî ibâdeti, verâ’ı (haramlardan sakınmayı) ve hakkı (doğruyu) söyleme özelliklerini kendisinde toplamıştı”
- İbn-i Sa’d da “İlmi geniş, fıkıh bilgisi pek çok, fazla hadîs bilen, seçkin ve fazîletli, hadîs ilminde, sika (güvenilir, sağlam) sadık ve güvenilir bir âlimdir”
- Muhammed bin Âclan “İnsanlara ondan daha çok nasîhat eden bilmiyorum.”
- Beşîr bin Velîd, “Evzâî’yi gördüm, huşû’dan dolayı gözleri görmeyen bir kimse gibi idi.”
- Velîd bin Mezîd, “Annesinin himâyesinde fakîr bir yetim olarak büyüdü, terbiye gördü. O kadar edepliydi ki, sultanlar bile onda bulunan terbiye ile çocuklarını terbiye etmekten âcizdiler. Ondan boş bir söz işitmedim. O konuştuğunda, mutlaka dinleyenin ihtiyâcı ve ona gerekli olan şeyleri söylerdi. Kahkaha ile güldüğünü asla görmedim. O, ahıreti anlatmaya başlayınca ondan başka orada ağlamayan kalmazdı”
Kaynak: İslam Alimleri Ansiklopedisi, Türkiye Gazetesi Yayınları
'da Takip Edin!
