Kudüs’ün coşkusu fotoğraflarda kaldı! Kadim şehirdeki değişimi yansıtan kitap

MURAT ÖZTEKİN - Mescid-i Aksa’yı üzerinde barındıran Kudüs, Hazreti Ömer devrinde fethedildikten sonra belki de en huzurlu günlerini Müslümanların hâkimiyeti altında yaşadı. Mukaddes şehirde 1516 senesinde başlayan Osmanlı hâkimiyetinde de farklı dinlerden insanlara geniş hürriyetler sunuldu. 

Osmanlılar, Hazreti Peygamber’in Miraç’a çıktığı yeri barındırması hasebiyle şehre göz bebekleri gibi baktı. Kanuni Sultan Süleyman’dan Sultan II. Abdülhamid’e kadar birçok padişah Kudüs’e su kanalları, çeşmeler, medreseler, camiler, imaretler ve sayısız yapı kazandırdı. 

Ancak şehrin ışıltısı 1917’den sonra söndü. Önce İngiliz ordularının eline geçen Kudüs, sonra kademeli olarak İsrail tarafından işgal edildi. Kadim kent, günümüzde acı ve gerilimlerin merkezinde yer alıyor. 

Kudüs’ün mazisiyle bugünü arasındaki farkı ortaya koyan fotoğraflar ise bir kitapla gözler önüne seriliyor. IRCICA tarafından tekrar okuyucuyla buluşturulan “Fotoğraflarla Dünden Bugüne Kudüs” adlı eserde Osmanlı zamanında farklı Batılı fotoğrafçılar tarafından çekilen kareler ile geçtiğimiz yıllarda yeniden vizöre yansıyan hâlleri birlikte görülebiliyor.

Kudüs, fotoğraf makinesinin keşfinden sonra ilk defa 1844’te fotoğraflandı. Daha sonra şehirde fotoğraf stüdyoları açılmaya başladı. Onlardan birini kuran Garabed Krikorian, Alman imparatoru I. Wilhelmin 1898’teki Kudüs ziyaretini fotoğraflayıp albüm hâline getirerek Sultan ll. Abdülhamid’e sundu. 

ŞEHRİN HÜZÜNLÜ HÂLİ

Daha ziyade Sultan Abdülhamid’in Yıldız Albümleri’ne dayanan kitaptaki fotoğraflarda ise Krikorian’ın yanı sıra Amerikan Koloni Stüdyoları, Bonfilsler ve G. Saboungi’nin damgaları yer alıyor. 104 tarihî fotoğrafın her birinin geçtiğimiz yıllardaki karşılıkları eserde görülebiliyor. Farklı kareler, kadim mirasımızın hüzünlü hâlini gözler önüne seriyor. Tarihî fotoğraflar bir şehrin neşesini ve renkliliğini nasıl kaybettiğini çarpıcı şekilde gösteriyor.