Tiyatro sahnesi rüyanın yansıması! Sahnenin görünmez kahramanları sahne tasarımcıları
Tiyatroda bir dünya inşa eden sahne tasarımcılarının maketleri AKM’de sergileniyor. Ödüllü sahne tasarımcısı Behlüldane Tor ise “Tiyatro metni okuyunca bir rüya görüyor ve sahnede bunu canlandırmaya çalışıyoruz” diyor.
MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - O meşhur tabirle insanı insana insanla anlatan tiyatro, sahnede dönüyor. Ancak o sahneleri dizayn edenler çoğu zaman gölgede kalıyor. Bazen isimlerine afişlerin sonunda yer verilen kimi zaman ise “dekorcu” diye küçümsenen sahne tasarımcıları, tiyatro sanatının görünen tarafının görünmez kahramanları...
Tiyatroda çeşitli görsel unsurlarla bir dünya inşa eden sahne tasarımcıları, işe maketler yaparak başlıyorlar. Devlet Tiyatrolarında 1990’lardan bugüne sergilenen birçok oyuna dair dekor maketi ise bugünlerde AKM’de ziyaretçilerle buluşuyor. Kadın Oyun Yazarları Festivali çerçevesinde açılan “Sahnede Bir Dünya” sergisi, dekor maketlerinin yanı sıra kostüm tasarımlarına dair dünden bugüne çizimleri de sanatseverlerle buluşturuyor.
ESERİN ATMOSFERİ DEKORLA ANLAŞILIR
Behlüldane Tor da Devlet Tiyatrolarının 34 yıllık sahne tasarımcılarından biri. Küratörlüğünü yaptığı ve çoğunluğu kendi maketlerinden oluşan sergi vesileyle Türkiye gazetesinin sorularına cevap veren Tor, sahne ve dekor tasarımcılığını anlattı.
Kariyerine sinemada başlayan ama 1980’lerden itibaren 200’e yakın oyununun dekorlarını tasarlayan ve prestijli ödüller kazanan Tor “Tiyatro, elbette dekorsuz da oynanabilir. Fakat eserin atmosferi dekor sayesinde anlaşılır” diyor.
Tiyatro sahnesini dizayn etmeye oyun metnini okur okumaz başladığını söyleyen Tor “Metni okuyunca bir rüya görüyorsunuz ve bunu canlandırmaya başlıyorsunuz. ‘İşte metnin dekoru budur!’ denilecek işler yapmaya çalışıyorsunuz. Tiyatro metinlerdeki yer, zaman ve mekâna dair bilgiler bizim için çok önemli. Ancak bazı metinlerde bunlara dair hiçbir şey yer almıyor. Bu ise bizim önümüzü açıyor. Böylece istediğimiz gibi hayalimizi yansıtıyoruz. Bazı tiyatro metinlerinin sınırlarının dışına çıkmak ise mümkün olmuyor. Mesela bazı oyunlarda adam bir eliyle kapıyı açar, diğeriyle pencereye uzanır. Siz de oyunu yürütmek için tasarımda buna uymak zorunda kalırsınız” şeklinde konuşuyor.
VAKİT AZ, TEMPO YOĞUN
Sahne tasarımı için az vakitleri ve yoğun bir çalışma tempoları olduğuna vurgu yapan Tor, sözlerine şöyle devam ediyor: Bir tiyatro oyununun dekor tasarımı yapmak ve imalatını tamamlamak için bize genelde 45 gün veriliyor. Dekor tasarımında ön hazırlık olarak ise sergide gördüğünüz maketleri yapıyoruz. Bunlarla oyunun sahnede nasıl görüneceğini ve eserin yürüyüp yürümeyeceğini anlamış oluyoruz. Önce biz ikna oluyoruz, sonra tiyatro oyununun rejisörüyle görüşüyoruz. ‘Oyundaki hayalim budur. Böyle bir şey düşündüm. Siz nasıl buluyorsunuz’ diyoruz. Tabii, bazen fikir ayrılığına düştüğümüz de oluyor. Kimi rejisör bizi doğruya götürüyor kimileri ise kendi yanlışlarına çekiyor. Sonra bir şekilde işe koyuluyoruz. Bir oyunun dekorunu tamamlamak için atölyelerde ressamından marangozuna kadar yaklaşık 150 kişiyle çalışıyoruz.
Sahne tasarımcılarının bazen arka plana atıldıklarını söyleyen Behlüldane Tor “Bizim için sık sık ‘dekorcu tabiri’ kullanılır. Genelde bu, aşağılama için söylenir. Eğer tiyatro afişinde dekor tasarımcısının adı alt sıraya yazıldı ise sizden bir şeyin intikamını almaya çalışıyorlardır” diyor.
TİYATRO OYUNCULARDAN İBARET DEĞİL
“Sahnede Bir Dünya” sergisinin sanatseverlere tiyatronun görünmez kahramanlarının işlerini anlama fırsatı sunacağını söyleyen Tor “Tiyatronun sadece oyunculardan ibaret olmadığını burada görüyoruz. Sahne tasarımı çok önemli. Ancak bir oyunun iyi olması için sadece dekor yetmez. Rejisinden oyunculuğuna kadar her şeyin çok iyi olması gerekir” ifadelerini kullanıyor.
Uzun yıllardır işini zevkle yaptığını söyleyen Behlüldane Tor bazen hayal kırıklıkları yaşadığını da ifade ediyor: Uzun zaman çalışarak dekorlarını hazırladığımız bir oyun sahneye çıkıyor ama beş gün sonra repertuvardan kaldırılıyor. Bu ise beni çok üzüyor.
'da Takip Edin!
