IQ testi meraktan yaptırılır mı? Türkiye’de 600 bin üstün zekâlı çocuk var
Genetik altyapıya sahip zekâ, çevreyle ilgili faktörlerle gelişiyor veya köreliyor. Uzmanlar çocuklarında davranışsal ve bilişsel farklılıklar gören anne babaların önce bir psikoloğa giderek çocuğun zekâsını test ettirmeleri gerektiğini söylüyor.
ZİYNETİ KOCABIYIK'IN HABERİ - Son zamanlarda sosyal medyanın da etkisiyle ebeveynler arasındaki moda akım çocuklarının üstün zekâlı ve üstün yetenekli olup olmadığını anlamak için test yaptırmak.
Anne babaların günümüz teknoloji çağı çocuklarının sıra dışı davranışlarını görerek, çocuklarının dâhi çıkması yönünde umut taşıdığını söyleyen Türkiye Hastanesi Klinik Psikoloji Uzmanı Cansu Abalı “Çocuğun zekâ düzeyini belirleyebilen çok sayıda farklı test var. Türkiye Üstün Zekâlı ve Dahi Çocuklar Eğitim Vakfının (TÜZDEV) verilerine göre Türkiye’de ortalama olarak ilkokul, ortaokul ve lise çağlarında tahminen 500-600 bin üstün zekâlı, 5-10 bin de dâhi çocuk bulunuyor” dedi.
ZEKÂ GENETİK AMA GELİŞEBİLİR
Zekânın belirlenmesinde genetik ve çevresel faktörler etkili olduğunu söyleyen Psikolog Abalı, şu ifadeleri kullandı: “Kişi zekâ düzeyi genetik olarak kodlanarak dünyaya gelir. Kişisel farklılıklar çoğunlukla genetik faktörlerden etkilenir. Üzerinde en çok çalışılan alanlardan biri olmasına rağmen bilim dünyası genetiğin ne kadar etkili olduğunu tam olarak açıklayamıyor. Zekânın anne baba ya da büyük anne büyükbaba gibi kişilerden kalıtımsal olarak gelmesi değişmeyeceği anlamına gelmiyor. Çünkü zekâ dinamik bir yapıya sahiptir.
Sosyal ve biyolojik faktörlerden etkilenir. Nasıl bir ortamda büyüdüğünüz, ekonomik durumunuz, geçirdiğiniz hastalıklar, tedaviye ulaşmanız ve beslenmeniz zekâ gelişimini etkileyen faktörler arasındadır. Hatta anne babaların çocuk yetiştirme tutumları ve kültürler arası farklı gelişimsel problemler de zekânın gelişimini olumlu ya da olumsuz yönde etkileyen faktörler arasındadır.”
IQ TESTİYLE BELİRLENİYOR
Zekânın tespiti psikologlar tarafından yapılan IQ Testi adı verilen testlerle belirlenir. Belli bir puanın altı zihinsel yeterliliği gösterirken belli bir puanın üstü ise üstün zekâyı göstermektedir. Ancak uzmanlar uzmanlar IQ testinin çocuğu tek başına üstün zekâlı ya da dâhi ilan etmeye yetmeyeceğini belirtiyor. Çünkü beyin de kas gibi çalıştırırsan güçleniyor. Çalıştırmazsan çöküyor. Nature dergisinde 2011’de yayımlanan bir araştırmada çocukların IQ skorları 4 yıl boyunca incelenmiş. Sonuçlar çok çarpıcı: Çocuklardan bir kısmının skoru, 4 yıl içinde ortalama 21 puan artmış! Bir kısmınınki de ortalama 18 puan düşmüş. Bunun sebebi, zaman içinde beyinde meydana gelen yapısal değişiklikler, eğitim, aile tutumu, beslenme olarak belirlenmiş.
MERAKTAN TEST YAPTIRMAYIN
Ebeveynler çocuklarında akranlarına göre değişen davranışsal veya bilişsel farlılıklar gördüklerinde önce psikoloğa başvurarak ilerlemeleri gerektiğini söyleyen Psikolog Cansu Abalı “Mesela alt ıslatma, komutlara uymama, hiperaktivite, öğrenme güçlüğü, okul korkusu, içe kapanık gibi sıkıntılar yaşayan çocukları aileler gözlemlediğinde uzman görüşüyle zekâ testi yapılabilir. Zekâ testinden alınan bilgiler doğrultusunda çocuğun eğitim programının planlanması, tanı ve tedavi sürecinin en iyi şekilde desteklenmesi mümkün oluyor. Fakat sadece meraktan test uygulanması anlamlı olmuyor ve herhangi bir fayda da sağlamıyor” diye konuştu.
ÜÇ YAŞINDAN SONRA
Son zamanlarda ebeveynler çocuklarının üstün zekâlı ve üstün yetenekli olup olmadığını anlamak için onları testlere tabi tutmaya başladığını aktaran Cansu Abalı “Bu testler belli yaşlarda yapılarak ve belli dönemlerde tekrarlanarak çocuğun gelişim ve zekâ düzeyinin takibi yapılıyor. Daha yetenekli olduğu alanlar tespit edilip, onları daha iyi değerlendirmesi amaçlanıyor. Üç yaşından itibaren çocuklara zekâ testi yapılabilmekte, doğduğu günden itibaren ise gelişim testi yapılabilmektedir. Fakat elde edilen sonuçların kesinliği yok. Daha doğru sonuçlar elde etmek için beş yaşın beklenmesi gerekmektedir” şeklinde konuştu.
ZEKÂSINI UZMANLARA EMANET EDİN
Zekâ testleri, çocukta davranışsal veya bilişsel bir bozukluk şüphesi olduğunda, psikologların ve psikiyatristlerin önerisiyle uygulandığını belirten Cansu Abalı “Türkiye Hastanesinin klinik psikoloji bölümünde çocukların zekâ düzeylerini ve bunu etkileyen durumları belirlemek için WISC-4 Zekâ-Yetenek-Dikkat Testi, MOXO Dikkat Testi, Stanford Binet Zekâ Testi testleri yapılmaktadır. Bu zekâ testleri, çocuğun zihinsel gelişimini bilimsel sonuçlarla takip edilmesini sağlayan geçerli ve güvenilir testlerdir” diye anlattı.
HER YARAMAZ ÇOCUK ZEKİ MİDİR?
Toplumda yaramaz çocuk zeki çocuk olmakla eşleştiriliyor. Bu ne kadar doğru psikolog Cansu Abalı’ya sorduk. Abalı, şu değerlendirmede bulundu:
“Benim çocuğum çok yaramaz ve zeki ama okulda başarısız diyen ebeveynler aslında çocuklarında gelişimsel bir farklılıktan bahsediyor olabilir. Bu tarz çocuklarda detaylı psikolojik değerlendirme ile teşhis belirlemek elbette çok daha doğru olacaktır. Fakat klinik anlamdaki gözlemlerime dayanarak “Çocuğum zeki ama çalışmıyor”, “Aslında benim çocuğum çok zeki internette yaptıklarını ah bir görseniz”, “Hiç söz dinlemiyor, ödevlerini yap dediğim hâlde sürekli oyun oynuyor” gibi söylemlerle başvuran ebeveynlerin çocuklarında daha çok dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), zekâ geriliği, üstün zekâ ve özel öğrenme bozukluğu gibi bir çok rahatsızlık tespit edilebiliyor.
Bu teşhis kriterlerine sahip birçok çocuk var. Bu çocuklar aldıkları tanı kriterlerine uygun tedavi süreciyle ilerletildiğinde ailelerinin şikâyetleri azalarak sonuç alınabilir.”
'da Takip Edin!
