Çocukları utandırmanın geldiği kötü nokta: Anne babadan kopma başlıyor
"Bunu senden hiç beklemezdim!", "Neden arkadaşların kadar başarılı değilsin?", "Bu kadar basit bir şeyi nasıl anlayamazsın?", "Biraz kardeşini örnek alsan..." gibi cümlelerin çocukların dünyasındaki tesiri, zannedilenden çok daha fazla. Çocukların yanlış veya hatalı davranışlarını düzeltmek için yapıcı eleştiriyle utandırma arasında ince bir çizgi bulunuyor. Utandırma çocuk psikolojisini anne babadan kopmaya götürebiliyor.
Çocukların hatalarını ve yanlış davranışlarını düzeltmek için ebeveynler, eleştiriyle çözmeye çalışabiliyor. Ancak bu ifadeler uzun vadede çocuk üzerinde istenmeyen ve daha kötü sonuçlara yol açabiliyor.
Trthaber'e konuşan Psikolog Mehmet Büyükçorak çocukları yapıcı eleştiri yerine utandırarak terbiye etmeye çalışan aileleri uyarıyor.
Utandırma, çocuğa kalıcı şekilde bir defa aşılandığında yalan söyleme, eşyalara zarar verme ve/veya evden kaçma gibi davranışlara yol açabiliyor.
ELEŞTİRİ ÇOCUĞU MOTİVE ETMEZ
Psikolog Büyükçorak, "Onları motive etmek yerine, yetenekli, becerikli olmadıklarını düşünmelerine neden olabilir. Bunun doğal sonucu olarak da sonradan psikolojik sorunlar ortaya çıkabiliyor. En çok sevdiğiniz ve düşüncelerine en çok ihtimam gösterdiğiniz insanlar hakkınızda kötü şeyler söylediğinde; öz saygı ve öz değer kavramları kalıcı ve olumsuz şekilde etkilenebilir. Bu hepimiz için böyle değil midir? Başkası söylediğinde bizi kırmayacak bir söz, en güvendiğimiz ve en sevdiğimizden geldiğinde herhangi bir anlam zeminine oturtamayız. Yetişkinler bile zorlanırken, çocuk nasıl baş edebilecek?" diyor.
YIKICI ELEŞTİRİNİN KISA VE UZUN VADELİ SONUÇLARI
"Çocuğumuzla olan ilişkide eğer onu varlık olarak yok sayıp, duygularını görmezden gelip utandırırsak, ebeveyn olarak uzaklaşmasına sebep olur ve belki de daha büyük bir zarara doğru yürümesine dolaylı olarak etki etmiş oluruz." diyen Büyükçorak yıkıcı eleştiriye dikkat çekerek şunları söylüyor:
"Çocuklar utanca karşı aşırı duyarlıdır. Uzun vadede çocuğun bazı duyguları düzenleyememe, odağını vermesi gereken konularda zorlanma ve hatta ileri yaşamında bağ ve ilişki kurmada zorluk yaşamasına kadar olumsuz etkileri olabilir. Çocuklarda itibarlarının zedelenmesine sebep oluruz. Utanç o kadar büyük ve ağır bir duygu olabilir ki, sadece çocuk değil yetişkinler bile tecrübe etmek istemeyebilir. Utanç, çocuğa bir kez aşılandığında yalan söyleme, eşyaları yok etme ve/veya evden kaçma gibi uygunsuz davranışlara yol açabilir."
KİMLİK PROBLEMLERİ ORTAYA ÇIKABİLİR
Çocukların hatalarını veya başarısızlıklarını özellikle başkalarının önünde dile getirmek kimliklerinin kötü etkilemesine sebep olabiliyor.
"Topluluk önünde utandırmak aynı zamanda kalabalık bir mekanda çocuğumuza bağırmak, onları olumsuz niteliklerle etiketlemek 'çok tembelsin!' veya başkalarının önünde onlara kötü söz söylemek de utandırmaktır. Utandırmak, çocuklara ne yapacaklarını öğretmez, sadece onları yaptıkları için cezalandırır. Bununla birlikte, zamanla uzun vadeli bir kızgınlık birikimini de çocukta görebilirsiniz." diyor Büyükçorak.
ANNE-BABADAN KOPMA OLABİLİR
Çocukları yıkıcı şekilde eleştirmek ebeveyn-çocuk ilişkisini de olumsuz etkiliyor. Büyükçorak, çocuğu utandırmanın ebeveynden uzaklaşmaya yol açabileceğini vurguluyor:
"Çocuğumuzla olan ilişkide eğer onu varlık olarak yok sayıp, duygularını görmezden gelip utandırırsak, ebeveyn olarak uzaklaşmasına sebep olur ve belki de daha büyük bir zarara doğru yürümesine dolaylı olarak etki etmiş oluruz. O sebeple, her ne olursa olsun, sabır göstermeli. Birlikte belirlenen süreçte de sebat etmek oldukça önemli.
Çocuklar tekrar tekrar utandırıldığında kendilerinde bir sorun olduğuna inanmaya başlarlar. Utanç genellikle kalıcı bir duygudur ve çoğu zaman sandığımızdan daha uzun sürer. Benlik saygılarını düşürür ve kendi kendilerine olumsuz iç konuşmalar yapmalarına sebep olabilir. İçsel bir özeleştiri diyaloğu çocukları duygusal açıdan aşağı çeken bir yük haline gelebilir. Kaygılı veya depresif hissettikleri veya yargılanmaktan korktukları için kendilerini izole edebilirler. Kendilerini izole ettikçe de utançlarını ve yalnızlıklarını derinleştirmiş olurlar."
'da Takip Edin!
