Canan Eraslan

Geçtiğimiz günlerde başarılarıyla ailesinin ve tanıyan herkesin gurur kaynağı olan bir gençle sohbet ettik. Ekonomi okuyor. 3'üncü sınıfta. Üniversite eğitimini sadece okula gidip gelmekten ibaret tutmayan, kendini geliştirmeye bol okuyarak, dinleyerek, söyleyerek devam eden şahane bir genç. ABD'nin tarifelerinden tutun uluslararası politikaya, tasarruf ve yatırım araçlarına kadar öyle güzel fikirleri var ki, değme ekonomistlerle çarpıştırır bunları... Bu fikirler başka bir zaman belki bir yazıya konu olacak ama şimdilik, hayata geçirdiği bir uygulamasını anlatmak istedim.

Bütün dünyada belli bir yaşın üzerindeki sürücülerin araç kullanımıyla ilgili sınırlamalar var. Son yıllarda ise bir yandan hayat süresi ortalamalarının artması, ülkelerdeki araç kullanma yaş sınırı ile ilgili tartışmaları beraberinde getirdi. Örneğin ülkemizde 68 yaşını dolduruncaya kadar ticari araç kullanımına izin veriliyor. 69'undan gün almış kişilerin ise ticari araç kullanmaları yasak. Avrupa ülkelerinde de farklı uygulamalar olmakla birlikte 70 yaş sınırı bulunuyor. Bu yaş sınırı meselesi hem bizde hem de Avrupa ülkelerinde tartışma konusu.

Adına Covid-19 denilen laboratuvar mahsulü virüs yayılmaya başladığı günden bu yana aynı şeyi düşünüyorum: Bir yerlerde birileri dünyanın varlıklarının 8 milyarı aşkın insana yetmediği iddiasıyla nüfusu azaltmaya çalışıyor.

Türkiye haritasını alın elinize, rastgele bir yere dokunun. Hah, işte orada dahi tarih var. Çünkü Anadolu medeniyet beşiği...

Binlerce insanımızın enkaz altında kalıp can verdiği, yüz binlerce insanımızın yerlerinden olduğu o büyük depremin üzerinden 2 yıl geçti. Devlet 201 bin konutu teslim etti. 250 bininin de bu yıl sonuna kadar aralıklarla teslim etmesi bekleniyor.

Amerika’nın en büyük araçlarından biri film endüstrisi. Nerede bir Amerikan filmi görseniz, onda mutlaka ülkenin bayrağını, kilisesini, ünlü otomobilini, dev binalarını, ünlü markalarını; yani Amerika'yı Amerika yapan bütün unsurları görürsünüz. Konu ne olursa olsun. Filmin başrolü mutlaka o hamburgeri yerken o içeceği içecek... Ülkenin polisinin üstüne yoktur. Suç ve suçlu neredeyse mutlaka bulur Amerikan polisi... Peki yargı? En doğru kararı yine Amerikan yargısı veriyordur hiç şüphesiz!.. Oldu da, yanlış karar verdiyse de 'esaretin bedeli' ödenmiştir, ödenecektir. Sadece ülkede mi? Tabii ki hayır. Herhangi bir ülke vatandaşı, herhangi bir ülkedeyse, orada da "Hey dostum, ben Amerikan vatandaşıyım" der. Yani film endüstrisi toplu hâlde ülke menfaati için çalışır, dev bir pazarlama kampanyası yürütülür. Amerika, bir yere tüm varlığıyla gittiyse, gidecekse önce filmle, diziyle anlatır yapacaklarını.

Günlerdir en fazla kullandığımız iki kelime maalesef yangın ve merdiven...

Suriyelilerle ilgili çok şey söylendi, ne çok konuşuldu...

Emekli Hâkim İzzet Doğan anlatmıştı, TÜKODER Başkanı Aydın Ağaoğlu ile bir sohbette; gazoz şişesi-akide şekeri güzelliğini… Diyordu ki Sayın Doğan: Biz eskiden sokakta gazoz şişesi bulunca kaçırmazdık. Toplayıp akide şekeri ve leblebi tozu alırdık. Hatta biriktirip gazoz aldığımızda değmeyin keyfimize…

Yalnızlık zor. Bir de yaşlı ve yalnızsanız daha zor. Fakat maddi anlamda rahatsanız, en azından fiziki ihtiyaçlarınız ve sağlığınız için gerekli hizmeti, paranızı kullanarak alabilirsiniz. Ya yaşlı, yoksul ve yalnızsanız, işte en büyük zorluk orada başlıyor.

Son yıllarda yaşadığımız şeyin özeti "tüketim" tam anlamıyla... Her şeyi hızla tüketiyoruz. Ürünmüş, zamanmış, insanmış; fark etmiyor. Bulduğumuz anda bitiriyoruz. 

Geçtiğimiz hafta bu köşeyi okuduysanız hatırlayacaksınız… “Poşet ücretli olsun mu?” sorusunu yönelttiğim bir yazıydı. Market poşetlerinin 2019 yılından itibaren ücretli olmasındaki amacın ‘çevre’ olduğunu, yüzlerce yıl yok olmayan bu poşetlerin kullanımının azaltılması olduğunu vurguladım ve 2019’dan bu yana 25 kuruş olan poşetin yeni fiyatının yükseltilmesi gerektiği görüşümü ifade edip hatta “1,5-2 lira olsun” diye de vurguladım.

Plastik poşetler ilk defa 1 Ocak 2019'da ücretli oldu. O gün belirlenen 25 kuruşluk ücretle, bugüne kadar gelindi. Amaç neydi? Kişi başına ayda 35, yılda 440 adet olan poşet kullanımını azaltmak...

Dünyada yaşama süresi ortalamasının 4,5 yıl artması beklenirken, doğum oranları hızla azalıyor. Bu da nüfusun yaşlanmasını ve ardından birçok sorunu da beraberinde getiriyor. Üretim, iş gücü kaybı, gelecek ve nüfus endişeleri gibi…

Alıştık... Kasım ayı indirimlerin konuşulduğu, alışverişin katlandığı, kredi kartlarında limitlerin dolup, kredi kullanımının zirve yaptığı bir ay. Maalesef en kötüsü de o yapılan alışverişlerde uzatılan kredi kartının ödeme tarihi geldiğinde yaşanıyor. Kasım ayı bittiğinde yani...

Evet, "hayat tecrübe; tecrübe de hatalardan geriye kalan derstir” derler…

Hepimiz biliyor, görüyor ve yaşıyoruz ki, yarının dünle alakasının olmadığı bugünden belli... Dün bize çok önemli gelen birçok meslek bugün yok. Bugün ne olduğunu anlamadığımız işler, meslek kolları ve sektörler ise yarının vazgeçilmezi olacak... Daha dün "Bu yapay zekâ da ne böyle!.. Her şeyi şıp diye yapıveriyor" derken bugün geldiğimiz noktada can güvenliğimizi bile tehdit edebilir bir noktaya evrildiğini görmekten dolayı endişeliyiz. Zor, anlaşılmaz, tahmin edilemez bir dönem bu. Işık hızıyla değişen gündemler var. Bu hız içerisinde gençlerin yarınını planlaması, kariyer yollarını nasıl çizeceklerine dair ayrıntılar büyük önem taşıyor.

Türk insanı, dünyada görülmemiş felaketin, 6 Şubat 2023 depreminin yaralarını sarmaya çalışıyor. Depremin ilk anından maddi destek yapan, eline kazmasını küreğini, hassas cihazlarını alarak yardıma koşan onlarca ülkeden yüzlerce insan... Küçük bir umut için geceler boyu verilen mücadele… Asla unutulmaması gereken anlar...

Amerika... Son 5 yılda dış ticaretin ikiye katlandığı, karşılıklı yatırımlarımızın arttığı dünya devi. Tüm ülkeler için büyük önem taşıyan bu ülkede 5 Kasım'da seçimler yapılacak malum. Yaşlılığa bağlı sağlık sorunları nedeniyle başkanlığa yeniden aday olmayan Joe Biden’ın da desteğiyle yarışa başlayan Başkan Yardımcısı Kamala Harris ile Biden öncesi dönemin başkanı Donald Trump arasında geçecek bu yarış. Seçime 2 hafta kala hangi adayın kazanacağına dair tahminler, kamuoyu yoklamaları birbiriyle yarışıyor. Ülkede eyaletler arası dengeler, son dakika konuşmaları, TV programları sonucu son dakikada değiştirebilecek etkiye sahip olabiliyor ve tüm dünyada neredeyse tüm insanlığı ilgilendiriyor.

İş dünyasının başarılarıyla yıldızlaşmış isimleri zaman zaman gençlerle bir araya gelir, tecrübelerini aktarır; neyi nasıl yapacağını anlatır... Adına mentörlük dediğimiz sistemle bazen bire bir "gönüllü" danışmanlık da verirler. Peki bu yıldız isimler hep başarılı mı olmuşlar? Hiç mi yanlışları yok?