İsa Karakaş

Sosyal güvenlik sistemimizde üçlü koalisyon döneminde 08/09/1999 tarihinde yürürlüğe konan meşhur 4447 sayılı Kanun ile özellikle emeklilik şartları konusunda köklü değişiklikler yapılarak emeklilik şartları ağırlaştırılmıştır.

Emeklilik şartları bakımından işçilerin emeklilik şartları memur ve Bağ-Kur’lulara göre nispeten daha kolaydır. İşçilere ister genel şartlarla ister özel şartlarla olsun emeklilik aylığı bağlanabilmesi için çalıştıkları işlerinden ayrılmaları ve yazılı istekte bulunmaları gerekmektedir

Ülkemizde kıdem tazminatı uygulaması yaklaşık 85 yıldan beri çalışma hayatında yer almaktadır.

Covid-19’un sebep olduğu küresel pandeminin; bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de büyük ekonomik ve sosyal etkileri olmuştur.

İşçilerin, çalışma şartlarının keyfî olarak değiştirilmesi İş Kanunu ile sınırlandırılmıştır.

İş mevzuatımızda çalışanların sağlığının korunması ve dinlenmeleri için işverenlere ara dinlenmesi vermesi yönünde bir zorunluluk bulunmaktadır. Aksi takdirde idari para cezası uygulanmaktadır. Bu yazımızda ara dinlenmesi ile ilgili usul ve esaslar ile bilinmeyenler izah edilmiştir.

Gazetemize en çok gelen sorulardan biri de SGK sağlık yardımlarından faydalanma ve yapılması gereken işlemlerle ilgili bulunmaktadır.

Günümüzde en çok kullanılan iletişim vasıtaları WhatsApp, Bip, Telegram, Signal ve benzeri sistemlerdir. Bu sistemler genellikle telefon ve internet ortamında internet vasıtası ile iletişimi gerçekleştiren sistemlerdir. Burada şahıslar bire bir veya değişik sohbet grupları kurarak 24 saat boyunca iletişim sağlamaktadır.

Memurların daha doğrusu Emekli Sandığı’na tabi olan memur ve memur gibi iştirakçi sayılan kamu görevlilerinin birçok işlemi diğer sigortalılardan farklılık göstermektedir. Bu farklardan biri Emekli Sandığı Kanununa bağlı memurların askerlik ve diğer hizmet borçlanmalarıdır.

Genel olarak tüm çalışanlar, emeklilik için gereken şartları tamamlamaları hâlinde istedikleri tarihte emekli olabilmektedir. Diğer yandan memurlar, işçilerden farklı olarak işverenleri tarafından istekleri dikkate alınmaksızın resen emekli edilebilmektedir. Bu yazımızda resen emeklilik uygulaması, mahkeme yolu ve SGK işlemleri irdelenmiştir.

Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 2021/Şubat engelli ve yaşlı istatistik verilerine göre ülkemizde Ulusal Engelli Veri Sisteminde kayıtlı ve hayatta olan engelli sayısı; 1.414.643’ü erkek, 1.097.307’si kadın olmak üzere 2.511.950’dir. Bu rakam gerçekten azımsanmayacak yüksek orandadır.

Sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde SGK tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında verilen istirahat süresince geçici olarak çalışamadığı hâllerde kendisine geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu uzun yıllardan beri en az kayıt dışı istihdam kadar sahte iş yeri ve sahte sigortalılık ile mücadele etmektedir. Kurumun sosyal güvenlik denetmenleri tarafından yapılan denetimler sonucunda “Sahte İş Yeri” tescili yapıldığı tespit edilen iş yerleri sisteme “Sahte İş Yeri” olarak işlem görmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu uygulamasında 4/1-a (SSK) sigortalılığı için iş sözleşmesine göre fiilî ve gerçek çalışma zorunlu bulunmaktadır. Aksi takdirde çalışmadığı hâlde SGK’ya bildirilenler sahte sigortalı sayılmaktadır. Sigortalılık ile ilgili bildirge, belge ve beyannamelerin yasal süre içinde verilmiş olması hatta primlerinin de ödenmiş olması bu durumu ortadan kaldırmamaktadır.

SGK öncesinde 3 büyük sosyal güvenlik kurumu ve sandıkları faaliyet göstermekteydi. Bu kurumların ayrıca uygulama yasaları bulunmaktaydı.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının yeniden kurularak bu bakanlığın başına hem uygulama hem akademik anlamda ülkemizin deneyimli bakanları arasında görülen Prof. Dr. Vedat Bilgin’in getirilmesi başta çalışanlar, emekliler, işverenler ile bakanlık ve bağlı kurum mensupları arasında büyük heyecan ve beklentilere yol açmıştır.

Hükûmet koronavirüs tedbirleri kapsamında istihdamın olumsuz etkilenmemesi için 2020 Nisan ayından itibaren tüm iş yerleri için belirli istisnalar haricinde işten çıkarma yasağı tedbirini uygulamaya koymuştu.

SGK öncesinde 3 büyük sosyal güvenlik kurumu ve sandıkların faaliyet göstermiş olması ayrıca SGK’dan sonra da farklı statüde sigortalılık çeşitlerinin hâlen devam etmesi son derece teferruatlı olan emeklilik konusunda gazetemize her gün çok sayıda sorular yöneltilmektedir. Bu soruların başında eşten, anne-babadan, çocuklardan…

İş mevzuatımıza bakıldığında hem çalışanlara hem de işverenlere belirli hâllerde iş akdini sona erdirme hakkı tanınmıştır. Haklı sebebin varlığı hâlinde hizmet akdi derhal sonlandırılabilmektedir.

Geçtiğimiz günlerde çok sayıda yazılı, görsel ve sosyal medyada ünlü şarkıcı İbrahim Tatlıses'in malulen emeklilik maaşının SGK tarafından kesildiği yönünde çok sayıda haber yer aldı.