Sessiz tehlike: Kolon kanseri! Görülme yaşı 45’e kadar düştü

Ziyneti KOCABIYIK - Kadınlar arasında 3., erkekler arasında ise 2. en sık görülen kanser olan kolon kanserinden ölüm oranlarını düşürebilmek için erken teşhis farkındalığının oluşturulması gerekiyor. Mart ayı kolon kanseri farkındalığı oluşturmak amacıyla Türkiye dahil olmak üzere bütün dünyada “Kolon Kanseri Farkındalık Ayı” olarak kabul ediliyor. Türk Gastroenteroloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Cindoruk, kolon kanserinin güncel durumu konusunda bilgi verdi:  

ERKEKLERDE 3, KADINLARDA İKİNCİ SIRADA

Kolon kanseri, dünya genelinde erkeklerde en sık görülen üçüncü, kadınlarda ise ikinci sırada tanı konulan kanser türü olarak dikkat çekiyor. Küresel tahminlere göre, her yıl 1 milyondan fazla kolon kanseri ve yaklaşık 700 bin rektal kanser vakası teşhis ediliyor.

KOLON KANSERİ TEHDİDİ ARTIYOR

Kolon kanserinin insidans (görülme sıklığı) ve ölüm oranları, coğrafi bölgelere göre değişiklik gösteriyor. Ürdün Kolon Kanser Araştırma Grubu, son yıllarda ülkede erkeklerde en sık görülen kanser türünün kolon kanser olduğunu bildirdi. Benzer şekilde, ABD ve diğer bazı ülkelerde de  yaşının 50’nin altına, hatta 45 yaşa kadar düştüğünü gösteren çalışmalar mevcut. Genç vakalarda ölüm oranının, 55 yaş ve üzeri bireylere göre daha yüksek olduğu gözlemleniyor.

TÜRKİYE’DE KOLON KANSER VERİLERİ

Sağlık Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de kolon kanseri erkeklerde yüzde 9.3, kadınlarda yüzde 8.3 oranıyla en sık görülen üçüncü kanser türü. Ancak 70 yaş üzerindeki kadınlarda bu oran yüzde 12.6 ile ikinci sıraya yükseliyor. Kolon kanserinin görülme sıklığı, Kuzey Amerika, Avustralya ve Avrupa’da yüksek seyrederken, Asya ve Afrika’da daha düşük oranlarda. Bu farkın beslenme alışkanlıkları, çevresel faktörler ve genetik yatkınlıkla ilişkili olduğu düşünülüyor.

ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIYOR!

Kanser erken evrede tespit edilirse, 5 yıllık sağ kalım oranı yüzde 90’a kadar çıkabiliyor. Ancak geç teşhis edilen vakalarda bu oran yüzde 12’ye kadar düşüyor. Türkiye’de hastaların üçte ikisine ileri evrelerde tanı konulduğu belirtiliyor. Kolon kanseri rektum kanserine göre daha sık görülüyor.

ÖNLENEBİLİR BİR KANSER, ERKEN TARAMA ŞART!

Kolon kanseri önlenebilir bir hastalıktır. Son araştırmalar, özellikle genç yetişkinlerde kolon kanseri insidansının arttığını gösteriyor. 50 yaş üzerindeki yetişkinlerde kanserden ölüm oranları düşerken, 50 yaş altındaki bireylerde ise yükseliyor. Kolon kanseri vakalarının %90’ının, kalın bağırsakta daha önce var olan adenomatöz poliplerden geliştiği biliniyor. Poliplerin kansere dönüşme süreci ortalama 10 yıl sürüyor. Bu nedenle, asemptomatik bireylerde düzenli tarama testleri büyük önem taşıyor.

KİMLER KOLON KANSERİ İÇİN TARAMA YAPTIRMALI?

Toplumun yaklaşık yüzde 30’u, kolon kanseri açısından yüksek risk grubunda yer alıyor. Ailesinde kolon kanser öyküsü bulunanlar, geçmişte adenomatöz polip tanısı alanlar, inflamatuar bağırsak hastalığı olan bireyler risk grubunda kabul ediliyor. Asya-Pasifik Kolon Kanser Tarama Komitesi, yaş, cinsiyet, aile hikâyesi ve sigara kullanımı gibi faktörlere dayalı risk puanlaması öneriyor.

KOLONOSKOPİK TARAMA 45 YAŞINDA BAŞLAMALI!

Dünya genelinde tarama programlarında yaş sınırının düşürülmesi gündemde. Yeni risk puanlamalarına göre, kolonoskopik taramanın 45 yaşında başlaması gerektiği öneriliyor. Kolon kanser taraması, meme ve rahim ağzı kanseri taramaları kadar maliyet etkin bir yöntem olarak değerlendiriliyor. Ancak ülkemizde bu konuda toplumsal farkındalık halen yeterli düzeyde değil.

HEKİM DUYARLILIĞI DA ARTMALI

Türkiye’de yapılan bir araştırmada, 278 doktorun hayatta olan 391 ebeveyninden sadece dördüne (yüzde 0.7) tarama testi uygulandığı tespit edildi. Aile hikâyesi bulunan 50 yaş üzeri 82 bireyden ise yalnızca altısının (yüzde 7) tarama testlerini yaptırdığı belirlendi. Son yıllarda farkındalık artsa da halen istenen seviyede değil.

ERKEN TEŞHİS VE TARAMA PROGRAMLARI HAYAT KURTARIR

Kolon kanserin önlenmesi ve erken teşhisi için düzenli tarama programlarının uygulanması büyük önem taşıyor. Toplum, tarama testlerinin erken teşhis ve sağ kalımı artırmadaki rolü hakkında bilinçlendirilmeli. Ailesinde kolon kanser öyküsü olan bireyler başta olmak üzere, tüm toplum erken tarama testlerine teşvik edilmelidir. Türkiye için de önemli bir halk sağlığı sorunu olan kolon kanserin kontrol altına alınması için tarama programları etkin bir şekilde sürdürülmelidir.

KOLON KANSERİNİN RİSK FAKTÖRLERİ

Kolon kanseri gelişme riski hem çevresel hem de genetik faktörlerden etkilemektedir.
Kolorektal kanserin değiştirilebilir risk faktörleri şunları içermektedir:
•    Aşırı kilolu veya obez olmak
•    Fiziksel olarak aktif olmamak
•    Fazla miktarda işlenmiş (sosis, salam ve benzeri) veya işlenmemiş kırmızı et (sığır, kuzu, karaciğer ve benzerleri) tüketimi
•    Sigara dâhil tütün ürünlerinin kullanımı
•    Alkol kullanımı
•    Diyabet ve insülin direnci varlığı
•    Kolesistektomi

KOLON KANSERİNİN BELİRTİLERİ

Enfeksiyon, hemoroid, irritabl bağırsak sendromu veya inflamatuar bağırsak hastalığında da sıklıkla izlenebilen aşağıdaki belirtiler, kolorektal kanserin habercisi olabilmektedir:
•    Bağırsak alışkanlıklarında ishal-kabızlık gibi değişikliklerin meydana gelmesi ve bu değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi
•    Bağırsakta tam boşalmama hissi
•    Parlak ya da koyu kırmızı kanla karakterize rektal kanama
•    Dışkının koyu kahverengi veya siyah görünmesine neden olabilecek kanın varlığı
•    Karında şişkinlik, kramp tarzında ağrı veya gaz şikâyeti
•    Bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı
•    Güçsüzlük ve yorgunluk 

FSM KÖPRÜSÜ KOLON KANSERİ FARKINDALIĞI İÇİN MAVİYE BÜRÜNDÜ

Fatih Sultan Mehmet (FSM) Köprüsü, 26 Mart akşamı kolon kanseri farkındalığını artırmak amacıyla mavi renkte ışıklandırıldı.
"Kolon (Kolorektal) Kanseri Farkındalık Ayı" çerçevesinde, Türk Gastroenteroloji Derneği'nin başvurusu üzerine gerçekleştirilen bu özel aydınlatma ile hastalığa dikkat çekilmesi hedeflendi. Kolon kanseri, dünya genelinde en yaygın görülen kanser türlerinden biri olup, erken teşhis sayesinde büyük ölçüde önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olarak biliniyor.

ÖZETLE KOLON KANSERİ

•    Kolon kanseri tüm dünyada ve ülkemizde en sık görülen kanserlerden biridir. Kanser ölümlerinde en üst sıralardadır.
•    Kolon kanseri insidans ve mortalitesi coğrafi bölgelere değişiklikler göstermektedir.
•    Kolon kanseri tarama programları sayesinde önlenebilir bir kanserdir.
•    Taramada en etkili yöntem halen kolonoskopi tetkikidir.
•    Türkiye’de kolon kanseri tanısı geç evrelerde konulmaktadır. Kanser geliştikten sonra erken evrelerde 5 yıllık sağ kalım oranları %90’larda iken ileri evrelerde bu oran %12’lere düşmektedir. Bu nedenlerle asemptomatik bireylerde erken kanser taraması yapılması önemlidir.  
•    Dünyada kolon kanseri tarama programlarının ciddi katılımla uygulandığı ülkelerde ileri yaşlarda kolon kanseri ve operasyonları azalmaktadır. Son yıllarda genç kolon kanserleri ve operasyonları artmaktadır.