Kuş bakışıyla Filistin dramı! Tarihi belgeler, fotoğraflar ve sanat eserleri bir arada
“Kuş Bakışı Filistin” adlı sergi; Osmanlının son döneminden günümüze kadar geniş bir dönemden eser ve belgelerle Orta Doğu’daki dramı ortaya koyuyor.
MURAT ÖZTEKİN - Tarih boyunca gerilimlerin merkezinde olan Filistin, son yıllarda ise belki de en büyük dramlara ev sahipliği yapıyor. 7 Ekim 2023’te başlayan savaşta, ülkenin Gazze şeridi, İsrail’in saldırılarıyla yerle bir oldu; 46 binden fazla Filistinli hayatını kaybetti, milyonlar evsiz kaldı.
İsrail ile Hamas arasındaki bu savaşta yoğun hava bombardımanlarının rolü büyüktü. Ancak Filistin zaten geçtiğimiz asırdan beri hep “havadan bakılan” bir yer oldu.
Gazze’de büyük bir yıkımın yaşandığı bugünlerde mevzuya dair dikkat çeken bir sergi Beyoğlu’nda kapılarını aralıyor. Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi’nde (ANAMED) ziyaretçilerle bugün buluşacak olan “Kuşbakışı Filistin” adlı sergi; Osmanlının son döneminden günümüze kadarki dönemden arşiv vesikaları, kitaplar, fotoğraflar ve sanat eserleriyle ülkedeki değişimleri ortaya koyuyor.
Osmanlının Filistin’i elinde tutma çabaları, İngiltere’nin manda rejimi, siyonist devletin altyapısının inşası ve İsrail’in yıllardır yürttüğü sömürgecilik gözler önüne seriliyor.
Filistin’e tarih boyunca “hep yukarıdan bakıldığı” tezi üzerine kurulu sergide, farklı kuvvetlerin hava teknolojilerini kendi ideolojilerine göre kullanarak, çevreyi ve insanları nasıl şekillendirdiklerine odaklanılıyor. Batılı kuvvetlerin sömürgecilik bölgelerinde yer alan topraklarda çektiği hava fotoğrafları çarpıcı görüntüler sunuyor. Sergide Alman, İngiliz ve Avustralyalıların uçaklarla çektiği fotoğraflar görülebiliyor.
PADİŞAHIN ALBÜMÜ SERGİLENİYOR
Sömürgecilik politikalarının yanında Osmanlının Filistin’deki mücadelesi de sergiye yansıyor. Bu noktada Sultan II. Abdülhamid, öne çıkıyor. Padişahın yaptırdığı ve bölgeden geçen Hicaz Demir Yolu’na dair tarihî bir fotoğraf albümü, o günlerin atmosferini Beyoğlu’na taşıyor. Sultan II. Abdülhamid’in Kudüs’e inşa ettirdiği saat kulesinden ilhamla hazırlanan bir eser de sergide yer alıyor.
HÜZÜNLÜ MEKTUPLAR
Filistin’in kaybedilişinin dramı da çeşitli vesikalarla gözler önüne seriliyor. O günlerde askerler tarafından yazılmış mektuplar, Kudüs’ün teslim oluşu sırasında Hüseyin Hüsnü Emiri ile öğretmen Halil Sakakini’nin tuttuğu günlükten parçalar ve devre ait enstantaneler ziyaretçilere sunuluyor. Sonrasında Filistin’de İngiliz mandası başlıyor. Bu dönemde yapılan arkeolojik kazılarda ise birçok eser Orta Doğu’dan Batı’ya taşınıyor. İngilizlerin arkeolojik faaliyetlerinin yanı sıra 1967 Savaşı’nda İsrail Savunma Bakanı olan Moşe Dayan’ın otuz sene boyunca yaptığı gayrimeşru kazılar da fotoğraflarla vurgulanıyor.
OSMANLI SÖMÜRGECİLİK YAPMADI
Gazetemizin sorularını cevaplayan serginin küratörlerinden Zeynep Çelik “Filistin yukarıdan bakılmış bir yer. Çünkü hegemonya yukarıdan daha etkilidir. Günümüzde de bunu görüyorsunuz” diyor.
Buna rağmen Osmanlı hâkimiyeti ile İngiliz ve İsrail sömürgeciliğinin farklı olduğunu kaydeden Çelik “Osmanlının yaptıklarına kolonyalizm demek bence çok yanlış olur. Bu yüzden ‘Osmanlı modernitesi’ diyoruz. Filistin yüzlerce yıl Osmanlı hâkimiyeti altında kaldığı dönemde çok ihmal edilmedi. Zira kutsal Kudüs’e her zaman çok yatırım yapıldı” diye konuşuyor.
'da Takip Edin!
