İsa Karakaş

Bağ-Kur’luların emekliliği için öngörülen prim ödeme gün sayısı SSK’lara çok yüksek. Keza halk arasında EYT kanunu olarak bilinen 4447 sayılı Kanun öncesinde kadın için 20 tam yıl, erkek için 25 tam yıl prim ödemesi gerekmektedir.

EYT; Emeklilikte Yaşa Takılan emeklilik mağduru binlerce okurumuz e-Mail ve sosyal medya hesaplarımıza gönderdikleri yüzlerce iletilerde yazılı ve görsel medyada her gün yer alan değişik çok sayıdaki formüllerden kafalarının karmakarışık hâle geldiğini özelikle bu formüller arasında SSK’lı EYT’lilere de 9.000 gün şartı getirilmesi ihtimaline karşı son derece tedirgin olduklarını ifade etmektedirler.

Emekli Sandığına tabi memur ve diğer kamu görevlilerine maaş bağlamasında; aylık göstergeler, ek göstergeler, taban aylığı, kıdem aylığı, emeklilik tazminatı ve yürürlükte bulunan memur maaş katsayı esas alınmak suretiyle hesap edilen “emekli aylığı bağlanmasına esas aylık” tutarının, 25 yıl için %75’i, fazla her tam yıl için %1 fazlası dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Bu açıdan bakıldığında memurların aylık bağlama oranı aslında SSK’lı ve Bağ-Kur’lulara göre çok yüksek.

​Kamu idarelerinde tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar hariç olmak üzere tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar (4/1-a) kapsamında sigortalı sayılmıştır.

Sosyal Güvenlik Kurumu uygulamasında standart tek bir emeklilik çeşidi bulunmamaktadır. Keza yaşlılık, malullük, ölüm, iş kazası-meslek hastalığı sigortalarından duruma göre bir veya iki aylık/gelir bağlanması söz konusu olmaktadır. Yine bağlanacak olan aylık/gelir sigortalının çalışmaları, çalıştığı dönemler, ölmüşse ölüm tarihi ve nedeni gibi birden çok duruma göre mevcut Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre ya da bu kanunla mülga SSK, Bağ-Kur, Tarım SSK veyahut Tarım Bağ-Kur kanunlara göre değişmektedir. Aynı şekilde bağlanan gelir ve aylıkların artırılması ve alt sınır aylıkları da değişiklik göstermektedir.

2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu 31 Aralık 2021 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Bu bütçede EYT’lilerin emekli olması hâlinde SGK’ya getireceği yükle ve yapılacak transferlerle ilgili bir karşılık konulmamıştı. Bu nedenle 2022 yılında EYT’lilerin emekli edilemeyeceğinin -daha önceki yazılarımızda- birçok kez altını çizmiştik.

Çalışma hayatında kıdem tazminatı, iş kanunlarına tabi olarak çalışanların gelecek hayallerini süsleyen en büyük güvencesi niteliğindedir. Hâl böyle olunca bu düzenleme emeklilikten sonra en çok merak edilen konular arasında yer almaktadır.

İşsizlikle birlikte hayat pahalılığı tüm ailelerin geçimlerini daha da zorlaştırmaktadır. İşsizlik dönemlerinde ise işsizlik sigortasından verilmekte olan ödenekler bir nebze de olsa rahat nefes aldırmaktadır. Her yıl 1 Ocak'ta yürürlüğe konan ve tüm yıl boyunca geçerli olan asgari ücret bu sene 1 Temmuz tarihinden itibaren yeniden belirlenen ve yaklaşık %30 oranında artırılmıştır. Bu artış sadece asgari ücretlileri değil işsizlik ödenekleri alanları da sevindirmiştir. Zira işsizlik maaşı alanların ödenekleri de artık yeni asgari ücrete göre zamlı ödenecektir.

23. seneidevriyesinde EYT, sosyal güvenlik tarihimizin en uzun çözüm bekleyen meselesini teşkil etmektedir.

Sosyal güvenlik sistemimizde esnaf-sanatkâr, şirket ortağı ve diğer iş yeri sahipleri Bağ-Kur (4/1-b) kapsamında sigortalı sayılmaktadır. Bağ-Kur’lular, her yıl değişen asgari ücret ve katları esas alınarak primlerini beyan etmektedir. Bu sene temmuz ayında asgari ücretin artmasına bağlı olarak ödenecek prim maliyetleri de artmış oldu.

Sosyal güvenlik sistemimizde bugüne kadar çok sayıda köklü değişiklikler yapılmıştır.

Yeni İş Mahkemeleri Kanunuyla bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi ve işveren alacakları ve tazminatlarıyla işe iade taleplerinde dava açmadan önce ara bulucuya başvurulmuş olması 1 Ocak 2018 tarihi itibarıyla dava şartı hâline getirilmişti.

Bu sene Kurban Bayramı’nın arefesi 8 Temmuz günü başlamıştı. Bayramın ilk günü 9 Temmuz gününe; son günü ise 12 Temmuz Salı gününe denk geldi. Böylece Kurban Bayramı’nda 4,5 günlük resmî tatili kutlamış olduk.

SSK sigortalılarının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde kurum tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında verilen istirahat süresince geçici olarak çalışamadıkları hâllerde kendilerine halk arasında rapor parası olarak bilinen geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.

Ülkemizde milyonlarca emeklinin önemli bir bölümü emeklilikten sonra aldıkları maaşların yetersizliği, yüksek enflasyon ve diğer ekonomik nedenlerle yeniden çalışma hayatına dönüp çalışmakta oldukları bilinen bir gerçektir.

​Yargıya intikal eden olayda personel şefi olarak çalışan işçi, iş sözleşmesinin geçerli neden olmaksızın feshedildiğini belirterek kıdem ve ihbar tazminatı ve fazla çalışma ücreti alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

Kamuoyunda Torba Kanun olarak bilinen “Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 1 Temmuz 2022 günü itibarıyla kabul edildi. 66 maddeden ibaret olan bu kanun da en önemli düzenleme hiç şüphesiz yaklaşık 5 yıldan beri sabırla bekleyen kamu çalışanlarına yönelik yapılan ek gösterge düzenlemesi gelmektedir.

Asgari ücret, milyonlarca çalışanın yanı sıra işverenleri de yakından ilgilendirmektedir. 6 ay önce cari asgari ücretin, 2021 yılında uygulanan asgari ücrete göre net %50’den fazla artırılmasına rağmen içinde bulunduğumuz yüksek enflasyon rakamlarına bağlı olarak artan hayat pahalılığıyla birlikte mevcut asgari ücretin bir yıl boyunca uygulanmasının çalışanları çok zor durumda bırakacağını daha önceki yazılarımızda defalarca gündeme getirmiştik.

Sigortalıların, iş yerinde bulundukları esnada başlarına gelen herhangi bir olay iş kazası sayılmaktadır. İş kazası hâlinde ise diğer emeklilik çeşitlerinden farklı olarak SGK, vefat eden sigortalıların başta eşleri olmak üzere çocukları ile anne ve babalarına yaş ve prim şartı aramadan ölüm geliri bağlamaktadır. Bağlanacak gelir hak sahibinin hisse oranına göre verilmektedir. Ölüm gelirinin hesaplanmasında ise genel olarak 2008 yılında yürürlüğe giren SGK (5510 s.) Kanunda hükme bağlanan esaslar dikkate alınmaktadır.

​Beş yıldan beri emeklilere ödenmekte olan bayram ikramiyeleri artık geleneksel hâle geldi. Bu sene Kurban Bayramı’nın Arefesi 8 Temmuz günü başlayacaktır.