Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ hayatını kaybetti

Türk arkeolog, dilbilimci ve Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ hayatını kaybetti. Türkiye'nin ilk kadın Sümeroloğu olarak nitelenen Çığ'ın ölümü, yakınları ve sevenlerini üzdü.

Mezitli ilçesindeki özel bir hastanede rahatsızlığı nedeniyle tedavi gören 1914 doğumlu akademisyen Çığ, yoğun bakıma alındı. Çığ, doktorların müdahalesine rağmen kurtarılamadı.

Yazarı olduğu Kaynak Yayınları tarafından yapılan açıklamada, "Türkiye'nin aydınlanma mücadelesinin yorulmak ve yaşlanmak bilmeyen değerli bilim kadını, son Sümer Kraliçesi, değerli yazarımız Muazzez İlmiye Çığ'ı kaybettik. Ailesinin, okurlarının ve ülkemizin başı sağ olsun" ifadeleri yer aldı.

MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ KİMDİR?

Muazzez İlmiye Çığ 20 Haziran 1914 tarihinde Bursa’da Kırım göçmeni bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi. Eğitim hayatına Çorum’da başlayan Çığ, ailesinin Bursa’ya taşınmasıyla birlikte burada eğitimine devam etti.

Bursa Kız Muallim Mektebi’nden 1931 yılında mezun olduktan sonra öğretmenlik mesleğine adım attı ve Eskişehir’de yaklaşık beş yıl boyunca öğretmenlik yaptı.

Akademik alana yönelen Muazzez İlmiye Çığ 1936 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Hititoloji bölümüne kaydoldu. Burada aldığı eğitimle Hitit, Sümer ve Akad dilleri üzerine derin bir bilgi birikimi edindi.

1940 yılında üniversiteden mezun olan Muazzez İlmiye Çığ kariyerine İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde başladı.

Özellikle çiviyazılı tabletlerin incelenmesi ve düzenlenmesi konusunda uzmanlaşan Çığ, bu alanda birçok yeniliğe imza attı. Sümer, Akad ve Hitit uygarlıklarına ait tabletleri tasnif ederek bilim dünyasının hizmetine sundu.

SÜMERE ADANAN BİR HAYAT

1960 yılında Heidelberg Üniversitesi’nde araştırmalarda bulunan Muazzez İlmiye Çığ bu alanda uluslararası platformlarda Türkiye’yi temsil etti.

1972 yılında emekli olduktan sonra çalışmalarına ara vermedi. Sümerolog Samuel Noah Kramer’in ünlü eseri History Begins at Sumer adlı kitabını Türkçeye çevirdi ve Tarih Sümer’de Başlar adıyla yayımladı.

MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ VE BAŞÖRTÜSÜ DAVASI

Dinlerin Sümerden geldiği ve Hıristiyanlık, Yahudilik şeklinde ortaya çıktığı ardından dönüşerek İslamiyet şekline büründüğünü iddia eden Muazzez İlmiye Çığ'ın sözleri tepkilere yol açtı. Akademik olarak kendisine cevaplar verilen Çığ başörtüsü hakkında sözleriyle de da davalık oldu.

92 yaşındayken hazırlayarak 2006 yılında yayınladığı Ortadoğu Uygarlık Mirası kitabında "Sümer mabet fahişeliğini simgeleyen başörtüsü, çeşitli çağlarda ve ülkelerde kendilerine göre yorumlanarak İslamiyet'e kadar gelmiş." ifadeleri ve bu sözlerini çeşitli konferans ve panellerde dile getirilmesi büyük bir tepki oluşturdu.

'Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama' suçlamasıyla Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde hakkında dava açılan Çığ, Sabah'a  verdiği röportajda sözlerini savunmuştu. Sümerler'de fahişelerin örtündüğüne dair açıklamalarını 1994'ten beri pek çok tarih kongresinde dile getirdiğini söyleyerek şunları söylemişti:

""İlk kez 1981'de Kurucu Meclis'te Mahmut Yamak adında biri, 'Bundan sonra İmam Hatipler'e giden kızların başları örtülsün,' dedi. Mektup yazarak, 'Bizde bir rahibe sınıfı yok. Üstelik laik olan bir devletin kurumlarına dini kıyafetle girilemez,' dedim. Biz de türban yaptık, modaydı. Eşarbı bağlardık, ama saçlarımız çıkardı altından. Şimdi saçlarını göstermemek için rahibe gibi bir şey giyiyorlar. Saç görünse ne olur? Ama dinciler, 'Bir tek saçın görünürse o saçların hepsi yılan olacak ve ahirette boynuna dolanacak,' diyorlarmış. Yunan'daki Medusa'yı düşünüyorlar. Çocukların aklını karıştırıyorlar."

"KURAN'DA BAŞÖRTÜSÜ YOK"

İslamiyet'te başörtüsünün farz olmadığını savunan Muazzez İlmiye Çığ, "siyasi simge" diyerek döenim Cumhurbaşkanı Necdet Sezer'in kendisine cevap verdiğini şöyle anlatmıştı:

"Eskiden annelerimiz, komşularımız da başörtüsü örterdi, ama onlar çalışmaz, okula gitmezdi. Okula giden hiçbir kız, 'Ben başımı örteceğim,' demedi. 1923'te okula giden kız çocuklarının fotoğraflarında hepsinin başı açık. 1981'den sonra olaylar başladı. Siyasetçilerimiz buna karşı gelmedi. Ecevit'e, Demirel'e, YÖK'e, Sezer'e herkese mektup yazdım. Sezer dışında hiç kimseden cevap gelmedi."

 "KURAN'A EKLEME YAPILMIŞ"

Başörtüsünü tapınak fahişelerinin örtüsü olduğunu, Kur'an-ı Kerim'de de olmadığını ama ekleme yapıldığını, Kur'anın çelişkilerle dolu bir kitap olduğunu söyleyerek açıklayamaya çalışan Çığ'ın o sözleri de tepkilere yol açmıştı. Şöyle diyordu Çığ:

"Kuran'da sadece 'Peygamber karıları, kızları ve mümin kadınlar dışarı çıkarken tanınmayacak şekilde kapanırlar,' diyor. Bu 'Tanınacak,' şekilde de tercüme edilmiş. Peygamber, İslamiyet'ten sonra karıları, kızları ve cariyeleriyle Mekke'den Medine'ye göç etmek zorunda kalıyor. Bu sırada cariyelere sataşma olurmuş. Bu nedenle bu ayet geliyor. Birileri, 'Kuran değişmedi,' diyor. Kuran ezberleyenlerin kafasından yazılan bir kitap. Bu kişiler de ayrı ayrı ayetleri ezberlemiş. Bu ayeti yazdırırken birisi 'Mümin kadınlar' diye ekleme yaptıramaz mı? Tabii ekleme yapmışlar.Kuran'da birbirine zıt olan birçok ayet var. Bir ayette 'Şarap içmeyin,' diğerinde 'Şarap içseniz de sarhoş olacak kadar içmeyin,' diyor." 

MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ MÜSLÜMAN MI?

Kendisine ifadelerinden dolayı tepki verilmesi ve ateist olarak tanımlanmasını kabul etmeyen Muazzez İlmiye Çığ'ın inancına dair röportajdaki son sözleri ise şöyleydi:

"İmam nikâhını, türbanı kabul etmiyorum. Ben onlardan daha iyi Müslümanım. Her gece yatarken Allah'a şükrederim. Bana birisi geldi, hatırımı sordu, 'Hamdolsun' dedim. 'Siz ateistsiniz, niye böyle söylüyorsunuz' dedi. 'Sen bana 'ateist' diyemezsin. Çünkü benim içimi bilemezsin. Ben gerçekleri yazarım, ama inancım ayrıdır,' dedim. Benim içimde Allah varsa vardır."

ALDIĞI ÖDÜLLER

Meslek Hizmet Ödülü, Özgür İnsan Ödülü ve Melvin Jones Dostluk Ödülü gibi birçok prestijli ödüle layık görülen Çığ, Sümeroloji ve arkeoloji dünyasında önemli bir rol oynadı.

Kadın hakları savunucusu olarak da tanınan Çığ, Türkiye’nin dikkat çeken bir ismi olarak tarihe kazındı.